توطئه سرمايه‌داري عليه فوتبال

سال 2009 بود كه يوفا باشگاه‌ها را ملزم به رعايت قانون «بازي جوانمردانه مالي» كرد. طبق اين قانون باشگاه‌ها حق ندارند در دوره‌هايي مشخص، هزينه‌كردشان از درآمدشان بيشتر باشد. همه‌ چيز بسيار ساده است. اگر شما 10 ميليون دلار درآمد داريد. فقط حق داريد 10 ميليون دلار خرج كنيد. ميشل پلاتيني هدف اين قانون را زنده نگه‌داشتن باشگا‌ه‌ها اعلام كرد. او گفت: با اين قانون تيم‌ها ديگر بيش از درآمدشان خرج نمي‌كنند و سايه ورشكستگي از فوتبال محو خواهد شد. او همچنين گفت: با وضع اين قانون توجه به استعداد كشورهاي اروپايي بيشتر خواهد شد. استقبال عمومي بسيار خوبي از اين قانون شد. اين قانون بعد از اوج‌گيري عجيب و غريب پاري‌سن‌ژرمن، منچسترسيتي، مالاگا و چلسي وضع شد. در بين اين تيم‌ها، مالاگا ابتداي مسير بزرگ شدن بود، مالك ثروتمندش خواب‌هاي زيادي براي تيمش ديده بود. اما بعد از حضور در نيمه‌نهايي سال 2013 ليگ قهرمانان، همه ‌چيز تغيير كرد. قوانين سفت و سخت اين باشگاه را به گوشه رينگ انداختند و جريمه‌ها و فشارها مديريت تيم را از ادامه پروژه منصرف كرد. چلسي هم از دوران گذار عبور كرده بود و با درآمدهاي فوتبالي اداره مي‌شد. اما سيتي و پاريس، پروژه‌هاي بسيار بزرگي در سر داشتند و نمي‌خواستند اجازه بدهند اين قانون، مانعي بر سر روياپردازي‌هاي‌شان بشود. راه‌هاي دور زدن قانون براي تيم‌هايي كه بزرگ‌ترين تاجران امارات و امير قطر پشت‌شان هستند، كار سختي نيست. كافي است چند تا از شركت‌هاي مالكان، اسپانسر تيم‌شان بشوند تا درآمدهاي باشگاه در حد خرج‌كرد‌ها بالا برود. پاري‌سن‌ژرمن حتي پا را فراتر هم گذاشت و شركت رسانه‌اي بي‌اين اسپورتس كه مديرش همان ناصر الخليفي مدير پاري‌سن‌ژرمن است، حق پخش ليگ فرانسه را به شكلي تاريخي افزايش داد تا هم كمكي به اقتصاد فوتبال فرانسه كرده باشد هم خودش راحت‌تر بتواند قوانين را دور بزند. اما حالا كه يك دهه از وضع اين قانون گذشته، همگان متوجه شده‌اند كه ماجرا آن‌طور كه عنوان شده، نبوده است. اين قانون قرار نيست به تيم‌هاي كوچك كمكي بكند. تمام هدف اين قانون، جلوگيري از اوج‌گيري تيم‌هاي كوچك به واسطه مالكان ثروتمند است. اين قانون هيچ تاثيري روي روند خرج‌كرد تيم‌هاي بزرگ نداشته است. تيم‌هايي كه روزگاري از خلأ چنين قانوني استفاده كرده بودند و موفق شده بودند فاصله‌اي معنادار با ديگر تيم‌ها ايجاد كنند حالا در امنيت كامل و به شكل انحصاري بازار را قبضه كرده‌اند. تيم‌هايي كه هوادار چنداني ندارند و در ابتداي مسير هستند، هيچ شانسي براي ورود به اين ميدان نخواهند داشت. چهارشنبه دو هفته پيش بود كه اولين جلسه رسمي و عمومي براي سبك جديد برگزاري ليگ قهرمانان اروپا برگزار شد. با صحبت‌هايي كه در اين جلسه مطرح شد، با اطمينان مي‌توان گفت فيرپلي مالي قدم اول از يك مسير بزرگ‌تر بوده؛ مسيري كه پايانش زير سلطه گرفتن تمام تيم‌هاي فوتبال جهان توسط 24 تيم بزرگ اروپايي است. قرار است 24 تيم هميشه در ليگ قهرمانان حاضر باشند و تحت هيچ شرايطي از اين تورنمنت كنار نروند. مسابقات در قالب 4 گروه 8 تيمي برگزار خواهد شد و تقابل تيم‌هاي بزرگ با يكديگر تضمين شده است. ديدارهاي مهم همه در شنبه و يكشنبه برگزار خواهد شد. با وجود چنين وضعيتي، ليگ‌هاي داخلي از درجه اهميت پاييني برخوردار خواهند بود و شايد اين 24 تيم بزرگ، اهميتي به مسابقات ليگ ندهند. هواداران تيم‌هاي كوچك شايد ديگر نتوانند ستاره‌هاي بزرگ جهان را در تركيب تيم‌هاي بزرگ در ورزشگاه‌هاي كوچك‌شان ببينند و ستاره‌ها فقط براي درخشيدن در مقابل بزرگ‌ترين تيم‌هاي اروپا خودشان را آماده مي‌كنند. اختلافي كه بين اين 24 تيم با ديگر تيم‌هاي فوتبال ايجاد مي‌شود، عملا بازار فوتبال را تبديل به بازاري انحصاري براي آنها مي‌كند. درآمد اضافه و تضمين شده آنها در ليگ قهرمانان به نسبت ديگر تيم‌ها، دست آنها را براي خريد باز خواهد گذاشت و هيچ تيمي ياراي مقابله با آنها را نخواهد داشت. ديگر تصور اينكه تيمي مانند آژاكس تا نيمه‌نهايي ليگ قهرمانان پيشروي كند، ممكن نخواهد بود. تيم‌هاي ضعيف براي رسيدن به ليگ قهرمانان بايد از هفت‌خان عبور كنند و اگر به رقابت برسند، شايد تبديل به بازي‌هاي دست‌گرمي دور گروهي بشوند.

تيم‌هايي كه تا امروز موفق شده‌اند خودشان را بالا بكشند، خوشا به حال‌شان، اما ديگر تيم‌ها شايد خواب بزرگي و رسيدن به مراحل پاياني ليگ قهرمانان را هم نتوانند ببينند. رقابت بين 24 تيم برتر اروپا به اوج زيبايي خواهد رسيد، اما مگر همين الان فوتبال چه مشكلي دارد؟ گويا استارت چنين طرحي از آنجايي خورده كه گهگداري تيم‌هاي بزرگي مانند منچستريونايتد، آث‌ميلان، اينترميلان، آرسنال و چند تيم ديگر براي رسيدن به ليگ قهرمانان دچار مشكل مي‌شوند. اين موضوع تبعات بدي براي تيم‌ها و البته يوفا دارد، چرا كه علاوه بر اينكه آن تيم از درآمدهاي اين تورنمنت باز مي‌ماند، يوفا هم از طرفداران اين دست تيم‌ها محروم مي‌شود و به جايش مجبورند تيم‌هايي را تحمل كنند كه هوادار بين‌المللي كمتري دارند. اين به معني درآمد كمتر از طريق فروش حق پخش تلويزيوني است.

يوفا يك بازي ناجوانمردانه مالي را با تيم‌هاي كوچك آغاز كرده و حالا در اواسط مسير قرار دارد. مديران يوفا با حرف‌هاي زيبا و ارايه آمارهاي جذاب، اين‌طور وانمود مي‌كنند كه هدف‌شان از چنين طرح‌هايي زنده نگه‌داشتن فوتبال و كمك به تيم‌هاي كوچك‌تر است. اما واقعيت بسيار عيان‌تر از آن است كه بتوان با حرف‌هاي زيبا انكارش كرد. دنياي فوتبال، تبديل به زمين بازي سرمايه‌داران بزرگ شده است. باشگاه نانت فرانسه اعلام كرده به خاطر وضع همين قوانين، چندين سرمايه‌گذار كه راغب بودند بخشي از سهام اين باشگاه را بخرند، پا پس كشيده‌اند، چراكه ديگر تيم‌داري صرفه اقتصادي نخواهد داشت. آينده سرمايه‌گذاري روي تيم‌هاي كوچك كاملا مبهم است و سرمايه‌داران حاضر نيستند ريسك زيادي را متحمل شوند.

فوتبال در حال گذار به يك دوران جديد است. ليگ قهرمانان اروپا به يك نمونه فوتبالي از NBA تبديل خواهد شد. بزرگ‌ترين‌ها هميشه هستند. سرمايه‌داران همواره خواهند بود. اين آرمان فوتبال نبود. قرار بود در فوتبال هر تيمي شايستگي بيشتري دارد به موفقيت برسد، نه هر تيمي كه پول بيشتري دارد. اين وضعيت، تاثيري روي روند رو به رشد بينندگان فوتبال نخواهد گذاشت، اما لذت ناب فوتبال را از ما مي‌ربايد.