رنگ اميد بر چهره سيستانِ خسته

گروه اجتماعي| سرازير شدن سيلاب به تالاب هامون سيستاني‌هاي چشم‌انتظارِ آب را در روزهاي گذشته شادمان كرده است. عكس‌هاي منتشر‌شده در خبرگزاري‌هاي كشور نشان مي‌دهد كه مردم شهرهاي شمال استان سيستان و بلوچستان از اينكه سرانجام پس از مدت‌ها هامون رنگ آب به خود ديده خشنودند. سال‌ها است كه صيد، كشاورزي و دامداري مردم سيستان بر اثر خشكسالي آسيب ديده و در چنين شرايطي آمدن سيلاب هم مي‌تواند قدري از مصائب آنها بكاهد. اگر چه سيلاب براي بسياري واژه‌اي هولناك به شمار مي‌رود و بيم آن دارند كه خسارت بار باشد، اما براي سيستاني‌ها اميد بخش است. سيستاني‌ها البته مي‌دانند آبي كه بر اثر سيلاب به آنها رسيده منبعي پايدار به شمار نمي‌رود و نبايد در بلندمدت به آن دل بست. بنا به گفته اتابك جعفري، مديرعامل آب منطقه‌اي سيستان و بلوچستان بر اثر سيلاب اخير حدود سه ميليون مترمكعب آب وارد منطقه سيستان شده است. به گزارش روابط عمومي آب منطقه‌اي سيستان و بلوچستان، جعفري گفت: «در پي بارندگي‌هاي ميان حوضه‌اي پايين دست سدهاي احداث شده در افغانستان سيلاب روز شنبه ۲۰ بهمن ماه سال جاري وارد منطقه سيستان شد. از اين ميزان سيلاب وارد شده ۱.۸ ميليون مترمكعب به منظور مصارف شرب وارد مخازن چاه نيمه شده است.» به گفته مديرعامل آب منطقه‌اي سيستان و بلوچستان ادامه داد: اين سيلاب فصلي كه در اصطلاح محلي «دشت مال» گفته مي‌شود موقتي بوده و تداوم ندارد. جعفري با اشاره به نقشه‌هاي ماهواره‌اي گفته است: «ميزان برف در بالادست رودخانه هيرمند متراكم و قابل توجه بوده و انتظار مي‌رود با توكل بر حسن توجه الهي و حسن همجواري كشور دوست و برادر افغانستان امسال شاهد ورود آب به منطقه سيستان باشيم.» اشاره جعفري به معاهده‌نامه امضا شده سال 1351 ميان ايران و افغانستان است كه بر اساس آن افغانستان متعهد شده سالانه 820 ميليون متر مكعب حقابه به تالاب هامون در ايران اختصاص دهد. تعهدي كه بنا به دلايل متعدد اجراي آن با چالش روبه‌رو شده است. رضا اردكانيان، وزير نيرو هفته گذشته در نشستي خبري، در اين باره اعلام كرد كه كارگروه مشترك ميان ايران و افغانستان براي اجرايي شدن مفاد معاهده‌نامه به نتايج خوبي رسيده‌اند و قرار است اين توافق‌ها اجرايي شود. يكي از اين موارد به گفته اردكانيان مربوط به نصب دستگاه‌هاي سنجش ميزان آب رودخانه هيرمند (هلمند) است. چرا كه در سال‌هاي گذشته دو كشور ايران و افغانستان بر سر ميزان آب موجود رودخانه هيرمند اختلاف نظر جدي داشته‌اند. توضيحات اردكانيان از گشايش‌هايي در زمينه اجراي معاهده‌نامه حكايت دارد هر چند روند كارهاي ديپلماتيك و اجرايي قطعا زمان‌بر است. احمد‌علي موهبتي، استاندار سيستان و بلوچستان درباره سيلاب اخير تاكيد كرد كه اين سيلاب به حقابه هامون ارتباط ندارد. زيرا با ورود سيلاب به منطقه سيستان اين سوال پيش آمد كه آيا اين آب هم از سوي افغانستان به عنوان حقابه تالاب هامون تلقي مي‌شود يا ربطي به آن ندارد. به گزارش فارس، استاندار سيستان و بلوچستان گفته است: «سيلاب اين روزها ربطي به حقابه ندارد و به دنبال همان بارندگي‌ها در افغانستان است كه اگر مردم نتوانند مهار كنند به سيستان مي‌رسد. اين آب، مربوط به منطقه پايين دست سد كجكي است كه ممكن است خيلي هم دوام نداشته باشد اما با توجه به اخبار و اطلاعاتي كه داريم و كارهايي كه وزارت نيرو و وزارت امور خارجه و افغانستان انجام داده‌اند قرار است بخشي از آب سهميه ايران از 820 ميليون مترمكعب هم آزاد و آب به دشت سيستان جاري شود.» فعلا اما عايدي هامون نشينان از سيلاب، فقط سه ميليون مترمكعب است كه نمي‌تواند موجب تداوم شادي آنان شود. به گفته مجتبي پيري، رييس سازمان جهاد كشاورزي سيستان و بلوچستان هم‌اكنون 50 هزار بهره‌بردار منطقه سيستان كه سهم 5/24 درصدي توليدات استان را دارا هستند اسير خشكسالي شديد شده‌اند. آنها در سال زراعي جاري 100 درصد خسارت ديده‌‌اند كه معادل 742 ميليارد تومان برآورد شده است. پيري افزوده است: «از اين ميزان 396 ميليارد تومان خسارت وارده به حوزه دام و زراعت و باغباني و تاسيسات آبي است و 346 ميليارد تومان آن، خسارات عدم كشت در سطح 126 هزار هكتار است.» به اين ترتيب روشن است كه سيلاب اخير نمي‌تواند مرحمي بر زخم‌هاي هامون باشد اما دست‌كم اميد را در ميان مردم زنده نگاه مي‌دارد. شايد كه امسال چنان‌كه مديرعامل آب منطقه‌اي سيستان و بلوچستان گفته است بر اثر بارش‌هاي مناسب، وضعيت تخصيص حقابه هامون از سوي افغانستان هم وضعيت بهتري پيدا كند.