برنامه سازمان حفاظت محيط زيست براي احياي تالاب‌ها بر اساس مديريت «زيست بوم»
احياي تالاب‌ها 60 هزار ميليارد تومان پول مي‌خواهد
گروه اجتماعي| بارش باران‌هاي اخير هر چند به طور موقت موجب شده تا وضعيت برخي از تالاب‌هاي كشور بهبود يابد اما اگر از اين بارش‌ها چشم‌پويشي كنيم همچنان حال تالاب‌هاي ايران ناخوش است و رييس سازمان حفاظت محيط زيست ايران مي‌گويد براي احياي تالاب‌ها به 60 هزار ميليارد تومان پول نياز است. عددي بزرگ كه نشان‌دهنده وخامت حال تالاب‌هاي كشور است. در سال 1350 با برگزاري كنوانسيون بين‌المللي رامسر در ايران كه از آن به عنوان پيمان شناخت اهميت جهاني تالاب‌ها ياد مي‌شود. كنوانسيوني كه در واقع بر حفاظت و بهره‌برداري معقول از تالاب‌ها و فراهم ساختن زيستگاه پرندگان آبزي تاكيد دارد. 24 مجموعه تالاب (به تفكيك 35 تالاب) ايران در كنوانسيون بين‌المللي رامسر ثبت شده است. مساحت اين تالاب‌ها 1.5 ميليون هكتار است. به جز اين تالاب‌ها، شماري تالاب كوچك هم در كشور وجود دارد. اما چه ثبت شده و چه ثبت نشده همگي طي پنج دهه گذشته همواره در معرض تهديد قرار داشته‌اند.
استقرار صنايع آلاينده در حاشيه تالاب‌ها، آلايندگي منابع آب، شكار غيرمجاز پرندگان آبزي، حذف حقابه محيط زيستي، تغيير اقليم و... از جمله عوامل موثر بر تخريب تالاب‌ها در ايران بوده است. تالاب‌هاي انزلي، جازموريان، هامون و هورالعظيم از جمله‌هاي تالاب‌هاي بسيار مهم كشور به شمار مي‌روند كه تحت تاثير جدي قرار گرفته‌اند. حالا عيسي كلانتري، رييس سازمان حفاظت محيط زيست مي‌گويد براي احياي تالاب‌ها دست‌كم ۵۰ تا ۶۰ هزار ميليارد تومان اعتبار نياز است. به گزارش ايسنا، او ديروز در سفر به شهركرد و در جريان بازديد از تالاب گندمان، به وجود ۸۰ تالاب كوچك و بزرگ در كشور كه بخش عمده‌اي از آنها خشك شده‌اند، اشاره كرد و گفت: «احياي درياچه بختگان و تالاب انزلي جزو دستورات اكيد رييس‌جمهور بوده است. تالاب‌هايي كه قابليت احيا دارند، در وهله اول تامين اعتبار مي‌شوند و سازمان مديريت و برنامه‌ريزي براي تخصيص بودجه آنها كمك مي‌كند. در سال گذشته بيش از 2 هزار ميليارد تومان اعتبار براي احياي تالاب‌ها و درياچه‌ها تخصيص داده شد كه سال آينده شاهد حدود 2 هزار و 500 ميليارد تومان اعتبار براي اين كار خواهيم بود.»
كلانتري افزود: بنا به درخواست رييس‌جمهوري از مقام معظم رهبري پيش‌بيني شده براي سال آينده ۱۵۰ ميليون دلار معادل حدود ۱,۵۰۰ ميليارد تومان بودجه از صندوق توسعه ملي براي مقابله با ريزگردها و انجام اقداماتي همچون بوته‌كاري و مالچ‌پاشي تخصيص داده شود. وي در ادامه اظهار كرد: با توجه به بارش‌هاي اخير خوشبختانه بخش عمده‌اي از كانون ريزگردها كه انتظار طغيان آنها را داشتيم را شاهد نبوديم. دليل آن بارش‌هاي كشورهاي همسايه غربي ايران بود. اميدواريم ريزگردهاي خارجي هم به‌شدت كاهش يابند.
تصويب قانون حفاظت و احياي تالاب‌ها يكي از اقدامات جبراني كشور براي احياي تالاب‌ها بود كه سال گذشته اتفاق افتاد. بر اساس اين قانون و به گفته حميد ظهرابي، معاون محيط زيست طبيعي سازمان حفاظت محيط زيست كساني كه نسبت به تخريب و آلودگي تالاب‌ها اقدام كنند، مانع رسيدن آب به تالاب شوند يا از تالاب برداشت آب داشته باشند، مشمول جريمه مي‌شوند و قاضي مي‌تواند اين جرايم پيش‌بيني شده را ۳ تا ۵ برابر افزايش دهد. معاون محيط زيست طبيعي سازمان حفاطت محيط زيست تاكيد كرد: «در حال حاضر در سازمان محيط زيست قصد نداريم كه با اعمال جريمه و برخورد محيط زيست را حفظ كنيم بلكه برعكس معتقديم حفظ محيط زيست در گروي مشاركت و همراهي مردم است و زماني اين امر محقق مي‌شود كه بتوانيم به همگرايي در بين گروه‌هاي مختلف و ذي‌نفعان متعدد برسيم.»
همچنين به گفته او حقابه مورد نياز ۲۷ تالاب تعيين شده است. همچنين حقابه ۲۰ تالاب در دست مطالعه است و حقابه ۱۴ تالاب ديگر بايد طي سال‌هاي آينده تعيين شود. يكي از پرسش‌هاي اصلي اين است كه سازمان حفاظت محيط زيست چگونه مي‌خواهد تالاب‌ها را احيا كند؟ ظهرابي، از برنامه اين سازمان براي «مديريت زيست بومي» در تالاب‌ها خبر مي‌دهد: «در سبك مديريت زيست بومي، همه ذي‌نفعان بخش خصوصي، سازمان‌هاي مردم نهاد و مردم محلي در برنامه حفاظت و احياي تالاب و حتي در مرحله اجرا حضور و مشاركت دارند. هدف از مديريت اكوسيستمي اين است كه منافع همه گروه‌ها در راستاي توسعه پايدار محقق شود.» او ديروز در نشست خبري به مناسبت روز جهاني تالاب‌ها افزود: «تاكنون برنامه مديريت زيست بومي ۱۴ تالاب به تصويب رسيده است همچنين برنامه زيست بومي ۷ تالاب ديگر تدوين شده و در مرحله تصويب قرار دارد. افزون بر اينها برنامه ۶ تالاب در مرحله تدوين است.» به گزارش ايسنا، ظهرابي تاكيد كرد: «براي احياي تالاب‌ها و كاهش فشار بر منابع آبي كشور حتما بايد از فعاليت‌هاي توسعه‌اي و بلندپروازانه چشم‌پوشي كنيم. در شرايط حاضر تعدادي از تالاب‌ها از جمله تالاب‌هاي مركزي كشور به دليل تخريب‌ها به كانون‌هاي گرد و غبار تبديل شده است بايد تلاش كنيم كه ساير تالاب‌هاي كشور نيز چنين سرنوشتي نداشته باشند. معاون محيط زيست طبيعي سازمان حفاظت محيط زيست در ادامه با اشاره به پيچيدگي‌هاي احياي تالاب‌ها گفت: برخي تالاب‌ها مثل گاوخوني كه در انتهاي حوزه آبريز قرار دارند با پيچيدگي‌هايي در زمينه احيا مواجه هستند. در مورد اين تالاب‌ها مسائل اقتصادي و اجتماعي بسيار نقش آفرين است و حتما بايد مصارف صنعتي و كشاورزي كاهش پيدا كند تا به تدريج طي سال‌هاي آينده اين تالاب‌ها احيا شود. به عبارت ساده براي احياي تالاب‌هايي كه در انتهاي حوزه آبريز قرار دارند حتما بايد در كل حوزه توسعه داد شود. وي ادامه داد: برخي تالاب‌ها متكي به منابع آب زيرزميني است بنابراين احياي اين تالاب‌ها نيز با چالش‌هاي بسياري مواجه است و نياز به برنامه‌ريزي دارد تا سطح آب‌هاي زيرزميني را بالا ببريم تا تالاب‌ها احيا شوند. ظهرابي تاكيد كرد: حفاظت و احياي تالاب‌ها چالش بزرگي است كه پيش روي سازمان حفاظت محيط زيست و ديگر بخش‌ها قرار گرفته است. خوشبختانه در شرايط كنوني مجلس نيز در اين زمينه از دولت مطالبه‌گر است اما لازم است براي احياي تالاب‌ها در همه بخش‌هاي مصارف آب به ويژه بخش كشاورزي كاهش مصرف صورت گيرد همچنين بايد با جديت از توسعه اراضي كشاورزي جلوگيري و از سوي ديگر به سمت توسعه روش‌هاي نوين آبياري حركت كنيم.