روزنامه فرانسوي لوموند روز شنبه (بيست‌وسوم فوريه) نامه سرگشاده موسسه فرانسوي سينماهاي هنري را بازنشر كرد و به تصميم جوئل و ايتن كوئن و آلفونسو كوارون براي دادن حق امتياز فيلم‌هاي «تصنيف باستر اسكراگز» و «رما» به نت‌فليكس اعتراض كردند.
اين نامه آتش به خاكستر نشسته نزاع جاري بر سر تفرقه ميان صنعت سينماي فرانسه را دوباره شعله‌ور كرد. نامه‌اي كه در بحبوحه‌‌اي كه نت‌فليكس در سينماي بريتانيا و جهان راه انداخته، منتشر شده است.
انتشار مجدد نامه در روزنامه لوموند در پي خبري كه نت‌فليكس در هفته گذشته اعلام كرد، صورت گرفت؛ اين كمپاني گزارش رسانه‌هاي فرانسه را مبني بر اينكه بيش از پنج ميليون مشترك در فرانسه دارد، تاييد كرده بود.
در اين نامه كه ابتدا وبسايت موسسه اواخر ماه گذشته ميلادي در وبسايتش منتشر كرد، فرانسوا‌آيم، رييس اين موسسه، مي‌گويد همكاري كارگردانان با نت‌فليكس گسستي ناگهاني در جامعه سينماي مستقل فرانسه، جامعه‌اي كه حامي اين فيلمسازها در طول حرفه‌شان بوده، ايجاد كرده است.ايم مي‌نويسد: «اثر شما را در سينماهاي بزرگ روي پرده برديم و به طرفداران دو آتشه سينما ارايه كرديم. بر سر اين رابطه طولاني مدت كه بر پايه اعتماد شكل گرفته بود، چه آمد و چرا يكدفعه و اينقدر ناگهاني به آخر خط رسيد؟ زمانه عوض مي‌شود، همه‌اش همين است! اين چيزي است كه مدام در مصاحبه‌ها مي‌گوييد. بله، اما پرسش اين است كه اين رابطه چه تغييري كرده و چرا؟ به خاطر تلويزيون‌دارها؟ به خاطر مولف‌ها؟ مخاطب‌ها؟ كاركردي كه خود هنر دارد؟»
حضور پرمساله نت‌فليكس كه انتشار آنلاين و ديجيتال را به اكران در سينماها ترجيح مي‌دهد- سينماي فرانسه را از هم گسيخته است. سال گذشته پس از اينكه تيري فريمو، مدير هنري جشنواره فيلم كن براي شركت ندادن فيلم «رما» تحت فشار قرار گرفت، تازه‌ترين اثر كوارون نمايش در اين جشنواره را از دست داد.
علاوه بر سينماهاي زنجيره‌اي اصلي، سينماهاي مستقل اين كشور از مخالفان سرسخت خدمات آنلاين اين كمپاني كه شكل كارش با قوانين سختگيرانه رسانه‌اي فرانسه در تضاد است، هستند. طبق اين قوانين بايد بين اكران سينمايي فيلم و توزيع آن در سايت‌هاي جهاني، 36 ماه فاصله باشد.
آيم در اين نامه سرگشاده پيشنهاد جوئل كوئن مبني بر اينكه صنعت سينما بايد خودش را با «سير تحول مخاطب» وفق بدهد، زير سوال برده است: «پيش از اين مي‌توانستيد انتخاب را به عهده تماشاگر بگذاريد و بگوييد روي پرده نقره‌اي، با سيستم «ويديو به درخواست»، دي‌وي‌دي، در تلويزيون، كامپيوتر يا روي موبايل ببينند يا براي ديدنش در تلويزيون مبلغي بپردازند يا حتي در اينترنت به صورت آنلاين تماشا كنند. مخاطب مي‌توانست محل تماشا، پلتفرم و فرمت نمايش را خودش انتخاب كند كه مي‌خواهد مشترك تلويزيون يا خدماتي باشد يا نه.تماشاگر بايد براي فواصل زماني حضور فيلم روي پرده تا نمايشش در تلويزيون و اينترنت انتظار مي‌كشيد.»
آيم به صحبت‌هاي كوارون كه گفته بود محض خاطر وجود نت‌فليكس حالا قوم‌و‌خويش‌هايش در مكزيك مي‌توانند «رما» را ببينند، طعنه زده و گفته است انگاري كه نزديك خانه‌شان سالن سينما نيست كه اين فيلم را نمايش بدهد: «چنين چيزي براي فيلم‌هاي قبلي‌تان هم لحاظ مي‌شد. در آن زمان مردم مي‌توانستند با سيستم «ويديو به درخواست» يا در تلويزيون اثرتان را ببينند! در مورد نت‌فليكس (كه حالا مورد صحبت‌مان است) اين شما نيستيد كه شرايط‌تان را با مخاطب وفق مي‌دهيد، بلكه برعكس: مخاطب بايد خودش را با انتخابي كه شما كرده‌ايد وفق بدهد: آخرين كار هنري‌تان را منحصرا و به مدتي طولاني به يك پلتفرم مشخص واگذار كرده‌ايد.»
آيم مي‌گويد تنها انتخابي كه براي مخاطب باقي مي‌ماند اين است كه مشترك نت‌فليكس شود و فيلم را در تلويزيون ببيند يا قيد ديدنش را بزند: «اين انتخاب نيست، دست‌كم براي طرفداران‌تان اجبار است. اين اجبار موقتي نيست، اجباري بلندمدت است... خصوصي‌سازي اثر هنري است.»
اين نامه به استراتژي بلندمدت نت‌فليكس براي سرمايه‌گذاري در سينماهاي هنري نيز اعتراض كرده و پرسيده است آيا قصد اين كمپاني حمايت از تنوع (نژادي و جنسيتي) در سينما و مولفان نوظهور به شكلي قابل دفاع است؟ نويسنده در بخشي از نامه به استراتژي مالي نت‌فليكس حمله مي‌كند: «نت‌فليكس (همانند اپراتورهاي ديگر) به قوانين مالي كشورهايي كه در آن نمايش داده مي‌شود احترام مي‌گذارد و به زندگي عادي سرزميني كه از آن سود مي‌برد، كمكي مي‌كند؟»
انتشار مجدد اين نامه با اكران اينترنتي فيلم «پاريس، ضيافت است» ساخته ايزابث وگله، كارگردان فرانسوي كه مردم در هزينه ساخت آن مشاركت داشتند، در پلتفرم نت‌فليكس همزمان شد.
سايه نت‌فليكس بر سر سينماي مستقل
هفته گذشته تيم ريچاردز، موسس و مدير اجرايي سينماي زنجيره‌اي «Vue International» در اروپا از اينكه دست‌اندركاران جوايز بفتا فيلم «رما» را واجد شرايط حضور در اين رقابت دانسته‌اند، گله و شكايت كرده بود و گفته بود ديگر كمپاني‌اش از اين رويداد سينمايي حمايت نخواهد كرد.
نت‌فليكس «رما» را در بريتانيا به صورت محدود و فقط در 20 سينما روي پرده برد. در بريتانيا قانوني كه مدت نمايش فيلم در سينما را مشخص كند، وجود ندارد اما در سينماهاي تجاري بزرگ مرسوم است 16 هفته زمان ميان انتشار فيلم در سالن‌ها و امكان دسترسي آنها در اينترنت فاصله باشد.
فيليپ ناچبول، مدير اجراي سينماهاي زنجيره‌اي و توزيع‌كننده فيلم كوارون- كه كار نمايش «رما» در بريتانيا را بر عهده داشت- درباره اين بحث‌ها گفته است وقت آن رسيده كه صنعت سينما درباره فاصله زماني انتشار فيلمها تجديد نظر كند. او مي‌گويد تبعيت از فاصله زماني
16 هفته‌اي شايد به استوديوهاي فيلمسازي كه با يك فيلم، تامين مالي مجموعه‌اي از آثار و برنامه‌ها را فراهم مي‌كند، خدمت كند اما براي فيلم‌هاي مستقل كوچك و آثار خارجي زبان سودي ندارد.
آيا نت‌فليكس در اسكار مي‌درخشد؟
سال گذشته زماني كه دست‌اندركاران آكادمي علوم و هنرهاي سينمايي مقدمات نودمين دوره اسكار را مي‌چيدند در جلسه‌اي با حضور 775 نفر از اعضاي آكادمي از نگراني‌شان درباره سرويس آنلاين گفتند. در اين جلسه كه در پي تعريفي دقيق از فيلم بودند. مشكل اصلي‌شان اين بود كه سرويس آنلاين شايستگي رقابت با فيلم‌هايي كه اكران عادي را پشت سر مي‌گذارند، ندارد. فيلمي كه واجد شرايط حضور در رقابت اسكار است بايد «هفت روز تمام در لس‌آنجلس و هفت روز در نيويورك طي زمان قيد شده روي پرده برود» اگر فيلمي مستقيما به دست مخاطب برسد، فاقد صلاحيت حضور در اين رقابت است.
امروز نودويكمين مراسم اسكار (8 شب به وقت محلي) برگزار مي‌شود و طبق پيش‌بيني منتقدان «رما»ي آلفونسو كوارون در اين شب خواهد درخشيد. بنابراين نت‌فليكس مهم‌ترين افتخار صنعت سينما را، صنعتي كه روند كارش را مختل كرده، به نام خود ثبت مي‌كند.
«رما» كه به همراه «سوگلي» به كارگرداني يورگوس لانتي‌موس در 10 بخش نامزد اسكار شده، مدعي كسب جوايز بزرگي از جمله بهترين فيلم، كارگرداني و تصويربرداري و بهترين فيلم خارجي است. اگر «رما» جايزه بهترين فيلم را به خانه ببرد، نخستين فيلم خارجي زباني خواهد بود كه اين افتخار را از آن خود مي‌كند. اما هاليوود با متر و معيار ديگري اين جوايز را مي‌سنجد؛ برگزيده شدن «رما» به معني درخشش نت‌فليكس و ثبت شدن دستاوردي است كه غول سرويس آنلاين با شور و اشتياق آن را دنبال مي‌كند. محصولات نت‌فليكس كه پيش از اين راه خود را به فهرست نامزدهاي اسكار باز كرده بود و سال گذشته توانست خودش را بالا بكشد و جايزه بهترين مستند را براي «ايكاروس» به خانه ببرد. امسال با «رما» به فهرست بهترين فيلمها راه پيدا كرد. هزينه‌هايي كه براي تبليغ اين فيلم كرد سر به فلك مي‌كشد؛ 25 ميليون دلار براي كمپين تبليغاتي اين فيلم خرج كرد. ليزا توباك، استراتژيست كهنه‌كاري كه كارش گرداندن حرفه‌اي كمپين‌هاست را استخدام كرد. حتي كمپاني بيلبوردي را در لس‌انجلس خريد تا به تبليغ فيلمها و سريال‌هايش كمكي كرده باشد.
كوارون: براي نت‌فليكس خوشحالم
اما گويي كه كوارون از هياهويي كه نت‌فليكس به پا كرده بي‌خبر است. او در مصاحبه با «آسوشيتدپرس» گفته است: «براي نت‌فليكس خوشحالم. اين فيلم روي كاغذ اين زندگي را نداشت. فيلمي مكزيكي به زبان اسپانيايي و ميستك كه بازيگر بنامي در آن بازي نمي‌كند. سياه و سفيد است و درام. چيزي كه قدردانش هستم اين است كه آنها از پشت اين محدوديت‌ها به هسته فيلم نگاه كردند و پتانسيل آن را ديدند. واقعا به اين فيلم ايمان آوردند.»
كوارون تاكيد مي‌كند فيلمش ماه‌ها در سالن‌هاي سينما روي پرده بوده است؛ بيشتر از آن چيزي كه گفته مي‌شود. از آنجايي كه نت فليكس از رسم اكران 90 روزه فيلمها كه منحصر به سينماها باشد، تبعيت نمي‌كند، بنابراين سينماداران از نمايش آثار اين كمپاني سرباز مي‌زنند. با وجود اين نت‌فليكس قوانينش را در مورد «رما» تغيير داد و به صورت محدود- سه هفته- در سالن‌هاي سينما روي پرده برد و سپس آن را به صورت آنلاين عرضه كرد. نكته جالب اينكه از انتشار فروش اين فيلم در گيشه خودداري كرد.
اگر «رما» جايزه بهترين فيلم اسكار را بگيرد، نخستين فيلم تاريخ اسكار خواهد بود كه با اصل و اساسي بر پايه اكران اينترنتي اين جايزه بهترين را دريافت مي‌كند. اين موضوعي است كه هاليوود مخالف سرسخت آن است. استيون اسپيلبرگ فيلم‌هاي اين كمپاني را «فيلم تلويزيوني» مي‌داند كه فقط واجد شرايط شركت در جوايز «امي» هستند نه اسكار. برنده شدن نت‌فليكس به فيلمسازان ثابت مي‌كند كه اين كمپاني در تلاش است شان و منزلتي كه فيلم‌هايي كه در سينما اكران مي‌شوند را براي خود دست‌وپا كند. نت‌فلكيس كه سال گذشته 12 ميليارد دلار براي توليد محتوا براي 139 ميليون مشترك هزينه كرد، آيا امسال فيلم پرسروصداي «مرد ايرلندي» مارتين اسكورسيزي را هم به اسم خود مي‌كند؟
معيار تازه صنعت سينما
ماجرا با نت‌فليكس تمام نمي‌شود. سرويس‌هاي پخش آنلاين در راهند؛ ديزني، وارنرمديا و اپل در سال جاري پلتفرم‌هاي پخش آنلاين خود را راه‌اندازي مي‌كنند. با اعلام نامزدهاي اسكار نت‌فليكس يك گام به جلو برداشت و نخستين سرويس پخش آنلايني نام گرفت كه به گروه فشار صنعت سينما، «موسسه هنرهاي سينمايي امريكا» پيوست. اعضاي ديگر اين گروه 6 استوديوي معتبر و اصلي هستند كه به زودي با ادغام ديزني و كمپاني «فاكس قرن بيستم» پنج عضو مي‌شوند.
كوارون مي‌گويد: «پلتفرم‌ها بخشي از گفتمان ما هستند اما به زودي ديگر بخشي از آن نيستند. چراكه آنها معيار مي‌شوند.»