حملات بي‌هوا

حملات هوايي بي‌هدف ارتش امريكا در افغانستان دست‌كم 17 نيروي پليس افغانستان را به كام مرگ كشاند. بر اساس گزارش رسانه‌ها روز جمعه حملات هوايي ارتش امريكا در نزديكي شهر لشكرگاه ولايت هلمند، باعث كشته شدن 17 نيروي پليس افغانستان شد كه در حال گشت‌زني در محل بودند. نيروهاي پليس و ارتش ملي افغانستان در طول 18 سال جنگ ايالات متحده در خاك اين كشور، بيشترين تلفات را در ميان تمامي گروه‌هاي درگير داده‌اند. بر اساس برآورد موسسه واتسون در دانشگاه براون، بين سال‌هاي 2001 تا 2018 دست‌كم 58 هزار نفر از نيروهاي ارتش و پليس افغانستان در درگيري‌هاي اين كشور جان خود را از دست داده‌اند. مقام‌هاي ارتش امريكا در افغانستان در واكنش به اين جنايت، بدون عذرخواهي آن را «تصادف تراژيك» توصيف و فقط از «كشته شدن نيروهاي شريك» اظهار «تاسف» كرده‌اند. سرگرد ديو باتلر، سخنگوي عمليات مستشاري ارتش امريكا در افغانستان با صدور بيانيه‌اي تلاش كرده است مسووليت اين جنايت را از دوش نيروهاي امريكايي بردارد و مدعي شده است كه حمله هوايي مذكور به دليل درخواست مقام‌هاي امنيتي افغانستان انجام شده است. به گفته اين سخنگوي نيروهاي امريكايي در افغانستان، مسوولان هماهنگي افغانستان خواستار «پشتيباني هوايي نقطه‌اي» در محل شده‌اند. اين نظامي امريكايي مدعي شده است كه هماهنگ‌كنندگان افغان به ارتش امريكا اطلاع داده‌اند كه «محل از حضور نيروهاي خودي خالي شده است، اما متاسفانه اين‌گونه نبود و اين تصادف تراژيك رخ داد.» اين سخنگوي ارتش امريكا گفته است كه «احتمال سوءبرداشت در ارتباطات ميان دو طرف براي جلوگيري از تكرار چنين حوادثي در حال بررسي است.» بر اساس آمارهايي كه مقام‌هاي افغانستان از اين حادثه اعلام كرده‌اند، 17 نيروي پليس افغانستان با شليك هواپيماهاي امريكايي كشته ‌شده‌اند و 14 نفر ديگر هم مجروح شدند. اين حادثه در حالي رخ داد كه درگيري ميان نيروهاي افغانستان با شبه‌نظاميان طالبان در بزرگراه كابل قندهار جريان داشت. مشخص نيست چه تعداد از نيروهاي طالبان بر اثر اين حمله كشته ‌شده‌اند.

اشتباهات رايج

اين اولين‌بار نيست كه ايالات متحده امريكا ادعا مي‌كند كه به صورت سهوي نيروهاي خودي يا غيرنظاميان را در افغانستان هدف قرار داده است. ابتداي بهار سال جاري در حمله نيروهاي امريكايي به شهر حصارك ولايت ننگرهار، دست‌كم 13 غيرنظامي جان خود را از دست دادند و در حمله‌اي مشابه به نظاميان افغانستان در ولايت اروزگان 6 نظامي افغانستان كشته‌ شدند و 10 نفر ديگر هم مجروح شدند. جولاي 2017 نيز در همين ولايت هلمند، حملات هوايي ايالات متحده امريكا باعث كشته شدن 17 پليس افغان شده‌ بود. اما جنجالي‌ترين حمله هوايي ارتش امريكا در افغانستان چهار سال پيش در ولايت قندوز رخ داد. اكتبر 2015 يك فروند هواگرد تهاجمي اي‌سي-130 در ولايت قندوز، به يك بيمارستان كه توسط پزشكان بدون مرز اداره مي‌شد، حمله كرد. اين حمله كه باعث كشته شدن دست‌كم 42 غيرنظامي شد با واكنش شديد بين‌المللي مواجه و باعث شد تا سازمان خيريه بين‌المللي پزشكان بدون مرز، به دليل ناتواني ارتش امريكا از تامين امنيت اماكن درماني، تمامي پرسنل خود را از خاك افغانستان خارج و دولت امريكا را به اقداماتي در ابعاد جنايت جنگي متهم كند. ارتش در اين مورد هم نيروهاي افغان را به «ارسال گزارش‌هاي گمراه‌كننده در مورد هدف» متهم كرده ‌بودند و مسووليت اقدام خود را
برعهده نگرفتند.

طالبان كمتر غيرنظامي مي‌كشد!

در شرايطي كه بر اساس آمار سازمان ملل متحد، سال 2018 آمار تلفات غيرنظامي در افغانستان به بالاترين ميزان خود از زمان ثبت اين ارقام از سال 2008 رسيده است، اما تازه‌ترين آمار سازمان ملل نشان مي‌دهد در 3 ماهه اول سال 2019 نه‌تنها آمار غيرنظاميان رشد داشته است، بلكه آمار نشان مي‌دهد كه از ميان 581 غيرنظامي كه در درگيري‌هاي جاري در افغانستان جان خود را از دست داده‌اند، نظاميان امريكايي و نيروهاي دولت افغانستان با سهم 54 درصد از حملات، براي اولين‌بار در كشتار غيرنظاميان بر اثر عمليات خود، از طالبان جلو زده‌اند.

مذاكره همزمان با آتش

همزمان با مذاكرات ميان‌ امريكا و طالبان، شبه‌نظاميان اين گروه عمليات بهاري خود را از فروردين ماه امسال آغاز كرده‌اند. به نوشته نيويورك‌تايمز عمليات سنگين طالبان در سراسر افغانستان احتمالا به اين دليل است كه اهرم فشار قوي‌تري در مذاكرات با دولت امريكا داشته‌ باشد. مذاكرات ميان امريكا و طالبان از سال گذشته در دوحه قطر آغاز شده است. زلماي خليل‌زاد، فرستاده ويژه وزير خارجه امريكا در امور افغانستان، مسووليت مذاكرات آتش‌بس با طالبان را در اختيار دارد و ابتداي سال جاري از پيشرفت عمده در مذاكرات خبر داده ‌بود. طالبان اعلام كرده است كه فقط با هدف عقب‌نشيني تمامي نيروهاي خارجي از افغانستان با امريكا مذاكره مي‌كند، در حالي كه امريكايي‌ها تلاش براي آتش‌بس و آغاز گفت‌وگوهاي بين افغاني را هدف اين مذاكرات اعلام كرده‌اند. همزمان با تلاش امريكا براي مذاكره رودررو با شبه‌نظاميان طالبان در افغانستان، در آستانه انتخابات رياست‌جمهوري در اين كشور شكاف‌هاي سياسي در داخل افغانستان نيز افزايش يافته است. گروهي از نامزدهاي رقيب دولت اشرف غني كه قرار است در انتخابات مهرماه سال جاري با او رقابت كنند، تلاش مي‌كنند تا مستقيما با طالبان گفت‌وگو كنند و از طريق وعده صلح با طالبان يا حتي ائتلاف با شبه‌نظاميان، موقعيت خود را در انتخابات پيش‌رو بهبود دهند. در برابر طالبان هر چند از مذاكره با طرف‌هاي فاقد قدرت سياسي استقبال مي‌كند، اما معتقد است كه دولت حاكم در ارگ رياست‌جمهوري، دست‌نشانده اشغالگران خارجي است و از گفت‌وگوي مستقيم با كابل خودداري مي‌كند. انتخابات افغانستان كه قرار بود فروردين ماه سال جاري برگزار شود، به دليل نگراني‌هاي امنيتي و درخواست دولت امريكا براي مذاكره با طالبان تا مهرماه به تاخير افتاد. اما در شرايطي كه نزديك به نيمي از خاك افغانستان در اختيار طالبان قرار دارد و با توجه به جنجال بزرگي كه با اتهام تقلب وسيع در انتخابات دور قبل در افغانستان ايجاد شد، اميدهاي ناچيزي به برگزاري موفق اين انتخابات وجود دارد. اعلام نتايج انتخابات پارلماني افغانستان كه مهرماه سال گذشته برگزار شده ‌بود، تا همين ماه پيش به طول انجاميد و هنوز نتايج انتخابات پارلماني در پايتخت افغانستان مورد تاييد كميسيون انتخابات قرار نگرفته است.

در اين شرايط زلماي خليل‌زاد و به تبع آن دولت امريكا اميدوار است از مذاكرات رودررو با طالبان، دستاوردي براي آتش‌بس يا حتي مشاركت طالبان در انتخابات پيش‌رو به دست بياورد. هر چند دو طرف ادعا مي‌كنند كه در مذاكرات دوحه پيشرفت‌هايي در فهم مشترك به وجود آمده است، اما هنوز هيچ پيش‌نويس توافق يا نشانه‌اي عملي از پيشرفت به دست نيامده است. ارتش امريكا بيش از 17 هزار نيرو در خاك افغانستان دارد و با گذشت 18 سال از آغاز جنگ اين درگيري به طولاني‌ترين جنگ فرامرزي تاريخ ايالات متحده امريكا تبديل شده است. طالبان خواهان عقب‌نشيني تمامي نيروهاي خارجي از خاك افغانستان است و تاكيد كرده است تا پايان «اشغال نظامي» حاضر به پذيرش آتش‌بس و مشاركت در گفت‌وگو با دولت مركزي نيست.