قوانين راهنمايي و رانندگي ديالوگ ميان شهروندان و رانندگان
كامل حسيني
مي‌گويند نتيجه برخي تحقيقات نشان مي‌دهد كه خط‌كشي محل عبور عابرين تا ۲۸ درصد به ايمني عبور آنها از خيابان كمك مي‌كند؛ وجود علايم كمكي مانند محدوديت سرعت، اين سطح ايمني را تا ۸۰ درصد افزايش مي‌دهد. زندگي در دنياي امروز به حكم پيچيدگي و احتمال برخوردهاي بي‌شمار نيازمند فهم و درك زواياي پنهان قوانين انسان‌مدارانه‌اي است كه در جامعه تنظيم شده‌اند؛ آن هم قوانيني كه ملت‌ها طبق عقل سليم و ساير تجارب بشري به تنظيم و اجراي آنها همت گماشته‌اند. يكي از اين قوانين مهم و كلي، قوانين راهنمايي و رانندگي است. در ظاهر امر، مجموعه قوانين راهنمايي و رانندگي براي تنظيم رفت‌و‌آمد آسان‌تر ميان رانندگان نوشته و اجرا مي‌شود اما در بطن آن حقيقت ديگري نهفته است كه تنها در صورت دقت در مطالعه جوانب مختلف آن براي ما برملا مي‌شود. مجموعه قوانين راهنمايي و رانندگي، ميان نه‌تنها رانندگان بين يكديگر بلكه ميان رانندگان و ساير افراد يعني «عابرين پياده» به‌طور پنهان يا غيرمستقم ديالوگي گويا و سازنده برقرار كرده است. با نگاهي موشكافانه به ماهيت قوانين راهنمايي و رانندگي از دل آنها دستورات، هشدارها و توصيه‌هايي بيرون مي‌آيد كه نظم، ايمني و راحتي ميان رانندگان با عابرين پياده از شاخص‌هاي بارز آن محسوب مي‌شوند. براي مثال ترسيم «خطوط عابر پياده»ي به ظاهر بي‌اهميت اما مهم جهت گذر عابرين پياده روي خيابان خود نيز به عنوان يك قانون گويا، موارد و يادآوري‌هاي بسياري را درون خود گنجانده است و از طريق اين خطوط روابطي منظم و ايمني ميان دارندگان وسايل نقليه و عابرين برقرار است. نظم و ايمني و كاهش ترافيك در خيابان‌ها مانند هر پديده ديگر دنياي امروز نتيجه تعامل منطقي و هماهنگ ميان اجزاي مختلف است.
در همين راستا بايد عابرين سعي كرده تنها از اين خطوط مشخص شده گذر كنند و از طرفي ديگر رانندگان همزمان عبور عابرين از خيابان از راه اين نقاط خط‌كشي شده بايد از سرعت خود بكاهند تا سلامتي بيشتر عابرين و حق تقدم آنها در زمان مشخص و حفظ شود. مناظري از يك خيابان به ظاهر شلوغ را در نظر بياوريد كه در آن به جاي تردد از عرض خيابان در خط عابر پياده، افراد مختلف هر يك با فاصله چند متري از خيابان عبور مي‌كنند؛ در چنين حالتي دلهره، نگراني و استرس در رانندگان به وجود مي‌آيد، زيرا به سبب عدم توجه عابرين به خط‌كشي‌ها مشكلاتي مانند درگيري يا تصادف يا افزايش تدريجي ترافيك را در پي دارد و زياد شدن ترافيك تدريجي خود نيز مسبب آسيب‌هاي ديگري است. همه ما امروز آگاهيم كه عوامل پيدايش ترافيك مختلفند اما عواملي ريز پنهان در آن نقش دارند كه عدم توجه به اهميت خط عابر پياده و سبز شدن جلو رانندگان در ساير نقاط خيابان مي‌تواند به تدريج ترافيك را افزايش دهد، زيرا شمار رانندگان مجبور به توقف مكرر در برابر عابريني مي‌شوند كه بدون توجه به پيام گوياي خط‌كشي عابرپياده هر يك با فاصله‌هاي چند متري از عرض خياباني شلوغ مي‌گذرند. البته نگارنده در اينجا نمي‌خواهد كه بحث را با تشريح مثال‌ها ادامه دهد، زيرا هر شهروندي اگر با قوانين راهنمايي و رانندگي آشنايي نسبي هم داشته باشد، از مجموعه قوانين مطلع خواهد شد كه برخي از آنها به كاهش ترافيك، تنظيم ايمني و آسايش متقابل ميان عابرين و رانندگان منجر خواهد شد. هدف اين نوشتار كوتاه تنها تاكيد مجدد بر يك حقيقت است و آن هم ارتقاي سطح سواد ترافيكي، راهنمايي و رانندگي ميان شهروندان عابر پياده است. جامعه‌اي كه در آن سواد افراد نه‌تنها در خواندن و نوشتن محدود مي‌شود، بلكه فراتر از آن به سواد آشنايي كافي بر درك مناسبات و تعامل‌هايي مهم ميان افراد با ساير بخش‌هاي جامعه از جمله قوانين راهنمايي و رانندگي است. در پايان بايد گفت بالا بردن سطح سواد در اين گونه زمينه‌ها از راه‌هاي مختلفي صورت مي‌گيرد كه آشنايي با سطوح اوليه همين قوانين ساده و كلي حتي در مدارس ابتدايي تا ياددهي قوانين پيچيده‌تر و بالاتر در دوره‌هاي آموزش بعدي مدارس مي‌تواند يكي از نخستين و دم‌دستي‌ترين راهكار در نظر گرفته شود. سپس راهكار‌هاي ديگري كه متوليان و برنامه‌ريزان جامعه مي‌توانند به آنها توسل جويند تا همچنان شاهد شكل‌گيري و تداوم يك ديالوگي سازنده و كارآمد ميان عابرين و رانندگان از لابه‌لاي قوانين عبور و مرور باشيم.