سيل‌سواري
سپيده شريفي
سيلاب، استان‌هاي زيادي از كشور را درنورديد، هنوز هم هفته آخر فروردين، بسياري با مشكلات ناشي از سيلاب درگيرند.از يك‌سو آسيب‌هاي سيل كام مردم را تلخ كرد و ازسوي ديگر سياسي‌كاري و سياست‌زدگي برخي چهره‌ها باعث شد مردم بيش از گذشته در مقابل اين بلاي طبيعي كه كشور را ناگهان در خود فرو برد، احساس بي‌گناهي كنند. گويي برخي از اشخاصي كه به عنوان «سياسي» شناخته مي‌شوند، فرصت سيل‌زدگي مردم را غنيمت شمردند تا حساب‌هاي كهنه خود را با رقباي سياسي خود تسويه كنند.
شايد يكي از مهم‌ترين جنبه‌هاي سياسي‌بازي در سيلاب يا به تعبير رييس‌جمهور «سيل‌سواري»، شايعه‌سازي‌هايي بود كه در اولين ساعات به راه افتادن سيلاب، از شبكه‌هاي اجتماعي و رسانه‌هاي آن‌سوي مرزها، به افكار عمومي داخل پمپاژ مي‌شد.
در ساعات ابتدايي امسال، برخي رسانه‌هاي وابسته به دولت‌هاي انگليس و امريكا با پرداختن به مسائلي ازجمله معرفي دولت و نهادهاي نظامي به عنوان عامل سدسازي و به وجود آمدن سيل سعي كرد مردم را در مقابل دولت و نهادهاي نظامي قرار دهد. پس از آن با طرح كردن برخي اخبار درباره كمبودهاي امدادرساني، تلاش كردند تا اين‌طور القا كنند دولت و دستگاه‌هاي امدادرسان براي مردم سيل‌زده هيچ كاري نكرده‌اند.
رييس‌جمهور 6 فروردين‌ماه در بازديد خود از استان گلستان به تلاش‌هاي دشمنان براي شايعه‌سازي و فاصله انداختن بين مردم و دولت اشاره كرد و گفت: هر جا و هر استان مشكلي دارد، مردم ايران در كنار هم هستند، خداوند نگذاشت كه دشمن از اين مشكل سيل به نفع خود استفاده كند و الحمدلله مردم ما با بيداري و هوشياري‌شان كنار هم قرار گرفتند و اين يك موفقيت بزرگ در كنار همه رنج‌ها و زحمت‌هايي بود كه براي مردم به وجود آمد. اين وحدت با وجود مشكلات و تلاش دشمنان، پيام ملت ايران به همه دوستان و دشمنان ما در جهان بود. به دوستان اين پيام را داد كه در چه سطح همكاري و دوستي هستيم و به دشمنان نشان داد كه چه قدرتي داريم.
با اين حال، بازار داغ شايعات در داخل و خارج از كشور درباره سيل همچنان داغ است. برخي شايعات سياسي تلاش داشت اين‌طور القا كند كه عامل سيل شيراز، از بين بردن سيل‌بندها و آب‌بندهاي شمال شيراز و دروازه قرآن توسط يك نهاد نظامي است. شايعه‌اي ديگر از گرفتن ورودي 30 هزار توماني از هر خودرو در شهر پلدختر خبر مي‌داد. شايعه‌اي ديگر درگيري مسلحانه بين نيروهاي نظامي و روستاييان خوزستان را جار مي‌زد، شايعه‌اي مانند شكستن سد دز و زيرآب رفتن خوزستان و اهواز در بحبوحه بحران طبيعي در جنوب غرب كشور به‌وفور در شبكه‌هاي اجتماعي چرخ مي‌خورد، بركناري فرماندار پلدختر، قدرداني از عوامل درگير در امدادرساني سيلاب گلستان، فحاشي نيروهاي امدادرسان به مردم سيل‌زده لرستان و جلوگيري دولت جمهوري اسلامي ايران از امدادرساني بين‌المللي به سيل‌زدگان شايعات ريز و درشتي بود كه در فضاي مجازي و رسانه‌اي چرخ مي‌خورد و باعث آلودگي بيشتر فضاي افكار عمومي مي‌شد.
با اين وجود، اطلاع‌رساني درست و دقيق در بسياري از موارد باعث شد تا شايعه‌سازان نتوانند به اهداف خود برسند. به عنوان مثال، شريعتي استاندار خوزستان در مصاحبه‌هاي متعدد خود درباره درگيري‌هايي كه ميان كشاورزان اطراف رود كرخه با نيروهاي امداد پيش آمده بود، توضيح داد و گفت فيوزپلاك‌هاي تاريخي (اراضي كمك به عبور سيلاب) در اطراف رود كرخه، در سال‌هاي اخير و خشكسالي، توسط كشاورزان زير كشت رفته بود كه تصميم گرفته شد به خاطر مهار سيلاب در شهر دزفول و سوسنگرد، از اين فيوزپلاك‌ها به عنوان مسيل و سيلاب‌رو استفاده شود. اين تصميم مورد اعتراض برخي كشاورزان قرار گرفت و مقرر شد خسارت كشت امسال آنها توسط دولت پرداخت شود.
شايد تاسف‌بارترين بخش سياسي‌كاري در بحران سيل، طعنه‌ها و سخنان برخي رقباي دولت بود كه در بحبوحه مشكلات مردم و امدادرساني نهادهاي دولتي و هلال‌احمر، روي زخم مردم سيل‌زده، نمك مي‌پاشيد.
بعضي از چهره‌ها خواسته و ناخواسته تلاش كردند تا دولت را از طعنه‌ها‌ي خود بي‌نصيب نگذارند و در ميانه بحران سيل توييت‌هايي با اين مضمون منتشر كنند: سيل نشان داد گفتاردرماني به پايان رسيده است. تنها با هوشياري و عمل مي‌توان كشور را اداره كرد. او كه از حضور خود در مناطق سيل‌زده، تصاوير متعددي را در شبكه‌هاي اجتماعي پخش كرده بود، با كامنت‌هاي معني‌دار متعددي از سوي مردم روبه‌رو شد كه در اين كامنت‌ها از تلاش نيروهاي امدادرسان به سيل‌زدگان تقدير شده بود.
يكي از روزنامه‌هاي وابسته به رقباي دولت، اما خيلي واضح سراغ نگاه سياسي به سيلاب رفت و نوشت: عملكرد دولت در سيلاب اخير شباهت بسيار زيادي با نوع مديريت دولت در جريان بحران‌هاي ديگر و به‌ويژه مساله تحريم و شرايط اقتصادي ناشي از برجام و خروج امريكا از اين توافق دارد، چراكه همان وقايعي كه در حادثه سيل رخ داد، در جريان برجام، خروج امريكا از برجام و تشديد تحريم نيز رخ داده بود. در هر دوي اين اتفاقات، كارشناسان پيش از وقوع اتفاق، پيش‌بيني‌هاي لازم را انجام داده و هشدارها را داده بودند، ولي در مساله تحريم اقدامات دولت حسن روحاني بعد از ۱۸ ارديبهشت ۹۷ بسيار كم‌رمق و آشفته آغاز شد و در جريان وقوع سيل اخير نيز، اقدامات دولت ناكافي بود و نتوانست از گستردگي خسارات به‌صورت جدي بكاهد.
روزنامه ديگري از رقباي دولت اين‌طور شلاق سياسي‌كاري را بر گرده دولت كشيد و نوشت: بي‌ترديد در بحران‌هايي چون سيل، بيش از هر زمان ديگري يك دست دولت صدا ندارد و عبور سلامت از بحران نيازمند دست به دست دادن همگاني است؛ اما حسن روحاني تا امروز نشان داده كه حتي در شرايط بحراني نيز مرغ تدبيرش تنها يك پا دارد و در مقابل كمك و همياري نيز نه تنها روي خوش نشان نمي‌دهد كه حتي زبانش همان‌قدر تند است كه پيش‌تر در مقابل انتقادات تند بود. به نظر مي‌رسد در شرايط فعلي و احتمال بارش‌هاي آينده و سيلاب‌هايي كه ممكن است باز هم در استان‌ها جاري شود، برخي اشخاص سياسي و غيرسياسي به دنبال «سيل‌سواري» و انتقاد به دولت هستند.