رييس سازمان هواشناسي: بررسي‌ها از افزايش دماي 4/0 به صورت ميانگين در كل كشور حكايت دارد
«تغيير اقليم» مي‌تواند موجب بارش‌هاي زياد شود
امين شول‌سيرجاني
واپسين روزهاي اسفندماه سال 97 و نيمه اول فروردين‌ماه 98 را مي‌توان ايامي غافلگير‌كننده توصيف كرد. بارش شديد و پرحجم باران در اكثر استان‌هاي كشور موجب شد تا سيل به راه بيفتد و وضعيت پرمخاطره‌اي براي برخي استان‌ها همچون خوزستان، لرستان و گلستان پديد آيد. اين وضعيت هم مردم را غافلگير كرد و هم مسوولان را. هر چند ما به غافلگيري عادت كرده‌ايم؛ از زلزله‌هاي پياپي تا سيل و آتش‌سوزي هيچ يك نتوانسته‌اند «ما» يعني مجموعه دولت و ملت را به اين نتيجه برسانند كه از اقدامات كوتاه مدت دست بكشيم و راه سخت‌تر اما پرنتيجه‌تر را در پيش بگيريم. به هر روي، غافلگيري موجب شد تا يك‌بار ديگر كارشناسان حوزه‌هاي مختلف به ميدان بيايند و هر يك در تشريح دلايل بروز سيلاب‌هاي فروردين ماه عللي را روي ميز بگذارند. يكي از اظهارنظرها اين بود كه «خشكسالي در ايران تمام شده و كشور وارد يك دوره از ترسالي شده است». اولين‌بار چنين جمله‌اي به نقل از پرويز كردواني، جغرافيدان و كويرشناس سرشناس منتشر شد. كردواني اما بي‌درنگ در گفت‌وگو با «ايسنا» چنين اظهارنظري را تكذيب كرد: «ايران همچنان در شرايط خشكسالي و كم‌آبي قرار دارد و بارش‌هاي اخير هم «اتفاقي» رخ داده است.» او گفته بود كه «شرايط جوي ايران به دليل گرم شدن كره زمين در كنار افزايش بارش در مناطق پرباران و كاهش بارش در مناطق كم‌باران بي‌نظم شده است؛ در شرايط بي‌نظمي ممكن است مثلا در يزد كه كم‌باران است ظرف يك ساعت به اندازه دو سال بارش رخ دهد.» اين سخنان كردواني از سوي شماري ديگر از كارشناسان هم تاييد شد كه نمي‌توان بارش‌هاي پرحجم فروردين ماه را به «پايان خشكسالي» تعبير كرد. رييس سازمان هواشناسي كشور هم ديروز در نشستي خبري، ورود ايران به دوره ترسالي را تاييد نكرد و بارش‌هاي فروردين ماه را با مساله «تغييرات اقليمي» مرتبط دانست. به گزارش مهر، سحر تاجبخش، معاون وزير راه و شهرسازي و رييس سازمان هواشناسي كشور گفت: «چيزي كه در كشور اتفاق مي‌افتد، اين است كه روند خشكيدگي ادامه دارد، ممكن است گاهي مثل امسال ترسالي را تجربه كنيم يا بارش‌هاي حدي مثل سيلاب‌هاي امسال را داشته باشيم اما اين به معناي پايان خشكسالي نيست. بارش‌هاي فروردين و ارديبهشت امسال
اگرچه خسارت داشت و ما هم با زيانديدگان همدردي مي‌كنيم اما از نظر منابع آبي نعمت بود و ما هم شاكريم.» او تصريح كرده است؛ بارش‌هاي اخير هنوز شرايطي را كه بگوييم خشكسالي رفع شده، تامين نكرده است. هنوز مناطقي از كشور در بازه ۱۰ ساله خشكسالي شديد قرار دارند و معلوم هم نيست كه روند بارشي خوب امسال ادامه داشته باشد.تاجبخش با بيان اينكه شرايط دمايي با توجه به تغييرات اقليمي رو به افزايش و بررسي‌ها حاكي از افزايش دماي
4/0 به صورت ميانگين در كل كشور است، گفت: «پيش‌بيني ما اين است كه در فصل پاييز نيز روند افزايش دما را در بيشتر مناطق داشته باشيم.» چنانكه به گفته تاجبخش پيش‌بيني‌ها نشان مي‌دهد كه بارش در فصل پاييز حدود ۱۰ درصد بيشتر از نرمال براي كشور است. مجيد شفيع‌پور، اقليم‌شناس و رييس گروه كشورهاي آسيا و اقيانوسيه كنوانسيون تغييرات آب و هوا سال گذشته با تاكيد بر اينكه تغييرات اقليمي موجب گرم‌تر شدن هواي ايران شده به «اعتماد» گفته بود: «طي 150 سال گذشته ايران دو درجه گرم‌تر شده است.» شفيع‌پور تصريح كرده بود كه «تغيير رژيم بارش‌ها» يكي از پيامدهاي تغييرات اقليمي است.
ابركامپيوتر مي‌خواهيم
يكي از نقدهايي كه در روزهاي بعد از وقوع سيل در كشور مطرح شده بود به دقيق نبودن پيش‌بيني‌ها و كمبود امكانات هواشناسي مربوط مي‌شد. پيش از اين امير آقاكوچك، استاد دانشكده عمران و محيط زيست دانشكده علوم زمين دانشگاه كاليفرنيا به «يورونيوز» گفته بود: « با يك سيل نمي‌توانيم بگوييم كه خشكسالي يا دوره‌اي خشك پشت سر گذاشته شده است. همچنين نمي‌توانيم با اطمينان بگوييم دوره‌اي در آينده تر خواهد بود يا خشك. حتي در طول يك دوره خشك هم ممكن است سيل مخرب رخ دهد.»
به گفته آقاكوچك، سيل توسط سامانه‌اي بسيار پرقدرت ايجاد شد كه بارندگي شديد آن از حدود يك هفته قبل قابل پيش‌بيني بود. حداقل مدل جي‌اف‌اس امريكا بارندگي بالاتر از ۱۰۰ ميلي‌متر در روز را در برخي نقاط از يك هفته قبل نشان مي‌داد. استاد دانشكده عمران و محيط زيست دانشكده علوم زمين دانشگاه كاليفرنيا در عين حال يادآوري كرده بود كه «پيش‌بيني اين چنين حوادثي از چند هفته قبل متاسفانه ممكن نيست چون دقت مدل‌هاي هواشناسي در پيش‌بيني‌هاي بيش از يك و دو هفته پايين مي‌آيد. ولي به‌طور كلي اين يك حادثه قابل پيش‌بيني بود چون اتفاقي كه افتاد با چيزي كه مدل‌هاي هواشناسي از يك هفته قبل نشان مي‌دادند،
تطابق داشت.»
رييس سازمان هواشناسي هم ديروز پيش‌بيني‌هاي بلندمدت ملي و بين‌المللي را در حدود ۷۰ درصد عنوان كرد و گفت: بنابراين ما نمي‌توانيم تنها به اتكاي يك پيش‌بيني هواشناسي تمام منابع كشور را مديريت كنيم؛ بلكه بايد با نگاهي جامع اين موارد را در گوشه ذهن داشته باشيم و سناريوها و منابع مختلف را لحاظ كنيم.
تاجبخش صحت پيش‌بيني‌هاي بلندمدت ملي و بين‌المللي اين سازمان را حدود ۷۰ درصد اعلام كرد و با بيان اينكه نمي‌توان تنها به اتكاي يك پيش‌بيني تمام منابع كشور را مديريت كرد، گفت: براي اجراي مدل‌هاي عددي به ابر‌كامپيوترها نياز داريم. تاجبخش، تجهيزات، اطلاعات و داده را سه ركن مهم در هواشناسي كاربردي خواند و با بيان اينكه داده‌هاي مورد نياز براي ديد‌باني هواشناسي در كشور از طريق، چهار هزار ايستگاه هواشناسي با كاربري‌هاي مختلف تامين مي‌شود، گفت: براي انجام پيش‌بيني‌هاي بهتر هواي كشور، افزون بر داده‌هاي اين ايستگاه‌ها از داده‌هاي شبكه بين‌المللي GTS استفاده مي‌كنيم. او با اشاره به اينكه خروجي مدل‌هاي هواشناسي كه با كمك اين داده‌ها شكل مي‌گيرد، يكي از ابزارهايي است كه در مراكز پيش‌بيني استفاده مي‌شود، گفت: هر اندازه كه صحت خروجي مدل‌هاي هواشناسي بهتر باشد، ابزار كمكي براي پيش‌بيني وضعيت هوا بهتر خواهد بود، اما براي اجراي مدل‌هاي عددي كوتاه و بلندمدت احتياج به ابركامپيوتر داريم؛ البته اولين ابركامپيوتر در سازمان هواشناسي استقرار يافت و همچنان نيز اين ساختار را در سازمان داريم و پيش‌بيني‌هاي عددي را روي آن اجرا مي‌كنيم اما براي توسعه و به‌روزرساني مدل‌ها نيازمند تقويت اين بخش هستيم.
حالا كه هنوز موضوع سيل داغ است و درباره آن در مجامع علمي و رسانه‌ها بحث و گفت‌وگو برقرار است، شايد لازم باشد كه مساله تغيير اقليم و نسبت آن با سيل اخير و تغييرات آب و هوايي بيش از پيش تبيين شود. آن‌گونه كه فعلا به نظر مي‌رسد مساله تغييرات اقليمي نه از سوي موافقان اين موضوع و نه از سوي مخالفان آن به خوبي به بحث و گفت‌وگو گذاشته نشده است.
سحر تاج بخش، رييس سازمان هواشناسي:
چيزي كه در كشور اتفاق مي‌افتد، اين است كه روند خشكيدگي ادامه دارد، ممكن است گاهي مثل امسال ترسالي را تجربه كنيم يا بارش‌هاي حدي مثل سيلاب‌هاي امسال را داشته باشيم اما اين به معناي پايان خشكسالي نيست.
پيش‌بيني ما اين است كه در فصل پاييز نيز روند افزايش دما را در بيشتر مناطق داشته باشيم.