همگامي عدالت و سلامت
فريد براتي‌سده
شعار امسال روز جهاني مبارزه با مواد مخدر «سلامت براي عدالت و عدالت براي سلامت» حاوي پيام روشني است كه بر اهميت اين دو مقوله اساسي در مبارزه با مواد مخدر و بر همراهي و همگامي عدالت و سلامت در هر اقدامي در اين زمينه تاكيد دارد. در اين پيام خواسته‌اي و آرزويي مستتر است؛ اينكه در پرداختن، برنامه‌ريزي و عمل در موضوعات مرتبط با مواد و معتادان، عدالت و سلامت به‌مثابه دو روي سكه مورد توجه باشند. نيك مي‌دانيم كه پاسخ موثر به مشكلات و معضلات اعتياد مستلزم عمل در سه حوزه امور پليسي و قضايي، امور سلامت و خدمات رفاه اجتماعي بوده و اقدام در اين سه حوزه با ملاحظه اصول عدالت محقق مي‌شود. ناديده گرفتن يا غفلت از عدالت به نوعي در تعارض با حقوق انسان‌هاست.
پيام همگاني عدالت و سلامت در برخورد با اعتياد و مصرف‌كنندگان مواد همچنين يادآور اين نكته اساسي است كه در برخورد با معتادان، به‌ويژه معتادان سخت در دسترس و بي‌خانمان يكي از اولين الزامات آن است كه سياستگذاران، تصميم‌سازان و مجريان در هر سطح و مرتبه‌اي در اجراي برنامه‌ها و طرح‌هاي خود بايد به حق دستيابي سهل و آسان و با كمترين هزينه به خدمات سلامتي و اجتماعي گسترده و دسترسي‌پذير توجه داشته و آن را در برنامه‌ريزي‌ها و اجراي طرح‌ها و اقدامات خود لحاظ كنند. در حقيقت پيام‌هاي اين شعار حاوي اين نكته است كه معتادان هر جا كه باشند، عرضه‌كنندگان خدمات اجتماعي و خدمات سلامتي بايد بيشتر و فعالانه‌تر در كنار آنان باشند و خدمات مورد نياز آن را فراهم سازند. به اين ترتيب در هر طرح و برنامه‌اي اصول عدالت و سلامت حكم مي‌كند كه حداقل خدمات سلامتي و اجتماعي و رفاهي بايد در نزديك‌ترين و كوتاه‌ترين فاصله از محل حضور آنان فراهم باشد و هر اقدامي كه به تحديد و فروكاست دسترسي به خدمات منجر شود (از جمله تعطيلي يا به اصطلاح انتقال مراكز عرضه خدمات) ناديده انگاشتن عدالت و سلامت است. فراهم‌سازي خدمات درمان و كاهش آسيب براي افراد مصرف‌كننده سخت در دسترس كه برحسب اتفاق، هم در سياست‌هاي كلان ابلاغي مبارزه با مواد مخدر مورد تاكيد قرار گرفته و هم در قوانين و هم در مصوبات ستاد مبارزه با مواد مخدر بارها از سوي مسوولان عاليرتبه قوه قضاييه نيز مورد تاكيد و حمايت واقع شده، در راستاي عدالت و سلامت است و مبين رويكردي جامع، متوازن و همه‌جانبه كه در حال حاضر مورد نظر مسوولان ستاد مبارزه با مواد مخدر نيز هست. شعار روز جهاني مبارزه با مواد مخدر دربردارنده آرزويي دست‌يافتني است، آرزويي مبتني بر عدالت به معناي توجه به حقوق انساني مصرف‌كنندگان و سلامت به معناي پرداخت و حمايت و تقويت خدمات مورد نياز آنان. اميد است كه در مسير دستيابي و نيل به اين آرزوي والا گام برداريم.