رهبر معارضان ونزوئلا بار ديگر هوادارانش را به خيابان‌ها فراخواند
رقابت سياسي به قيمت گرسنگي
شهاب شهسواري
خوان گوايدو، رهبر معارضان دولت در ونزوئلا، بعد از سفر به چند كشور امريكاي لاتين اعلام كرده‌است كه قصد دارد از اكوادور به ونزوئلا بازگردد و با برگزاري راهپيمايي‌هاي خياباني در اين كشور، بار ديگر دولت حاكم را براي كناره‌گيري از قدرت تحت فشار قرار دهد. اين در حالي است كه دولت‌هاي حامي گوايدو، كمك‌هاي بشردوستانه براي مردم ونزوئلاي بحران زده را به حاكميت او مشروط كرده‌اند و امريكا و كشورهاي همسايه ونزوئلا حاضر به همكاري با دولت حاكم در اين كشور براي كمك به مردم ونزوئلا نيستند و در برابر دولت حاكم هم از پذيرفتن كمك‌هايي كه به شرط حاكميت معارضان ارسال مي‌شود خودداري مي‌كنند. 40 روز بعد از آنكه خوان گوايدو، رييس جوان مجمع ملي ونزوئلا در جمع هوادارانش در كاراكاس ادعاي رياست‌جمهوري كرد و مشروعيت دولت نيكولاس مادورو، رييس‌جمهور ونزوئلا را زير سوال برد، براي رايزني و ديدار با مقام‌هاي دولت‌هاي همسايه ونزوئلا براي جلب حمايت از دولت خودخوانده‌اش به كشورهاي امريكاي لاتين سفر كرده‌است. گوايدو كه بدون توجه به دستور دادستاني در مورد ممنوعيت خروجش از كشور، به صورت پنهاني از ونزوئلا به كلمبيا سفر كرده‌بود، طي روزهاي گذشته به پاراگوئه، برزيل، آرژانتين و اكوادور رفته‌است و روز يكشنبه از اكوادور اعلام كرد كه به زودي در كاراكاس در ميان هوادارانش خواهد بود. وي از هوادارانش خواسته‌است كه امروز و فردا در تظاهراتي عليه دولت حاكم به خيابان‌ها بيايند. خوان گوايدو، اعلام نكرده‌است قصد دارد دقيقا چه زماني و از چه طريقي به ونزوئلا بازگردد و اين امكان وجود دارد كه به دليل سرپيچي از دستور دستگاه قضايي و خروج غيرقانوني از كشور بازداشت شود. اتحاديه اروپا، روز شنبه با صدور بيانيه‌اي از دولت مادورو خواسته‌است تا به مصونيت پارلماني گوايدو احترام بگذارد و از بازداشت او خودداري كند. بسياري از دولت‌هاي اروپايي، ايالات متحده امريكا و قدرت‌هاي آمريكاي جنوبي، خوان گوايدو، رهبر معارضان را به عنوان رييس‌جمهور موقت به رسميت شناخته‌اند، اين درحالي است كه كشورهايي مانند روسيه، چين، ايران، تركيه، كوبا و نيكاراگوئه، دولت رييس‌جمهور ونزوئلا، نيكولاس مادورو را همچنان به رسميت مي‌شناسند. دولت ايالات متحده آمريكا كه از اولين روزهاي ادعاي معارضان، خوان گوايدو را به عنوان رييس‌جمهور موقت ونزوئلا به رسميت شناخته‌است تحريم‌هاي جديدي عليه ونزوئلا اعلام كرد. به گزارش رسانه‌ها وزارت خزانه‌داري امريكا 6 مقام امنيتي ونزوئلايي را به دليل آنچه «ممانعت از رسيدن كمك‌هاي بشردوستانه به مردم نيازمند» خواسته تحت تحريم قرار داده‌است و وزارت خارجه اين كشور هم ويزاي 49 مقام نزديك به رييس‌جمهور ونزوئلا را براي سفر به آمريكا لغو كرده‌است. اين در حالي است كه واشنگتن و مسكو هفته پيش تلاش كردند با ارايه پيش‌نويس قطعنامه‌هايي به شوراي امنيت سازمان ملل متحد، دولت‌هاي تحت حمايت خود را در كاراكاس، از طريق قطعنامه شوراي امنيت رسمي كنند، تلاش هر دو كشور براي تصويب قطعنامه در سازمان ملل متحد با شكست مواجه شد.
تمايز كمك‌هاي بشردوستانه از اهداف سياسي
جرمي كانيندايك، پژوهشگر ارشد مركز توسعه جهاني در واشنگتن، در يادداشتي براي واشنگتن‌پست با انتقاد از سياسي كردن مساله كمك‌هاي بشردوستانه به ونزوئلا مي‌نويسد: «در شرايطي كه وضعيت در ونزوئلا به‌شدت دردناك شده‌است، اولين گام براي كمك كردن به مردم اين كشور اين است كه تلاش‌هاي بشردوستانه را سياست‌زدايي كنيم.» در اين يادداشت آمده‌است: «از ابتداي تشكيل جنبش صليب سرخ در قرن نوزدهم تا همين اواخر در عمليات امدادرساني در دارفور، براي همه مناطقي كه به لحاظ سياسي دچار تنش هستند، تلاش براي جدا كردن كمك‌هاي انساني از جنگ قدرت، اين كمك‌ها را موثرتر مي‌كند. ... رفاه و سلامت ميليون‌ها نفر از مردم ونزوئلا به اين بستگي دارد كه كمك‌هاي بشردوستانه به شكل مشخصي از اهداف فوري گروه‌هاي سياسي رقيب فاصله بگيرد. ... صدور گواهينامه واردات براي يك آژانس مستقل سازمان ملل متحد يا حتي ثبت سازمان‌هاي مردم نهاد، بسيار موثرتر از ارسال كالاهاي بشردوستانه با پرچم امريكا در هواپيماهاي نظامي اين كشور است.»
ادعاي فرار نظاميان به كلمبيا
پايگاه خبري بيزنس اينسايدر در گزارشي ادعا مي‌كند كه از زمان آغاز درگيري‌هاي سياسي در ونزوئلا تاكنون 567 سرباز و درجه‌دار ارتش ونزوئلا با فرار از محل خدمت خود به خاك كلمبيا پناه برده‌اند. بر اساس اين گزارش بيشتر اين افراد از رده‌هاي پايين يا مياني نظامي ونزوئلا هستند كه بر اثر تورم و كمبود كالا در اين كشور بيشتر آسيب ديده‌اند. موسسه بين‌المللي مطالعات استراتژيك در ايالات متحده آمريكا هم در گزارشي مي‌نويسد عمده سربازان فراري سلاح‌هايي در اختيار دارند كه كار نمي‌كند و در طول خدمت‌شان از سوي سازمان‌هاي اطلاعاتي و امنيتي تحت نظر بوده‌اند. آماندا لاپو، كارشناس امنيتي و نظامي موسسه بين‌المللي مطالعات استراتژيك به بيزنس اينسايدر مي‌گويد: «فرار نظامياني كه تاكنون شاهد آن هستيم به نظر نمي‌رسد در سطحي از مقام‌هاي نظامي باشد كه تهديد جدي عليه حاكميت نيكولاس مادورو محسوب شود.
ارتش ونزوئلا بين 90 تا 150 هزار نيروي فعال دارد. فرماندهان ارتش تحت حكومت نيكولاس مادورو با در اختيار گرفتن مقام‌هاي بالاي كابينه و همچنين كمپاني‌هاي بزرگ اقتصادي و پروژه‌هاي عمراني، به شكل فعالي از حكومت كنوني حمايت مي‌كنند. با اين حال كارشناسان معتقدند كه فرارهاي اخير در ميان نظاميان ونزوئلايي نشان مي‌دهد كه شكاف‌هايي در ارتش ونزوئلا در حال ايجاد است. آماندا لاپو، به بيزنس اينسايدر مي‌گويد: «شكاف ميان رده‌هاي پايين و مياني ارتش با فرماندهان به تدريج در حال افزايش است، چرا كه نظاميان رده‌پايين‌تر احساس مي‌كنند بيشتر از بحران اقتصادي آسيب ديده‌اند، در حالي كه فرماندهان‌شان به‌شدت از امتيازهاي اقتصادي بهره‌مند شده‌اند.» خوان گوايدو، رهبر معارضان دولت ونزوئلا اخيرا در پاراگوئه ادعا كرده‌بود كه «دست كم 80درصد از نظاميان ونزوئلايي از دولت جدا شده‌اند.»
جلوي دخالت نظامي امريكا را مي‌گيريم
در شرايطي كه مقام‌هاي آمريكايي از «همه گزينه‌هاي روي ميز» در مورد آينده ونزوئلا صحبت مي‌كنند، مقام‌هاي روسيه كه مادورو را همچنان به عنوان رييس‌جمهور ونزوئلا به رسميت مي‌شناسند، نسبت به اقدام نظامي آمريكا در مورد ونزوئلا هشدار داده‌اند. والنتينا متوينكو، رييس مجلس سناي روسيه در گفت‌وگو با معاون رييس‌جمهور ونزوئلا، تاكيد كرد كه كشورش از هيچ اقدامي براي جلوگيري از دخالت نظامي امريكا در ونزوئلا چشم‌پوشي نخواهد كرد. اين مقام روسي تاكيد كرد: «ما به‌شدت نگران هستيم تا ايالات متحده آمريكا دست به اقداماتي تحريك‌آميز و خونين در ونزوئلا بزند و از چنين بهانه‌هايي براي حمله به خاك اين كشور استفاده كند. ما هر اقدامي لازم باشد براي جلوگيري از اقدام نظامي آمريكا انجام خواهيم داد.»
روز شنبه، سرگي لاوروف وزير خارجه روسيه در گفت‌وگوي تلفني با همتاي آمريكايي خود نسبت به «دخالت آشكار» و «تاثير مخرب» سياست‌هاي آمريكا در ونزوئلا به‌شدت انتقاد كرده‌بود. بر اساس بيانيه‌اي كه وزارت خارجه روسيه منتشر كرده‌است، لاوروف تاكيد كرد: «اقدامات تحريك‌آميز و اثرگذاري مخرب به بهانه اقدامات بشردوستانه، هيچ ارتباطي با فرآيند دموكراسي در كشورها ندارد.»
به گزارش راشا تودي، والري گراسيموف، فرمانده ستاد مشترك ارتش روسيه، روز شنبه در سخناني نسبت به راهبرد جديد دولت ايالات متحده آمريكا براي بركنار دولت‌هاي نامطلوبش در كشورهاي ديگر كه آن را راهبرد «اسب تروا» ناميده‌است، هشدار داد. گراسيموف گفته‌است استراتژي جديد امريكا تركيبي از فن‌آوري‌هاي نظامي مدرن و سياست‌هاي اطلاعاتي و تبليغاتي پيشين در «انقلاب‌هاي رنگي» است. اين نظامي ارشد روسيه گفته‌است: «دولت آمريكا با استفاده از ستون پنجم در كشورها ايجاد ناآرامي و مخالفت مي‌كند و بعد از آن با استفاده از فن‌آوري سلاح‌هاي هدايت شونده زيرساخت‌هاي مهم دولتي اين كشورها را هدف قرار مي‌دهد.» گراسيموف گفته‌است: «همان اقداماتي كه پيش از اين در عراق، ليبي و اوكراين از سوي امريكا انجام شده‌بود، اكنون در ونزوئلا در حال تكرار است.»