تئاتر مانند موجود زنده در جهان حركت مي‌كند
ژان كلود كرير از عشق به عطار و ايران گفت
بابك احمدي
اين روزها كه برگزاري جشنواره‌هاي فجر سينما، تئاتر و موسيقي در دستور كار دست‌اندركاران فرهنگي و هنري كشور قرار دارد، انتظار مي‌رفت يا مي‌رود از مهمانان خارجي نيز براي مواجهه با دستاوردهاي هنري و فرهنگي ايران در چهلمين سال پيروزي انقلاب نيز دعوت شود؛ شايد ساده‌ترين و ابتدايي‌ترين اتفاقي كه بايد رخ دهد اما در مقابل شواهد نشان مي‌دهد برنامه‌ريزي جدي در اين زمينه وجود ندارد. از طرفي روابط خارجي به دلايل متعدد هر از گاه دستخوش نوسان مي‌شود كه اين اواخر نتيجه‌اش گريبان ارتباطات فرهنگي ايران و لهستان را گرفت. در اين بين بعضي شخصيت‌ها و نهادها خودجوش دست به كار شده‌اند و پل فرهنگي ميان ايران و ديگر كشورها را مستحكم مي‌كنند. نشست تخصصي «ديالوگ بدون مرز» با موضوع رابطه متقابل تئاتر ايران و فرانسه كه با پيگيري حجت‌الله ايوبي دبير كميسيون ملي يونسكو و همكاري انجمن نويسندگان و منتقدان خانه تئاتر برگزار شد در همين راستا قابل تامل است. جلسه‌اي كه قرار بود طي آن ژان‌كلود كرير، يكي از چهره‌هاي معتبر فيلمنامه‌نويسي و نمايشنامه‌نويسي اروپا و جهان نيز صحبت كند. كرير 85 ساله اما به دليل شرايط ناپايدار جسمي بلافاصله پس از ورود به تهران با مشكلاتي مواجه شد كه لازم بود تحت مراقب پزشكان قرار بگيرد و به همين علت امكان حضور در نشست را نداشت. اين هنرمند كه رابطه دوستي و همكاري نزديك با لوئيس بونوئل، كارگردان صاحب‌نام سينماي اسپانيا داشته، سال‌ها قبل به درخواست پيتر بروك، كارگردان بين‌المللي تئاتر فرانسه نمايشنامه‌اي براساس متن «منطق‌الطير» عطار مي‌نويسد؛ نمايشي كه با عنوان «مجمع پرندگان» مي‌شناسيم و علاوه بر ايران براي سال‌ها در بسياري از كشورهاي جهان اجرا شده است. به گفته كرير حتي ترجمه كره‌اي از اين متن نيز وجود دارد. او در نهايت پيامي ويدئويي براي نشست ارسال كرد. «بسيار خرسندم در كشوري هستم كه سال‌هاي زيادي است آن را به دلايل متعددي مي‌شناسم، اول اينكه با نهال تجدد، زني ايراني و فرهيخته و بزرگ ازدواج كردم و سپس «عطار» كه به فرانسه ترجمه شده است. از اين متن شاعرانه به درخواست پيتر بروك كه سي و پنج سال با او كار كردم نمايشنامه «مجمع پرندگان» را سال 19۷۹ نوشتم. من با اين متن رابطه شخصي و عميق و عاطفي برقرار كرده و بارها به آن رجوع كردم و اين يكي از دلايل مهم وابستگي من به ايران بود.» تئاتر قديمي‌ترين شيوه هنرهاي نمايشي است. تعجب‌آور اينكه تئاتر نه تنها نمرده، بلكه امروز به طرز شگفت‌آوري مبدع و غير منتظره است و مشابه موجودات زنده در تمامي جهان حركت مي‌كند. خيلي به نمايشنامه‌هاي گذشته رجوع نكنيد؛ بايد آنها را شناخت به خصوص نمايشنامه‌هاي بزرگ كلاسيك و نمايشنامه‌هاي يوناني را اما سعي كنيد كه در بطن داستان‌هاي سنتي و اساطيري ايراني كارهاي جديد خلق كنيد.»