مذاكرات هسته‌اي گام اساسي اعتمادساز
حسن بهشتي‌پور٭
مقام معظم رهبري روز پنجشنبه با توجه به شرايط حساس و تاريخي كنوني، صحبت‌هاي مهم و ارزشمندي را بيان كردند. به نظر مي‌رسد كه بيانات ايشان حداقل حاوي سه پيام مهم و قابل توجه است:
1- پيام نخست به برخي از تحليلگران و صاحبنظران داخلي است كه رهبر معظم انقلاب خطاب به اين افراد بيان كردند كه نبايد نسبت به اين مرحله از مذاكرات بيش از حد ذوق‌زده شد. به عبارت ديگر، برخي از تحليلگران دستيابي به بيانيه سوييس را دستاورد قابل توجه و ارزشمندي محسوب مي‌كردند ولي مقام معظم رهبري به اين دست از تحليلگران يادآور شدند كه سند اصلي مذاكرات امضا نشده و اتفاق اصلي را رخ نداده و نبايد اين پيام را به طرف خارجي مقابل داد كه خواست و سقف ملت ايران در همين حد است.
2- مخاطب پيام دوم بيانات مقام معظم رهبري، منتقدان مذاكرات هسته‌اي است. ايشان در صحبت‌هاي‌شان بيان كردند كه از هيات مذاكره‌كننده هسته‌اي حمايت كرده و مي‌كنند. البته بيان كردند كه در جزييات مذاكره دخالت نمي‌كنند اما در كليات مذاكرات، خطوط قرمز و مسائل اصلي حرف دارند.
به ديگر سخن، پيام‌شان به منتقداني كه حرف از تركمنچاي دوم مي‌زنند اين بود كه مانع از ايجاد انحرافي در مذاكرات مي‌شوند و نبايد چنين اتهاماتي به تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي وارد كرد هرچند كه از دولت نيز خواستند تا همدلي داشته باشد و با مخالفان نشست داشته باشند تا از نظرات آنها نيز آگاه شوند و اگر نكته‌اي در صحبت‌هاي آنها يافتند، استفاده كرده و در صورتي كه انتقادات آنان وارد نبود، رد شده و آنها را متقاعد سازند. 3. پيام سوم كه مهم‌ترين بخش از بيانات مقام معظم رهبري است، به گروه 1+5 و به خصوص امريكايي و سه كشور اروپايي بود. ايشان در اين بيانات، كف انتظارات جمهوري اسلامي ايران را به 1+5 يادآور شدند و با قاطعيت مواضعي را اعلام كردند كه موجب تقويت تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي كشورمان شد. ايشان تاكيد كردند كه جمهوري اسلامي توافقي را امضا خواهد كرد كه منافع ملي كشورمان تامين شده باشد و با توافق عزتمندانه موافق هستند و توافقي كه تحريم‌ها را ملغي نكند و در آن حق تحقيق و توسعه ايران لحاظ نشود، بي‌ترديد چنين توافقي نيست. جمهوري اسلامي ايران بي‌هيچ واهمه‌اي توافقي را كه مانع از رشد علمي كشورمان شود نخواهد پذيرفت. از سوي ديگر، اينكه غرب بخواهد نظام بازرسي را به مراكز حساس و نظامي توسعه بدهد، ايران موافقت نخواهد كرد و يادآور شدند كه تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي چنين مجوزي را ندارند. نكته مهم ديگري كه در صحبت‌هاي مقام معظم رهبري هويدا بود، آن است كه ايشان بار ديگر نسبت به امريكا ابراز بدبيني كردند. اين بدبيني نه به خاطر حرف آنها بلكه به دليل عملكرد آنهاست و به‌طور مثال به عملكرد امريكا در انتشار فكت شيت پس از توافق ژنو و بيانيه سوييس اشاره كردند كه اكثر مطالب آنها خارج از واقعيت است. همچنين از سويي گفتند كه مذاكرات فقط در خصوص مساله هسته‌اي است كه مي‌تواند آزمون خوبي براي سنجش صداقت امريكا در قبال تعهداتش باشد تا بر اين اساس، تصميمات لازم را براي اقدامات آتي در عرصه ديپلماسي اتخاذ كرد. من اعتقاد دارم كه اگر مذاكرات هسته‌اي ايران و گروه 1+5 به توافق هسته‌اي ختم شود، يك گام اساسي در اعتمادسازي ميان طرفين صورت گرفته است و با امضاي توافقي عزتمندانه كه مورد حمايت مقام معظم رهبري نيز است، بخشي از اين ديوار فروكاسته خواهد شد.
٭تحليلگر مسائل سياست خارجي