آويده علم‌جميلي
ادامه مذاكره هميشه به معني كاهش تنش‌ها نيست، شايد نشان‌دهنده زورآزمايي‌هاي بيشتر باشد. مخصوصا زماني كه پاي مذاكره دو ابرقدرت اقتصادي به ميان باشد. اين را مي‌توان از ترك واشنگتن توسط هيات چيني تنها دو ساعت پس از ورود براي ادامه مذاكره فهميد. موضوع اصلي مذاكرات، حصول توافقي براي پايان دادن به جنگ تجاري چين و امريكا بود. ترك واشنگتن توسط چيني‌ها را نمي‌توان عقب‌نشيني تلقي كرد بلكه به منزله شديدتر شدن اين جنگ است؛ جنگي كه تقريبا تحليلگري وجود ندارد كه براي آن پيامد مثبتي پيش‌بيني كند و در روز‌هاي اخير با اعلام بيانيه چين در خصوص اين جنگ و توييت‌هاي ترامپ وارد فاز خشن‌تري شده است.
تهديدهاي كلامي، اميد توافق را كمرنگ كرد
رشته توييت‌هاي ترامپ عليه چين؛ آن هم زماني كه قرار بود دور يازدهم مذاكره آغاز شود، در نهايت به تهديدهاي كلامي ختم شد به نحوي كه وي جيانگوا، معاون وزارت بازرگاني چين ضمن موضع‌گيري در خصوص جنگ تجاري، خاطرنشان كرد كه پكن راه‌هاي بسياري براي مقابله و مقاومت در برابر امريكا دارد و مي‌تواند ضربه‌هاي فراواني به آن كشور بزند. اين مقام تجاري چين هشدار داد كه كشورش براي مبارزه طولاني‌مدت با امريكا و تحريم آن كشور فراتر از كالاهاي تجاري آماده است و از مدتي قبل برنامه‌هاي احتمالي براي رويارويي با امريكا را در اين نبرد درازمدت تدوين كرده است. او افزود ما نه تنها آقاي كونگ فو دنيا هستيم و در فنون رزمي برتري داريم بلكه در زمين مشت‌زني هم مهارت داريم و مي‌توانيم مشتي مرگبار به اقتصاد امريكا بزنيم. وي جيانگوا كه مسووليت تجارت خارجي را در وزارت بازرگاني چين برعهده دارد، تصريح كرد كه اولين ضربه‌ها مي‌تواند براي صنعت كشاورزي امريكا شامل گندم و ذرت باشد. ليو هه، نماينده چين در مذاكرات تجاري با امريكا نيز هر گونه واهمه مردم كشورش از افزايش فشارها را رد كرد و گفت: ما با اين مشكل به گونه‌اي منطقي برخورد خواهيم كرد؛ به گونه‌اي كه به نفع مردم چين، امريكا و همه دنيا باشد.
در سوي ديگر ميدان، ترامپ ضمن دفاع از افزايش تعرفهها و شدت تنش‌ها، معتقد است چين در صورت ادامه جنگ بدجوري صدمه مي‌بيند و بهترين راهكارش رسيدن به توافق هر چه سريع‌تر است. ترامپ كه در زمان انتخابات، چين را بزرگ‌ترين مشكل اقتصادي كشورش دانست، درصدد است تا با افزايش فشارها براي انتخابات پيش رو، راي‌دهندگانش را راضي نگه دارد اما اقدامات متقابل پكن تا به امروز تنها هزينه‌هاي خانوارهاي امريكايي را افزايش داده است. به نظر مي‌رسد چين در اين بازي علاقه‌اي به كوتاه آمدن ندارد.
تحريم نفت، گزينه روي ميز چين
دولت ترامپ اعلام كرده كه تعرفهها بر ۲۰۰ ميليارد دلار كالاي چيني را از ۱۰ درصد به ۲۵ درصد افزايش مي‌دهد.
چين هم در مقابل قرار است، افزايش تعرفهها بر ۶۰ميليارد دلار كالاي امريكايي را از ابتداي ژوئن از ده درصد به ۲۵ درصد افزايش دهد. امريكا همچنين در نظر دارد توليدات چيني به ارزش ۳۲۵ ميليارد دلار ديگر را هم مشمول تعرفه كند؛ يعني تقريبا تمام كالاهايي كه از چين به امريكا وارد مي‌شود. چيني‌ها نيز در اقدامي تلافي‌جويانه، اعلام كردند كه تعرفه‌هاي سنگين‌تري بر محصولات كشاورزي امريكا وضع خواهند كرد. پس از اين تهديد، سهام وال‌استريت در همان آغاز معاملات و پس از تهديد، ۲ درصد سقوط كرد.
اما بخش كشاورزي تنها يكي از اهرم‌هاي فشار چين بر امريكا است. پكن همگام با واشنگتن به آتش جنگ تجاري هيزم مي‌ريزد. در آخرين اقدام، چين با وضع تعرفه بر واردات LNG امريكا از 10 به 25 درصد در ابتداي ماه ميلادي جاري، قصد مقابله سخت‌تري را دارد. شوراي دولت تحت نظارت وزارت دارايي چين در بيانيه‌اي اين تصميم را اعلام كرد.
اين شورا، اقدامات امريكا در تشديد تعرفهها را برخلاف توافق ميان اين دو كشور براي حل اختلافات تجاري از طريق رايزني مي‌داند و معتقد است منافع هر دو طرف را به خطر مي‌اندازد و انتظارات عمومي جامعه بين‌المللي را برآورده نمي‌كند. تعرفه‌هاي بالاتر بر واردات LNG آن هم نزديك تابستان و افزايش تقاضاي تابستاني سوخت، مي‌تواند مانعي جدي بر رونق تجارت ميان چين و امريكا شود.
براساس گزارش پلاتس، كاربران نهايي چيني از زمان وضع تعرفه ۱۰ درصدي روي واردات LNG امريكا كه از سپتامبر سال ۲۰۱۸ اجرايي شد، محموله‌هاي امريكايي را نمي‌پذيرند و فعالان بازار از موارد متعدد فروش مجدد يا بازگرداندن چنين محموله‌هايي از سوي چين خبر داده‌اند. چين از ابتداي سال ۲۰۱۹ تاكنون چهار محموله از امريكا دريافت كرده است؛ در حالي كه در مدت مشابه سال گذشته ۲۳ محموله دريافت كرده بود. هر چند در ليست تعرفه‌اي چين نامي از نفت خام امريكا ديده نمي‌شود اما اين بدان معناست كه چين نفت را به مثابه اهرمي براي فشار به امريكا در مذاكرات بعدي استفاده خواهد كرد. اگر دور جديد مذاكرات نتيجه ندهد، واردات نفت امريكا نيز تعرفه‌بندي مي‌شود. اين امر مي‌تواند چين را به واردات نفت ايران ترغيب كند.
به نظر مي‌رسد عزم چين براي ادامه اين تنش مرحله به مرحله افزايش مي‌يابد همانطور كه معاون وزارت بازرگاني نيز اعلام كرد، پكن برنامه‌هاي بلندمدتي براي امريكا دارد.
امريكا با يك استبداد وارد جنگ شد
امريكا به دنبال تغييرات اساسي در قانون چين است؛ موضوعي كه از سوي چيني‌ها رد شد و آن را خواسته زيادي مي‌دانند. از سوي ديگر بسياري از تحليل‌ها مبتني بر اين موضوع است كه چين تنها كشور متضرر از جنگ تجاري نيست و امريكا نيز خسارت‌هايي مي‌بيند. مهم‌ترين بعد خسارت‌هاي امريكا افزايش حدود 1.4 ميليارد دلاري هزينه مصرف‌كنندگان كالاهايي است كه بر آنها تعرفه وضع شده است. اما تحميل هزينه‌هاي اضافي بر خانوارهاي متوسط امريكايي آن هم در شرايطي كه انتخابات امريكا نزديك است، وضع را براي دولت ترامپ سخت مي‌كند و او را در سيبل انتقادها قرار مي‌دهد. تحقيقات فدرال رزرو نشان مي‌دهد كه در مرحله اول اعمال تعرفه‌هاي تجاري امريكا بر كالاهاي وارداتي از چين، هزينه هر خانوار امريكايي بالغ بر 500 دلار افزايش يافت و اكنون با اعمال تعرفه‌هاي جديد اين ميزان به 800 دلار خواهد رسيد.
اگرچه به نظر مي‌رسد امريكا دست بالاي جنگ تجاري است اما هنوز ابعاد دقيق آن مشخص نيست. مهم‌ترين نكته در خصوص جنگ‌هاي تجاري، ميزان تاثير‌پذيري اشتغال و هزينه‌هاي توليد است. شركت‌هاي امريكايي براي كاهش هزينه‌هاي توليد خود كشور چين را براي توليدات انتخاب مي‌كنند. اگر جنگ تعرفه‌اي ادامه يابد به گونه‌اي كه شركت‌ها مجبور به ترك چين شوند، به صورت مستقيم و غيرمستقيم 61 درصد از افرادي كه اشتغال خود را مديون تجارت ميان چين و امريكا هستند، بيكار مي‌شوند كه به اين معني نابودي 293 هزار شغل تمام وقت خواهد بود.
نكته ديگر، كالاهايي است كه واشنگتن بر آنها تعرفه وضع كرده، اين كالاها اغلب مصرفي بوده است و به گفته راب مارتين، مدير پيشين بانك مركزي امريكا، جايگزيني براي آنها بسيار دشوار است كه اين امر موجبات نارضايتي را نيز فراهم خواهد كرد. مارتين معتقد است ترامپ به قلمرو ناشناخته‌ها گام گذاشته است. اقتصاد استبدادي چين، به هر روشي راه خود را باز مي‌كند و مي‌تواند در اين جنگ ميزان آسيب خود را كمتر كند.
نكته ديگر سهم محصولات كشاورزي امريكايي در بازار چين است. واشنگتن خواهان سهم بيشتري از بازارهاي چيني براي اين قبيل محصولات است اما چين با افزايش تعرفه بر اين گروه كالاها عملا راه بازارهايش را بر كالاهاي امريكايي بسته است.
مقامات چيني اقتصاد كشورشان را به اقيانوسي تشبيه كرده‌اند كه فشارهاي حداكثري ترامپ نمي‌تواند خدشه‌اي به آن وارد كند. چين به دنبال افزايش قدرت و سهم اقتصادش از جهان است. براي رسيدن به قدرت برتر بايد از هر تنشي كه اقتصاد را با چالش مواجه مي‌كند، دوري كند؛ موضوعي كه امريكا دقيقا روي آن دست گذاشته و با حداكثر توان خود فشار مي‌آورد.
ترامپ در صدد متوقف كردن رشد اقتصادي اين كشور است. تا به امروز مشخص شده كه از هيچ كوششي فروگذار نمي‌كند. شايد بتوان به گواه آمارها و تاريخ به اين نتيجه رسيد كه افزايش تنش با يك اقتصاد كمونيستي كه در نهايت راه اقتصاد خود را باز مي‌كند، عقلاني نيست چراكه برنده‌اي ندارد.
امريكا در نظر دارد توليدات چيني به ارزش ۳۲۵ ميليارد دلار ديگر را هم مشمول تعرفه كند؛ يعني تقريبا تمام كالاهايي كه از چين به امريكا وارد مي‌شود. چيني‌ها نيز در اقدامي تلافي‌جويانه، اعلام كردند كه تعرفه‌هاي سنگين‌تري بر محصولات كشاورزي امريكا وضع خواهند كرد. پس از اين تهديد، سهام وال‌استريت در همان آغاز معاملات و پس از تهديد، ۲ درصد سقوط كرد.