«اعتماد» بررسي ميكند
نوسان و بازده بازارهاي موازي
حبيب آرين
اقتصاد ايران در سال گذشته يكي از پرفراز و نشيب‌ترين بازار‌ها را تجربه كرده است. با مروري بر اين بازار‌ها مي‌توان دريافت كه نقدينگي هراسان براي يافتن مامني و فرار از سرگرداني به بازارهاي موازي ميل كرده و طبيعتا از مسير توليد دور شده است. مسكن، ارز، سكه و بورس بازار‌هايي بوده‌اند كه بيشتر از هر صنعت ديگري اين منابع را به خود جذب كرده‌اند.
نوسان دلار
دلار در سال گذشته يكي از پر نوسان‌ترين بازار‌ها بود؛ نوساني كه خود را به تمام بازار‌ها تسري داد. تيرماه و مرداد ماه سال گذشته بيشترين تغييرات را تجربه كرد. وابستگي صنايع داخلي به واردات يكي از مهم‌ترين عوامل اثرگذاري دلار بر بازار‌ها بود. اگرچه در ماه‌هاي اخير بانك مركزي توانسته است ثبات و آرامش را به بازار ارز بازگرداند اما بايد بر اين نكته تاكيد كرد كه ميزان تورم و رشد نرخ تنزيل باعث شد دلار به عنوان گزينه مطرح‌تر براي سرمايه‌گذاري بدل شود و همين تقاضا ميزان رشد اين ارز را تقويت كرد. نرخ تنزيل نشان‌دهنده اين است كه ارزش پول در آينده چقدر كاهش خواهد داشت. براي مثال نرخ تنزيل سالانه 10 درصد بدين معني است كه منابع مالي در طول يك سال 10 درصد از ارزش خود را از دست خواهند داد.
شاخص كل بورس
با نگاهي ساده مي‌توان نوسان شاخص كل بورس تهران را برابر با تغييرات قيمت سهام دانست. بر اين اساس شاخص كل ميانگيني از ميزان بازدهي بورس تهران است. بورس تهران از ارديبشهت سال گذشته تا فروردين سال جاري بيش از 109 هزار واحد رشد داشت؛ رشدي كه در تاريخ بورس كم سابقه است و گوياي بازدهي بالاي بورس براي سهام‌داران آن بود. نوسانات نقدينگي اين فرصت را فراهم كرد كه بخش زيادي از نقدينگي‌ها به سمت بازار سرمايه روانه شود و تقاضاي شكل گرفته قيمت سهام را بالا برده است. اگرچه بسياري از كارشناسان معتقدند عامل اصلي اين افزايش براساس واقعيت‌هاي اقتصاد ايران نيست و بيش از هر چيز افزايش نرخ ارز و تورم موجب رشد قيمت سهام شده اما در مقابل بسياري معتقدند بازار سرمايه به واسطه ابزار‌هاي مالي كه در اختيار دارد مي‌تواند نقش مهمي را در تامين مالي بخش توليد داشته باشد.
بازار سكه
داده‌هاي شبكه اطلاع‌رساني سكه و ارز نشان مي‌دهد سكه بهار آزادي هم تقريبا رشدي موازي با دلار امريكا داشته است اما به واسطه تغييرات قيمت طلاي جهاني و حبابي كه در بازار وجود دارد، داراي نوسانات بيشتري نسبت به دلار امريكا بوده است. سكه علاوه بر ارز و بازارهاي جهاني متاثر از سياست‌هاي داخلي در خصوص نحوه عرضه سكه است. صندوق‌هاي كالايي و فعاليت آتي سكه از بازارهاي ديگري هستند كه مي‌توانستند بر اين بازار اثرگذار باشند. سكه نيز مانند دلار بيشترين رشد قيمت را در خرداد و تير ۹۷ تجربه كرد.
بازار مسكن
شاخص قيمت مسكن تغييرات قيمت مسكن را اندازه‌گيري ميكند. در ايران بانك مركزي براي بازار مسكن تهران شاخص ميانگين معاملات را به صورت ماهانه منتشر ميكند. اين شاخص نشان مي‌دهد بازار آپارتمان اگرچه رشد بالايي را تجربه كرده است اما اين رشد در بسياري از ماه‌هاي سال با تورم همراه نبوده است.
بازدهي بازار‌ها
بازار‌ها علاوه بر تغييرات عمده متاثر از عوامل متفاوتي است. يكي از مهم‌ترين اين عوامل ريسك سرمايه‌گذاري‌ها، نرخ تنزيل و تورم ماهيانه است. با بررسي تغييرات هر كدام از اين بازار‌ها مي‌توان دريافت كه به عنوان مثال دلار امريكا در طول سال گذشته حدود ۱۷۷ درصد رشد داشته كه اگر ميزان تورم را نيز در رشد آن دخيل كنيم به عدد ۸۱.۵ درصد مي‌رسيم. با لحاظ ديگر عوامل مي‌توان دريافت كه بازدهي كل بورس تهران بيش از 114 درصد، دلار امريكا 176 درصد، سكه 166 درصد و آپارتمان مسكوني 25 درصد بوده است.