انتقاد رييس شوراي عالي جنگل از ساخت سدهاي كوچك در جنگل‌هاي هيركاني
سدهاي كوچك و بي‌دردسر
گروه اجتماعي
رييس شوراي عالي جنگل از افزايش تقاضا براي احداث سدهاي كوچك در جنگل‌هاي هيركاني خبر داده و گفته است كه سازمان حفاظت محيط زيست به دليل ابعاد كوچك اين سدها اعلام كرده كه نياز به ارزيابي زيست محيطي ندارند و اين موضوع براي ما مشكل ايجاد كرده است. اما آنچه كامران پورمقدم، رييس شوراي عالي جنگل به «ايسنا» گفته، در ادامه روندي است كه طي هفته‌هاي اخير تشديد هم شده است. بارش باران‌هاي فروردين‌ماه سال 98 در ايران موجب شد تا بار ديگر پرونده قديمي موافقت يا مخالفت با پروژه‌هاي سدسازي در ايران گشوده شود و كارشناسان اين دو جريان از مواهب يا مصائب سدسازي سخن برانند. با اين حال به نظر مي‌رسد چون هواداران سدسازي در دولت از لابي قدرتمندتري برخوردارند، توانسته‌اند از فرصت استفاده كنند و حرف‌شان را بر كرسي بنشانند. از سوي ديگر سدسازي همواره يكي از پروژه‌هايي بوده كه برخي نمايندگان مجلس آن را به عنوان نشانه‌اي از كارنامه افتخارآميز پيش روي مردم حوزه‌هاي انتخابيه‌شان قرار مي‌دهند. در اين ميان جنگل‌هاي هيركاني يكي از نقاطي است كه تقاضا براي سدسازي در آن زياد است.
رييس شوراي عالي جنگل در رابطه با صدر مجوز سازمان حفاظت محيط زيست براي احداث سد لاسك گفت: «مكان‌يابي اوليه و ابعاد فني سد لاسك در ابتدا به گونه‌اي بود كه چيزي حدود ۴۰۰ هكتار تخريب جنگل را در پي داشت. همچنين بخشي از رويشگاه شمشاد در بالادست حوزه اين سد تخريب مي‌شد. با اين وجود محيط زيست براي احداث اين سد مجوز صادر كرده بود ولي سازمان جنگل‌ها با احداث سد لاسك در مكان اوليه‌اي كه در نظر گرفته شده بود، مخالفت كرد.» پورمقدم با اشاره به اينكه سازمان جنگل‌ها تاكيد بر كاهش ارتفاع تاج سد داشت، تصريح كرد: «با مخالفت اوليه سازمان، مساحت تخريب جنگل از ۴۰۰ هكتار به ۹۴ هكتار كاهش پيدا كرد و رويشگاهي كه ممكن بود تحت تاثير قرار گيرد از خطر خارج شد.» در همين حال مسعود تجريشي، معاون محيط زيست انساني سازمان حفاظت محيط زيست درباره جزييات صدور مجوز ساخت سد لاسك به «ايسنا» گفت: با توجه به اصل حفاظت و صيانت از جنگل‌ها مخصوصا جنگل‌هاي شمال كشور مجري طرح مذكور متعهد و ملزم به همكاري با سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبخيزداري كشور و سازمان مديريت و برنامه‌ريزي براي احياي جنگل و اجراي طرح‌هاي آبخيزداري و آبخوان‌داري در حوضه تالاب (جبران خسارات وارده بر محيط زيست و تخريب جنگل و احياي آن بر اساس بند ب موضوع ماده ۱۲ قانون بهره‌برداري اراضي كشاورزي و منابع طبيعي و آيين‌نامه اجرايي آن) شده است. به گفته تجريشي غني سازي عرصه‌ها و اراضي حاشيه سد از طرف اداره كل منابع طبيعي و آبخيزداري استان به شركت سهامي آب منطقه‌اي استان گيلان اعلام نظر شده و مسووليت هر گونه تخريب و آلودگي محيط زيست ناشي از فعاليت طرح تا شعاع تاثيرگذار و ضرورت جبران آن به نحو مقتضي در مراحل ساخت و بهره‌برداري به عهده كارفرما و مجري طرح است. معاون محيط زيست انساني سازمان حفاظت محيط زيست تصريح كرد: با توجه به مسووليت وزارت نيرو در خصوص تامين آب مصرفي براي شرب، صنعت و كشاورزي در كشور، وزارت نيرو تعهد كرده است كه احداث تصفيه‌خانه‌هاي روستايي در بالا دست سد، تسريع در احداث و بهره‌برداري سيستم‌هاي تصفيه‌خانه‌هاي فاضلاب شهرهاي رشت و صومعه‌سرا براي جلوگيري از ورود آلاينده‌ها (تسريع در اجراي تصفيه‌خانه شهرهاي رشت، صومعه‌سرا به منظور جبران بخشي از كاهش آورد طبيعي رودخانه به تالاب انزلي با هماهنگي شركت آبفاي استان) و همچنين اجراي طرح جمع آوري، دفع زباله روستايي در مناطق بالا دست سد و اجراي راهكارهاي ارايه شده در گزارش ارزيابي براي بهبود كيفيت آب داخل مخزن پيش از آبگيري سد، اقدام كند.
برنامه‌ريزي براي ساخت پنج سد كوچك
در جنگل‌هاي هيركاني
تقاضا براي احداث سد در جنگل‌هاي هيركاني صرفا به سد لاسك محدود نمي‌شود و رييس شوراي عالي جنگل خبر داده كه در حال حاضر در پنج نقطه از جنگل‌هاي هيركاني قرار است سدهاي كوچك بدون ارزيابي‌هاي زيست محيطي احداث شود: «با ادارات كل منابع طبيعي استان‌ها مكاتبه كرده و از آنها خواسته‌ايم كه در رابطه با اين سدها فعال‌تر عمل كنند. در مرحله‌اي كه در حال ضرورت‌سنجي و شناسايي هستند حتما گزارش‌هاي اوليه خود را به سازمان جنگل‌ها ارسال كنند تا ما بتوانيم از همان مراحل اوليه نظر دهيم.» پورمقدم افزود: «طي مكاتبات اخير با اداره كل منابع طبيعي استان گيلان تاكيد كرده‌ايم كه درخواست براي احداث سد بايد در همان مراحل اوليه مطالعه و جانمايي با هماهنگي و موافقت سازمان جنگل‌ها انجام شود. در حال حاضر تعداد سدهاي كوچكي كه درخواست مجوز براي آنها صادر مي‌شود، زياد است.» پورمقدم افزود: «ما به سازمان حفاظت محيط زيست اعلام كرده‌ايم كه هرگونه فعاليتي در حوزه جنگل بايد همراه با ارزيابي زيست محيطي باشد چرا كه سبب تخريب رويشگاه‌هاي جنگلي مي‌شود.» در شرايطي رييس شوراي عالي جنگل از تقاضاي ساخت پنج سد در جنگل‌هاي هيركاني سخن مي‌گويد كه مطالعات مراكز تحقيقاتي نشان مي‌دهد جنگل‌هاي هيركاني از جنبه‌هاي مختلف طي سال‌هاي گذشته آسيب‌هاي جدي ديده‌اند. طبق آمار رسمي مركز تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور در سال ۹۵ پس از ۲ سال تحقيق، آمارها حكايت از اين داشت كه طي ۱۱ سال ۱۵ درصد از سطح جنگل‌هاي هيركاني در شمال كشور كم شده است. رضا شيخ پور، كارشناس منابع طبيعي بهمن ماه سال گذشته گفته بود: « ۱۵ درصد از سطح جنگل‌هاي هيركاني شمال طي چند سال اخير به كاربري كشاورزي و مسكوني تغيير كرده اما نكته مهم اينجاست كه به جز تغيير كاربري، اين جنگل‌ها از داخل دستخوش آفت و بيماري شده و در حال تهي شدن است.» او با اشاره به اينكه اگر روند تعرض به جنگل از سوي مردم يا دولت با پروژه‌هايي مانند سدسازي و احداث جاده‌هاي جايگزين ادامه يابد ديگر نشاني از جنگل‌هاي هيركاني باقي نمي‌ماند، تصريح كرد: اگر به همين روند ادامه دهيم تا ۷۰ سال آينده حتي نيم متر مربع در شمال كشور جنگل باقي نمي‌ماند. در صورتي كه احداث پنج سد در جنگل‌هاي هيركاني وارد مرحله عملياتي شود مي‌توان گفت كه تلاش كارشناسان منتقد طرح‌هاي سدسازي دست كم در عرصه جنگل‌هاي هيركاني چندان اميد بخش نبوده است.