حناچي: شهرداري وظيفه‌اي در قبال اين كودكان ندارد
۴۹۹ هزار كودك كار در ايران
حميدرضا خالدي| كودكان كار سال‌هاست كه يكي از دغدغه‌ها و چالش‌هاي مهم شهرداري تهران محسوب مي‌شوند؛ كودكاني كه بخشي از آنها با زباله‌گردي روزگار مي‌گذرانند و بخشي به انواع كارهاي قانوني و غيرقانوني تن مي‌دهند. براي همين ساماندهي و تلاش براي كمك به اين كودكان و برچيدن ريشه كار كودكان سال‌هاست كه يكي از دستور كارهاي مديريت شهري در حوزه اجتماعي است. به همين دليل در دوره مديريت شهري گذشته تلاش شد تا با ايجاد مراكز آموزش و نگهداري كودكان كار تا حدي اين روند رو به رشد كندتر شود. اما نتايج بررسي‌هاي كنوني حكايت از آن دارد كه اقدامات گذشته چندان هم اثرگذار نبوده است. براي همين، موضوع كودكان كار در دوره مديريت شهري نيز دوباره در دستور كار شهرداري و شوراي شهر قرار گرفت. برگزاري سمينار مقابله با كار كودكان كار كه ديروز در تالار شمس معاونت اجتماعي شهرداري تهران برگزار شد، تلاش ديگري در اين زمينه بود؛ همايشي با حضور شهردار و مديران مختلف شهري و براي بررسي ابعاد مختلف كار كودكان. شهردار تهران در اين همايش به عنوان يكي از سخنرانان اصلي ابتدا از وضعيت كودكان كار در جهان و بعد از آن ايران گفت و از تلاشي كه بايد براي ساماندهي اين قشر از اقشار شهرمان صورت گيرد. او ابتدا اشاره به وضعيت جهاني كودكان كار در دنيا كرد و گفت: سازمان بين‌المللي كار و سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۲ با توجه به گسترده شدن كار كودكان اقدام به ترغيب دولت‌ها جهت مبارزه با اين پديده شوم كرده‌اند و حتي روزي جهاني با اين عنوان نامگذاري شد. او با ذكر اينكه رده سني كودكان كار ۵ تا ۱۷ سال اعلام شده، گفت: براساس آمار اعلام‌شده در سپتامبر ۲۰۱۷، ۱۵۲ ميليون كودك كار در جهان وجود دارد؛ به بياني مي‌توان گفت از هر ۱۰ كودك يكي ناگزير به كار اجباري است. به گفته حناچي، بررسي‌هاي يونيسف نشان مي‌دهد در كشورهايي با كمترين ميزان توسعه‌يافتگي از هر ۴ كودك يكي مشغول به كار اجباري است و بيشترين كودكان كار در مناطق جنوبي آفريقا هستند كه در واقع اعلام شده ۲۹ درصد كودكان آنها كار اجباري دارند. او همچنين اشاره‌اي هم به آمار كودكان كار در خاورميانه كرد و گفت: بعد از مناطق جنوبي آفريقا، امريكاي لاتين داراي بيشترين كودكان كار است و اين رقم در خاورميانه حدود ۷درصد اعلام شده است. اما آيا در ايران هم آماري از كودكان كار وجود دارد؟ به نظر مي‌رسد چنين آماري وجود داشته باشد چرا كه شهردار تهران در بين سخنان خود آماري در اين زمينه ارايه داد؛ آماري كه به گفته او براساس داده‌هاي مركز آمار وزارت كار تهيه شده و حكايت از آن دارد كه از ۹ ميليون كودك ايراني، ۴۹۹ هزار نفر فعال در حوزه كار هستند.
حناچي با اشاره بر اينكه مساله كار كودك ارتباط مستقيم با فقر در خانواده دارد بر اين نكته نيز تاكيد كرد كه تعداد بالايي از كودكان كار در كشور تابعيت ايراني ندارند.
شهردار تهران با اشاره به اينكه كار كودكان محصول شرايط اقتصادي و اجتماعي خانواده‌ها است و به شكل تحليلي كودكان به اين سمت سوق مي‌يابند، گفت: آمار كودكان كار در كلان‌شهرها بيشتر از ساير شهرها است كه البته يكي از علت‌هاي آن جمعيت بالاي اين شهرهاست.
خشونت واردشده به كودكان كار از جمله ديگر موضوعات سخنراني حناچي بود كه او در اين زمينه گفت: اين مساله علاوه بر اينكه چهره شهر را ناامن مي‌كند مشكلات ديگري را هم به همراه خواهد داشت. از سويي شرايط اقتصادي حاد، چرخه فعاليت كودكان كار را سريع‌تر به گردش درمي‌آورد و اينكه خانواده‌ها از سطح متوسط به زير خط فقر روند يك عامل افزاينده در اين زمينه به شمار مي‌رود. شهردار تهران بعد از تمام اين موضوعات به نقش شهرداري در ساماندهي كودكان اشاره كرد. او با ذكر اينكه شهرداري قانونا وظيفه‌اي در قبال كودكان كار ندارد، گفت: در اين زمينه بهزيستي و ساير دستگاه‌ها متولي اصلي آن هستند، بهزيستي دو نوع خدمت در مراكز شبانه‌روزي و مراكز آموزشي را انجام مي‌دهد كه ما در كنار آنها در اين زمينه‌ها نيز فعاليت مي‌كنيم؛ به عبارتي با وجودي كه ما وظيفه‌اي در مورد كودكان كار نداريم اما خود را مسوول اجتماعي در اين زمينه مي‌دانيم. البته در بسياري از كشورها اين موضوع بر عهده شهرداري است و ما تلاش مي‌كنيم با پرداختن به موضوع آسيب‌هاي اجتماعي در اين زمينه گام برداريم. همچنين حناچي از سازمان‌هاي مردم‌نهاد به عنوان يك ابزار قوي در حوزه كودكان كار ياد كرد و گفت: ما تلاش مي‌كنيم از طريق تسهيل‌گري به ايفاي وظايف اجتماعي خود بپردازيم.
كارهايي كه انجام نشده
محمدرضا جوادي‌يگانه معاون فرهنگي و اجتماعي شهرداري تهران نيز در اين همايش با ذكر اينكه از نظر تاريخي چالش كودكي به مثابه يك دوره زندگي با ورود آموزش مدرن به ايران شروع مي‌شود، گفت: براي همين موضوع آموزش و چالش آن با آموزش سنتي از نخستين گام‌هايي بود كه در حوزه مقابله با كار كودك انجام شد.
معاون فرهنگي و اجتماعي شهرداري تهران ادامه داد: شهرداري تهران به واسطه حساسيتي كه نسبت به كار كودكان و كارهاي خطرآفرين براي آنها داشته است به مقوله كار كودك توجه كرده و به موفقيت‌هايي دست يافته است كه تثبيت اين موفقيت‌ها و تبديل شدن آن به رويه‌هاي غيرقابل تمرد نيازمند ايجاد حساسيت درون سازمان شهرداري و در سطح اجتماعي است. جوادي‌يگانه در ادامه اشاره‌اي هم به كودكان زباله‌گرد كرده و گفت: يكي از خطرآفرين‌ترين حوزه‌هاي كار كودك كه غيرمستقيم به شهرداري مربوط مي‌شد استفاده از كودكان براي جمع‌آوري زباله و تفكيك آن توسط پيمانكاران شهرداري است كه بخشي از اين كار به صورت جمع‌آوري زباله توسط كودكان در سطح شهر انجام مي‌شد و بخشي ديگر در كارگاه‌هاي غيراستاندارد تفكيك بعد از جمع‌آوري صورت مي‌گرفت.