استقلال نظامي تركيه از ناتو
سينا آذرگشسب
تركيه از متحدين حائز اهميت ناتو در منطقه است كه از جايگاه خاصي براي تامين امنيت اروپا و منافع امريكا در منطقه برخوردار است. طي سال‌هاي اخير اين كشور با مشكلاتي در مواجهه با سياست‌هاي ناتو روبه‌رو بوده است. يكي از مهم‌ترين اين تنش‌ها مساله سوريه بود و ديگري مساله تجهيز تركيه به تسليحات موشكي و هواپيماهاي نظامي كه مورد انتقاد شديد اردوغان نيز قرار گرفت. از سال 2012 كه ناتو توافق كرد تركيه را در برابر موشك‌هاي بالستيك سوريه تقويت كند مساله سپر دفاع موشكي پاتريوت در برابر موشك‌هاي اس400 محل مناقشه ميان تركيه و امريكا قرار گرفته است. علت اين تنش اين بود كه يگان فوق پيشرفته راداري ايالات‌متحده كه يك سامانه رديابي دقيق موشك‌هاي بالستيك است در تركيه مستقر است كه با سيستم دفاعي سامانه اس400 روسيه تطابق ندارد و اين يك خلأ امنيتي براي دفاع موشكي در اروپا و امريكا محسوب مي‌شود لذا باتوجه به اينكه چهار سامانه از اين يگان راداري در تركيه و يك يگان در درياي سياه مستقر است اين تنش‌ها ميان امريكا و تركيه را افزايش داده است. از طرفي نيز ناتو هواپيماهاي AWACS را از اكتبر 2016 در تركيه مستقر كرده كه وظيفه آن گشت‌زني هوايي پيشرفته، ماموريت‌هاي اطلاعاتي و شناسايي در منطقه را برعهده دارد، لذا حضور روس‌ها در سيستم دفاع ملي تركيه مي‌تواند براي ناتو يك مشكل امنيتي تلقي شود.
در اين كشمكش‌ها ميان تركيه و ناتو تركيه درصدد برآمده تا سال 2023 صنايع دفاعي خود را به خودكفايي برساند و از ميزان وابستگي خود به پيمان ناتو براي امور دفاعي تا حد قابل‌توجهي بكاهد. به گفته رييس‌جمهور اين كشور تركيه هم‌اكنون تا 65درصد در صنعت دفاعي در خودكفايي به‌سر مي‌برد و اين ميزان بايد به‌طور سالانه 10درصد افزايش يابد به‌طوري كه تا 2023 تركيه در صنايع نظامي و دفاعي خود، به‌طور كامل خودكفا شود. بر همين اساس هدف تركيه اين است كه منابع تحقيق و توسعه كه در مقطع كنوني يك‌درصد است را افزايش داده و پرسنل صنايع نظامي را از سه هزار نفر به 30 هزار نفر افزايش دهد.
تركيه هم‌اكنون روي 650 پروژه نظامي كار مي‌كند كه هزينه آن 60 ميليارد دلار برآورد مي‌شود. عمده اين پروژه‌ها توسط غول نظامي تركيه كه يك شركت هلدينگ است و اكثر صنايع نظامي تركيه را در دست دارد، صورت مي‌پذيرد. اين شركت كه با عنوان بنياد نيروهاي مسلح تركيه (TSKGW) فعاليت مي‌كند در زمينه‌هاي الكترونيك با شركت ASELSAN در زمينه صنايع موتوري با شركت TUSAS، نرم‌افزار HAUELSAN، هواپيماهاي بدون سرنشين ATI، هلي‌كوپترسازي و هواپيماهاي هاركوس يا ملخي، صنايع موشكي ROKESTAN، باتري هواپيما
ISBIR و ژنراتور فعاليت دارد. مجموع درآمد اين شركت‌ها در سال به بيش از 3.5ميليارد دلار مي‌رسد كه همين امر سبب شده تا هلدينگ TSKGV به يك امپراتوري در صنايع نظامي تركيه بدل شود. اين شركت هم‌اكنون 43درصد از فروش نظامي ارتش تركيه و 41درصد از وجوه تحقيقات و توسعه را به خود اختصاص داده است. به‌طور مثال يكي از زيرمجموعه‌هاي اين شركت طي قراردادي با فيليپين هلي‌كوپترهاي ATAK129T براي آنها توليد و صادر خواهد كرد. همچنين دولت پاكستان طي قرارداري 1.5 ميليارد دلاري با تركيه متعهد شد كه تجهيزات نظامي و هلي‌كوپترهاي ATAK129T به اين كشور صادر كنند. اين قرارداد در نوع خود يكي از بزرگ‌ترين قراردادهاي نظامي تركيه با پاكستان بود. ATAK129T كه نياز به دو موتور CTS800-4A توبو شفت داشت توسط دو شركت HONYWELL و ROLLS-ROYCE ساخته مي‌شد كه يك همكاري بين‌المللي 50-50 بود كه با فشار امريكا براي 6ماه به تعويق افتاد و همين تركيه را مجبور كرد كه به دنبال شركت‌هاي چيني باشد. شركت BMC كه يك شركت تركي-قطري توليدكننده خودروهاي زرهي است براي توليد تانك‌هاي
ALTAY MBT همكاري‌هاي خود را در سال جاري آغاز خواهد كرد. اين شركت قرار است تا 15 تانك را تا سال 2020 به بهره‌برداري برساند و تركيه درصدد است تا يك‌هزار تانك را از اين شركت خريداري كند. اين پروژه 20 سال زمان خواهد برد و 25 تا 30 ميليارد دلار براي تركيه هزينه دربر خواهد داشت. به نظر مي‌رسد آلماني‌ها نيز در اين پروژه مشاركت داشته باشند.
ورود تركيه به بازار تسليحات و تلاش براي خوكفايي در اين صنايع، همچنين همكاري‌هاي بين‌المللي تركيه با ساير كشورهاي منطقه و جهان فاصله ميان اين كشور و ناتو را در ابعاد نظامي افزايش خواهد داد. به نظر مي‌رسد كه تركيه تلاش دارد مستقل از سياست‌هاي ناتو و با افزايش توليدات نظامي خود بازاري را براي فروش تسليحات در منطقه براي خود تعريف كرده و با استقلال عمل بيشتري از ناتو و سياست‌هاي آن به بازار فروش تسليحات نظامي در منطقه ورود جدي‌تري كند.