يك هفته پيش از سفر روحاني،هيات عراقي با مقامات ايران ديدار كردند
تهران و بغداد عليه تحريم
شهاب شهسواري
چند روز مانده به اولين سفر رسمي رييس‌جمهور اسلامي ايران به عراق، مذاكرات فشرده‌اي ميان مقام‌هاي دو كشور براي تكميل دستور كار نشست رييس‌جمهور اسلامي ايران با رييس‌جمهور و نخست‌وزير عراق ادامه دارد. روز چهارشنبه، محمد حلبوسي، رييس پارلمان عراق و نزار خيرالله، معاون وزير خارجه عراق در راس دو هيات بلندپايه سياسي وارد تهران شدند و با مقام‌هاي جمهوري اسلامي ايران ديدار كردند. حلبوسي در سفر به تهران با علي شمخاني، دبير شوراي عالي امنيت ملي، علي لاريجاني، رييس مجلس شوراي اسلامي و محمد جواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان، ديدار و گفت‌وگو كرد. نمايندگان دو كشور در اظهارات خود از احتمال نهايي شدن «پرونده‌هاي مرزي و حقوقي» ميان دو كشور در سفر هفته آينده حسن روحاني، رييس‌جمهور به عراق خبر مي‌دهند. علي شمخاني، دبير شوراي عالي امنيت ملي ديروز در ديدارش با محمد حلبوسي رييس پارلمان عراق سفر پيش روي رييس‌جمهور كشورمان به عراق را «فرصتي تاريخي براي تصميم‌گيري نهايي در پرونده‌هاي مرزي، حقوقي و اقتصادي بين دو كشور» عنوان كرد. روز چهارشنبه همچنين در ديدار معاون سياسي وزير خارجه عراق با مرتضي سرمدي، قائم مقام وزير امور خارجه كشورمان در اين ديدار همچنين در خصوص موضوعات مرزي دو كشور در اروندرود مذاكراتي انجام شد و قائم‌مقام وزير امور خارجه كشورمان بر اجراي دقيق و كامل مجموعه مقررات عهدنامه ۱۹۷۵ تاكيد كرد.
تعيين خط مرزي اروندرود
گفت‌وگوها ميان مقام‌هاي دو كشور در مورد اجراي توافق مرزي 1975 مشهور به توافق الجزاير، موضوع تازه‌اي نيست. ايران و عراق همواره بر سر محل قرار گرفتن خط مرزي ميان دو كشور در رودخانه مرزي اروندرود، اختلاف نظرهايي داشتند. ايران بر قرار گرفتن خط مرز بر خط‌القعر رودخانه (خط تالوگ) تاكيد داشت، در حالي كه عراقي‌ها خط مياني يا ساحل اروندرود را مرز تلقي مي‌كردند. دقيقا 44 سال پيش، 15 اسفند 1353 با پايمردي هواري بومدين رييس‌جمهور وقت الجزاير، شاه وقت ايران، محمدرضا پهلوي و معاون وقت رييس‌جمهور عراق، صدام حسين، براي تعيين خط تالوگ به عنوان خط مرزي دو كشور به توافق رسيدند. اين توافق سال 1959 از سوي صدام حسين، رييس‌جمهور وقت عراق نقض شد. از ابتداي كار دولت روحاني در تهران، دستگاه سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران گفت‌وگو در مورد نهايي كردن جزييات اجرايي توافق 1975 براي تعيين مرزهاي دو كشور در اروندرود را آغاز كرد. درست 5 سال پيش، 8 اسفند 1392 محمدجواد ظريف، وزير خارجه جمهوري اسلامي ايران در سفر به بغداد خبر داده بود كه توافق‌هاي مقدماتي را براي اجرايي كردن اين توافق مرزي انجام داده است و قرار بود تا در سفر هوشيار زيباري، وزير خارجه اسبق عراق به تهران توافق جديد امضا شود. اما امضاي اين توافق كه بعد از انقلاب اسلامي در ايران توسط دولت وقت بعثي عراق ملغي اعلام شد و باعث تحميل جنگ 8 ساله عليه ايران شد، طي 5 سال گذشته ناتمام مانده است. حالا بعد از پنج سال، به نظر مي‌رسد رايزني‌ها براي امضاي توافق نهايي مرزي ميان عراق و ايران تكميل شده است و بايد در سفر حسن روحاني، منتظر يك توافق بزرگ ميان دو كشور بود. علي موسوي خلخالي، تحليلگر مسائل عراق هفته گذشته در يادداشتي براي سايت ديپلماسي ايراني در اين مورد مي‌نويسد: «عباس عراقچي در مذاكرات خود با طرف عراقي كه گفته شد سخت و چالشي و طولاني بوده، پيشرفت‌هاي ملموسي در اين زمينه به دست آورده است.» وي به نقل از منابع آگاه ادامه مي‌دهد: « هر گاه به روحاني پيشنهاد مي‌شد كه به عراق سفر كند، فورا پاسخ مي‌داده كه دستاوردهاي سفرش چه خواهد بود و اگر دستاوردي نداشته باشد، حاضر به انجام سفري كه صرفا گرفتن عكس مقابل دوربين‌ها باشد، مبادرت نمي‌كند.» شايد انجام اين سفر بعد از 5 سال، به معناي آماده شدن عراق براي امضاي توافق بزرگ و معطل مانده دو كشور براي تعيين خطوط مرزي در رودخانه اروندرود باشد.
سفرهاي مكرر
يك ماه و نيم پيش، محمدجواد ظريف، وزير امورخارجه كشورمان در راس يك هيات بلندپايه سياسي و اقتصاد به بغداد سفر كرد. در اين سفر اعلام شد كه به زودي رييس‌جمهور كشورمان به بغداد سفر خواهد كرد. بيژن زنگنه و عبدالناصر همتي، وزير نفت و رييس كل بانك مركزي كشورمان مقام‌هاي ديگري هستند كه به تازگي براي تهيه توافق‌ها و دستور كار سفر رييس‌جمهور به عراق سفر كرده‌اند. اين اولين سفر رسمي حسن روحاني، رييس‌جمهور اسلامي ايران به عراق از زمان آغاز به كار دولت‌هاي يازدهم و دوازدهم خواهد بود. پيش از اين فواد معصوم، رييس‌جمهور پيشين عراق در سال 94 و برهم صالح رييس‌جمهور كنوني اين كشور، آبان ماه امسال به تهران سفر كرده‌اند. محمدعلي حكيم، وزير امور خارجه عراق اوايل هفته جاري در حساب كاربري توييتر خود خبر داد كه سفر رسمي حسن روحاني به عراق در روزهاي 20 و 21 اسفند (دوشنبه و سه‌شنبه هفته آينده) انجام خواهد شد. در روزهاي منتهي به اين سفر رايزني‌ها ميان مقام‌هاي دو كشور بسيار فشرده‌تر شده است. 10 روز پيش، سيدعباس عراقچي معاون سياسي وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران براي رايزني با مقام‌هاي عراقي به اين كشور سفر كرد. بعد از يك سلسله رايزني‌هاي فشرده ميان مقام‌هاي ايران و عراق در يك ماه گذشته، روز چهارشنبه بار ديگر دو هيات بلندپايه سياسي عراق براي گفت‌وگو با مقام‌هاي ايران وارد تهران شدند. نزار خيرالله، معاون سياسي وزير امور خارجه عراق در راس هياتي ديپلماتيك روز چهارشنبه به تهران آمد و با مرتضي سرمدي، قائم‌مقام وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران گفت‌وگو كرد. در اين ديدار ضمن بررسي مسائل مختلف روابط دوجانبه، طرفين بر اهميت سفر رييس‌جمهور كشورمان به بغداد به عنوان يك فرصت تاريخي براي تعميق و گسترش همه‌جانبه روابط تاكيد كردند. هياتي از قانونگذاران عراق هم به رياست محمد حلبوسي، رييس مجلس عراق به تهران آمدند و با علي شمخاني، دبير شوراي عالي امنيت ملي، علي لاريجاني، رييس مجلس شوراي اسلامي و محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه ديدار و گفت‌وگو كردند. در تحولي ديگر سعد عبدالوهاب جواد قنديل، سفير جديد عراق در تهران، رونوشت استوارنامه خود را به محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان تقديم كرد. از شهريور ماه سال جاري بعد از انتشار اخباري مبني بر بدرفتاري راجح موسوي، سفير پيشين عراق در تهران با شهروندان عراقي مراجعه كننده به سفارت سطح نمايندگي بغداد در تهران در سطح كاردار بود.
برهم صالح: ان‌شاءالله توافق مي‌شود
برهم صالح، رييس‌جمهور عراق، دوشنبه شب در مصاحبه‌اي تفصيلي با شبكه تلويزيوني الفرات تاكيد كرد كه مذاكرات در مورد توافق 1975 الجزاير در دستور كار سفر پيشين او به تهران قرار داشت و در اين مورد با روحاني گفت‌وگو كرده است. برهم صالح تاكيد كرد: «گفت‌وگوها در مورد اين سند در جريان است. قطعا هر دو كشور ميراث‌دار توافق‌هايي هستند كه در حكومت‌هاي پيشين انجام شده است. توافقاتي انجام شده و ان‌شاءالله در سفر پيش‌روي روحاني توافق و تفاهم‌هايي پيش خواهد آمد. اينكه جزييات و كيفيت توافق به چه شكل خواهد بود، در اين سفر روشن خواهد شد.»
ديدار رييس پارلمان عراق با شمخاني
دريابان علي شمخاني، در ديدار با رئيس پارلمان عراق گسترش همكاري‌هاي منطقه‌اي، اقتصادي و امنيتي بين ايران و عراق را فرصتي راهبردي و تامين كننده امنيت منطقه و پيشرفت و توسعه دو كشور دانست و خاطرنشان كرد: توسعه همكاري‌هاي همه‌جانبه ايران و عراق مي‌تواند با طراحي و اجراي برنامه‌هاي موثر در ابعاد اقتصادي، تجاري و انرژي موجبات آرامش و رفاه پايدار را براي مردم دو كشور فراهم كند. دبير شوراي عالي امنيت ملي با تمجيد از مواضع اصولي و شجاعانه رييس پارلمان عراق در حمايت از آرمان فلسطين و حمايت از حقوق ملت ستمديده اين كشور در برابر رژيم غاصب و اشغالگر صهيونيستي، اين مساله را نشان دهنده هوشياري جامعه عراق خواند و افزود: طرح‌هاي انحرافي براي فراموشي آرمان آزادي سرزمين اسلامي فلسطين محقق نخواهد شد. شمخاني سفر آتي رييس‌جمهوري اسلامي ايران به عراق را فرصتي تاريخي براي تصميم‌گيري نهايي در پرونده‌هاي مرزي، حقوقي و اقتصادي بين دو كشور عنوان و خاطرنشان كرد: با تلاش‌هاي مشترك انجام شده طي سال‌هاي اخير، مجموعه ساز و كارها و زيرساخت‌هاي لازم براي ايجاد جهش در همكاري‌هاي اقتصادي بين دو كشور فراهم شده است. محمد الحلبوسي، رييس پارلمان عراق در اين ديدار خاطرنشان كرد: ايران نقش مهمي در ايجاد امنيت و ثبات در منطقه دارد و شكست جريان تروريسم تكفيري بدون حضور و ايفاي نقش فعال ايران ممكن نبود. رييس پارلمان ملي عراق با تقبيح استفاده از اهرم تحريم يك‌جانبه عليه كشورها خاطرنشان كرد: به هيچ كشوري اجازه نخواهيم داد كه از خاك عراق براي اقدام عليه كشور ديگر استفاده كند.
ديدار روساي مجلس ايران و عراق
علي لاريجاني روز چهارشنبه با محمد حلبوسي، رييس مجلس عراق پيرامون مسائل منطقه و ضرورت مبارزه با تروريسم ديدار و گفت‌وگو كرد. لاريجاني در اين ديدار تاكيد كرد: «ما پيوسته آرزو داشتيم در كنار ما يك دولت دموكراتيك و قوي ايجاد شود كه بتوانيم در كنار يكديگر مسائل امنيتي را حل كنيم و اينكه در عراق حيثيت خود را حفظ كنند و در اين سرزمين به گونه‌اي اقدام شود كه گروه‌هاي ديگر تروريستي نتوانند عليه اين كشور اقدامات و تحركاتي انجام دهند باعث دوستي پايدار بين اين دو كشور مي‌شود.» لاريجاني با اشاره به مواضع و عزم راسخ عراق در مخالفت با تحريم‌هاي اعمال شده عليه ايران، تاكيد كرد: «اين يك كار شيطنت‌آميز است كه از وقتي آقاي ترامپ و بولتون سركار آمده‌اند انجام شده است و آنها فقط با ما نيست كه اين گونه عمل مي‌كنند بلكه با همه در جنگ هستند كما اينكه يك روز توافق آب و هوا در پاريس، يك روز توافق موشكي با روسيه، يك روز توافق تعرفه‌اي در چين و يك روز در مورد توافقات با اروپا ورود كرده و سعي در برهم زدن آنها دارند و به عنصر مساله‌سازي در اين مورد تبديل شده‌اند.»
در ادامه محمد حلبوسي، رييس مجلس عراق ضمن قدرداني از ميزباني رييس مجلس شوراي اسلامي افزود: امروز با هياتي به ديدار شما آمديم كه از بيشتر گروه‌ها و طيف‌هاي مختلف سياسي كشور عراق هستند كه نشان مي‌دهد تمام گروه‌هاي سياسي اين كشور علاقه‌مند هستند با ايران در ارتباط باشند. وي يادآور شد: همان طور كه ايران موضع مثبتي در قبال مبارزه با تروريسم داشت ما هم حامي ايران در برابر تحريم‌ها هستيم. از سوي ديگر امروز زمان آن رسيده كه به دنبال تامين منافع ملت هاي‌مان باشيم و در اين راستا لازم است در حوزه اقتصادي و ساير حوزه‌ها با يكديگر همكاري داشته باشيم كه تحقق اين امر نيز در گروي ايجاد ثبات و برقراري امنيت در منطقه است.