توليد يكي از پيشرانهاي حركت كشور به سمت رونق اقتصادي است؛ بخشي كه در سال جاري سعي شده تا با برنامهريزيهاي همهجانبه از يكسو و تعامل با ساير بخشهاي صنعتي و توليدي كشور و همراهي بخش خصوصي از سوي ديگر تاثيرگذاري آن در روند اقتصادي افزايش يابد و اين بخش جايگاه اصلي خود را به عنوان لكوموتيو توسعه صنعتي و رشد اقتصادي كشور بهويژه در شرايط خاص كنوني ارتقا بخشد. از همينرو وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال جاري برنامههايي براي تحقق دستورالعمل «رونق توليد» در چند محور تدوين كرده تا عبور از اين دوره سخت را براي توليد تسهيل كند. اما يكي از رويكردهاي مهم وزارت صنعت در سال 98، كه قرار است با برپايي نمايشگاهي كليد بخورد، «توسعه توليد و تعميق ساخت داخل» است كه 10 برنامه كاري براي آن به شرح زير تعريف شده است:
1- فعالسازي ظرفيتخالي واحدهاي توليدي در راستاي رونق توليد با تسهيلاتي معادل ۱۴ هزار ميليارد ريال كه هدف كلي پروژه فعالسازي ظرفيت خالي در ۲ هزار توليدي كشور است.
2- «اجراي پروژه توسعه توليد و تجارت صنايع نساجي و پوشاك» دومين برنامه كاري در محور نخست است كه هدف كلي اين برنامه؛ رشد توليدات نساجي و پوشاك به ميزان ۲۵ درصد با ايجاد اشتغال ۹۳ هزار نفر خواهد بود. از الزامات مورد نياز اين پروژه تخصيص و تامين منابع به عنوان سرمايه در گردش به ميزان ۴۴ هزار ميليارد ريال و تخصيص و تامين منابع ارزي از محل صندوق توسعه ملي مشمول اعمال نرخ ترجيحي
۴ درصد به عنوان سرمايه ثابت طرحهاي صنايع نساجي، پوشاك و چرم طي يك دوره ۵ ساله به ميزان ۲۸۰۰ ميليون يورو است.
3- «اجراي پروژه ساماندهي و تكميل محصولات لوازم خانگي» از ديگر برنامههاي طرح توسعه توليد به شمار ميرود كه هدف كلي افزايش ظرفيت توليد يخچال به تعداد هزار دستگاه، ماشين لباسشويي ۸۰۰ هزار دستگاه و بخاري گازسوز هرمتيك هوشمند ۳۰۰ هزار دستگاه است، 4- «اجراي پروژه توسعه صنايع دريايي» از ديگر برنامههاي در دستور كار وزارتخانه صنعت است كه هدف كلي پروژه، احياي صنعت دريايي و تامين شناورهاي مورد نياز كشور است. منابع مورد نياز آن ۷۹۳ ميليون يورو تخمين زده شده است.
5- «نوسازي ناوگان حمل و نقل عمومي سنگين به تعداد ۲۰۲ هزار و ۵۰۰ دستگاه انواع ناوگان تجاري» با هدف كاهش مصرف سوخت و در نتيجه كاهش آلايندگي هواي كلانشهرها ايجاد و تثبيت اشتغال در زنجيره شبكه حمل و نقل كشور به تعداد ۲۷ هزار نفر و نوسازي ۶۷ هزار و ۵۸۶ دستگاه در سال ۱۳۹۸ است.
6- حمايت از تامين و توسعه ناوگان حمل و نقل ريلي به تعداد ۱۳ هزار و ۱۰۰ انواع واگن با هدف تحقق اهداف ماده ٥٤ برنامه ششم و توسعه استفاده حداكثري از توانمنديهاي واگنسازان و مجموعهسازان داخلي و استفاده از ظرفيت بلااستفاده شركتهاي واگنساز داخلي.
7- بازسازي و نوسازي صنايع و صنوف توليدي با حداقل تعداد ۱۵۰۰ واحد و با هدف ارتقا و بهروزآوري سختافزاري، نرمافزاري، ساختاري و مديريتي صنايع و صنوف توليدي به منظور بهبود بهرهوري و رقابتپذيري صنعتي.
8- «توسعه كارآفريني و تجارت فرش دستباف» كه با هدف تلاش براي حداكثرسازي مشاركت اقتصادي كارآفرينان و فعالين علاقهمند به سرمايهگذاري در حـوزه فـرش دستباف و بهرهگيري مناسب از ظرفيتهاي جمعيت فعال كشور در حوزه فرش دستباف در اولويت كاري قرار خواهد گرفت.
9- اجرا و پيادهسازي پروژه توسعه خوشههاي صنعتي به تعداد ۴۰ خوشه صنعتي با هدف توسعه كسب و كارهاي خرد، كوچك و متوسط و رونق توليد، 10- اجراي برنامههاي ارتقاي كيفيت محصولات توليدي در ۵۰۰ واحد صنعتي در صنايع لوازم خانگي و خودرو.
بزرگترين آوردگاه صنعتي
اما محورهاي مهم اين نمايشگاه از ديد سكاندار وزارت صنعت، معدن و تجارت چيست؟ رضا رحماني ضمن تاكيد بر تحقق «نهضت ساخت داخل»، حضور و نقش مراكز علمي، پژوهشي و فناوري را در اين مسير بيبديل توصيف كرده و معتقد است كه خودكفايي، فعالسازي ظرفيتهاي خالي واحدها، افزايش صادرات، مديريت ارز، ايجاد اشتغال پايدار در كشورمان و در شرايط امروز منوط به عملياتي شدن اهداف نهضت ساخت داخل است. وزير صمت با تاكيد بر اينكه همه واحدهاي بزرگ صنعتي مستقلا و همه واحدهاي كوچك و متوسط در قالب انجمنها و تشكلهاي صنفي خود مكلف به برگزاري نمايشگاه دايمي معرفي نيازمنديهاي خود در بخش تامين قطعات و تجهيزات هستند، عنوان ميكند: در همين راستا شركتهاي خودروسازي و توليد فولاد در اين موضوع بايد به عنوان پيشگام عمل كنند. بنا به اظهارات رحماني، نمايشگاههايي از اين دست بهترين شرايط ممكن را براي معرفي نيازمنديهاي بخش صنعت به همه دانشگاهيان و محققان كشور فراهم ميكند. وزير صنعت، معدن و تجارت همچنين با بيان اينكه داخليسازي نيازمنديهاي صنعتي و معدني كشور، محدود به زمان نيست و بايد تا تحقق خودكفايي كامل در بسياري از صنايع اين برنامه را با جديت دنبال كرد، ميگويد: بدون هيچ ترديدي حتي اگر شرايط تحريمي هم به ما تحميل نشده بود، براي قطع برخي وابستگيها و پايداري اقتصادمان ضرورت دارد كه ساخت داخلي را جدي بگيريم. از سوي ديگر، محمدباقر عالي رييس هيات عامل ايدرو، هم هدف از برگزاري نمايشگاه را بههمرساني صنايع با سازندگان و مراكز فناور به منظور داخليسازي قطعات در سال رونق توليد عنوان ميكند و ميافزايد: اين نمايشگاه بزرگترين و مناسبترين آوردگاه ملي براي مذاكرات دو و چندجانبه ميان طرفين تقاضا در گروههاي صنعت خودرو و قطعات آن، لوازم خانگي، صنايع معدني، صنايع نفت، گاز و پتروشيمي، مخابرات و صنايع دريايي با طرفين عرضه نظير دانشگاهها و مراكز پژوهشي، شركتهاي دانشبنيان، سرمايهگذاران، كارآفرينان و صندوقها و ساختارهاي حمايتي و... به كمك واسطهاي فناوري و صنعتي است.
اثر مثبت اين رويداد از نگاه فعالان صنعتي
حال اين پرسش قابل طرح است كه برگزاري «نمايشگاه فرصتهاي ساخت داخل و رونق توليد» تا چه اندازه ميتواند محركي قوي براي عمق بخشيدن به صنايع داخلي باشد و فعالان صنعتي در اين باره چه ديدگاهي دارند؟ در همين رابطه، رييس خانه صنعت، معدن و تجارت ايران در گفتوگو با «اعتماد» برگزاري نخستين «نمايشگاه فرصتهاي ساخت داخل و رونق توليد» را مثبت ارزيابي كرده و در اين باره ميگويد: برگزاري اين نوع از نمايشگاهها را ميتوان فعاليتي مثبت و حركت رو به جلو توصيف كرد؛ چراكه توليدكنندگان ميتوانند توليدات و توان توليدي خود را اطلاعرساني و در معرض نمايش بگذارند.
سيد عبدالوهاب سهلآبادي با تاكيد بر اينكه توليدكنندگان بايد با حضور در اين نمايشگاه، محصولات توليدي خود را تبليغ و در معرض ديد همگان قرار دهند، از سه ضلع اصلي مثلث رونق توليد داخلي صحبت به ميان ميآورد. به گفته رييس خانه صنعت، معدن و تجارت ايران، نخستين ضلع مثلث رونق توليد، همان توليدات باكيفيت است و ضلع ديگر مصرفكنندگان داخلي هستند كه بازار مصرفي و شبكه توزيع كشور را شكل ميدهند. بر همين اساس، برگزاري اين نمايشگاه ميتواند فرصتي براي معرفي محصولات توليد داخل به جامعه مصرفي كشور باشد. اما آخرين ضلع اين مثلث، «دولت» است كه يكي از نقشهاي آن در رونق توليد، برگزاري اين نوع نمايشگاهها براي عرضه توليدات داخلي و معرفي محصولات آنها است. سهلآبادي اما بر اين موضوع تاكيد دارد كه يك توليدكننده، براي ورود به اين نمايشگاه بايد به يك خود ارزيابي منطقي نيز دست بزند. از سوي ديگر، سخنگوي اتحاديه توليدكنندگان لوازم خانگي در پاسخ به «اعتماد» درباره ضرورت برگزاري اين نمايشگاه، ميگويد: قطعا برگزاري اين نوع نمايشگاهها ميتواند اثرات مثبتي بر تعميق ساخت داخل و رونق توليد داشته باشد. محمدرضا غزنوي با بيان اينكه پيش از اين نيز نمايشگاههايي از اين دست با ابعاد كوچكتر برگزار شده، ميافزايد: بهطور مثال، يك شركت فولادي تمام كالاها و قطعات مورد نياز خود را در كارخانه خود به صورت نمايشگاهي كوچك عرضه و عنوان كرد كه هر توليدكنندهاي كه توان توليد داشته باشد، ميتواند در اين نمايشگاه كالاها را مشاهده و در صورت توليد به ما ارايه كند كه اثرات مثبتي را در پي داشت. از اين منظر و به گفته اين فعال صنعتي، برگزاري اين نوع نمايشگاهها شرايط مناسبي براي توليد ايجاد ميكند؛ چراكه توليد كشور از چند جنبه دچار مشكل است. بنا به اظهارات او، ما در بحث اطلاعرساني با مشكل مواجه هستيم؛ چراكه اطلاعات در دسترس همه افراد قرار نميگيرند و مركزي براي اين كار وجود ندارد؛ برهمين اساس، اين نمايشگاه ميتواند در زمينه اطلاعرساني موثر واقع شود. محمدرضا نجفيمنش رييس انجمن صنايع همگن قطعهسازان هم درباره اثرات مثبت برگزاري نمايشگاه ساخت توليد داخل به «اعتماد» ميگويد: ما جزو پيشنهاددهندگان برگزاري چنين نمايشگاهي بوديم تا از اين طريق صاحبان بنگاهها بتوانند محصولات و كالاهاي ساخت خود را كه از نقاط قوت ما به شمار ميرود، معرفي كنيم. رييس انجمن صنايع همگن قطعهسازان اما بر اين موضوع نيز تاكيد دارد كه با برگزاري چنين نمايشگاههايي ميتوان نقاط ضعف و كمبودها را نيز شناسايي كرد و در مسير بهتر شدن برنامهريزي كرد و پيش رفت. او در اين عين حال نقش رسانهها در ترويج و تبليغ اين رويدادهاي صنعتي در سطح ملي را پررنگ توصيف ميكند و در ادامه با اشاره به اينكه هماكنون 4400 شركت دانشبنيان در كشور وجود دارد، ميگويد: اگر هريك از دانشجويان اين رشتهها تنها روي ساخت يك قطعه هم تمركز كنند، قطعا راهكاري براي برونرفت از مشكلاتي كه هماكنون براي تامين قطعات با آن روبرو هستيم، رفع خواهد شد. از سوي ديگر، رييس خانه صنعت، معدن و تجارت جوانان ايران هم معتقد است كه برگزاري اين نمايشگاه ميتواند رويكرد مثبت و تبليغاتي در فضاي نااميدكنندهاي كه رسانههاي غربي درباره وضعيت نابسامان اقتصادي ايران ايجاد ميكردهاند، ارايه كند. رضا اميدوار تجريشي در گفتوگو با «اعتماد»، ميگويد: شركتها و توليديهاي داخلي نيز با توجه به اينكه آخرين دستاوردهاي خود را در اين فضا معرفي ميكنند، ميتوانند به تفاهمنامههايي مثبت در اين راستا دست يابند. او تاكيد ميكند، اگر بعد تبليغاتي و رسانهاي اين موضع بيشتر باشد و عموم مردم و جامعه نخبه ما و جامعه دانشگاهي و مهارتديده در آن حضور فعال داشته باشند، روند مثبت اين نمايشگاه بيش از پيش خواهد بود. بنا به اظهارات او، اكنون صنعت ما نياز به افرادي با مهارت فني بالا دارد و اين مهارت صرفا نيازمند تحصيلات آكادميك نيست؛ بلكه افرادي بايد وارد اين عرصه شوند كه توان ارايه پيشنهادهاي مثبت و طرحهاي جديد در حوزه صنعت دارند. رييس خانه صنعت، معدن و تجارت جوانان ايران اظهار ميكند: نهادهاي مالي و بانكي هم ميتوانند در اين نمايشگاه حضور داشته باشند و كمكهاي خود را به واحدهاي توليد ارايه كنند و همكاري چند جانبهاي به وجود بيايد.
حمايت مجلسيها
البته برگزاري چنين رويدادي مورد حمايت مجلسيها نيز قرار گرفته است؛ بهطوريكه علي گلمرادي نايبرييس فراكسيون اشتغال مجلس شوراي اسلامي، هم با اشاره به برگزاري نخستين نمايشگاه فرصتهاي ساخت داخل و رونق توليد در اظهاراتي عنوان ميكند با بيان اينكه برگزاري اين نوع نمايشگاهها براي نشان دادن توانمنديها و ظرفيتهاي داخل است، تصريح ميكند: برپايي اين نمايشگاهها در راستاي حمايت از توليد و توليدكننده داخلي است. او اين اقدام وزارت صنعت، معدن و تجارت را در برگزاري «نمايشگاه فرصتهاي ساخت داخل و رونق توليد» كار ارزنده و مثبتي ارزيابي ميكند و ميافزايد: اين اقدام بايد مورد حمايت همه دستگاهها، نهادها و مسوولان قرار گيرد. نايبرييس فراكسيون توليد و اشتغال مجلس در نهايت با تاكيد بر اينكه قطعا مجلس شوراي اسلامي از اين اقدام وزارت صنعت، معدن و تجارت حمايت ميكند و دولت هم بايد از مسوولان و دستاندركاران اين اقدام حمايت كند، اظهار ميكند: حضور مسوولان در اين نمايشگاه ميتواند نشانه اهميت دادن مسوولان به صنعت داخل و ايجاد انگيزه براي رونق توليد باشد. «نمايشگاه ساخت داخل و رونق توليد» كه قرار است از ۲۷ الي پايان تيرماه ۱۳۹۸ در محل دايمي نمايشگاههاي بينالمللي تهران برگزار شود، فرصت مناسبي براي متخصصان و فناوران به منظور شناسايي چالشها و نيازهاي صنعت و عقد تفاهمنامه همكاري براي داخليسازي اين نيازها خواهد بود. علاقهمندان ميتوانند جهت كسب اطلاعات بيشتر در خصوص حضور در نمايشگاه ساخت داخل و رونق توليد به نشاني tavaniran.idro.ir مراجعه كنند.