بيانات رهبر انقلاب در حاشيه بازديد از نمايشگاه «حماسه گوهرشاد»

پايگاه اطلاع‌رساني KHAMENEI.IR متن بيانات رهبر معظم انقلاب اسلامي در اين ديدار را در سالروز واقعه خونين كشتار مردم معترض به كشف حجاب رضاخاني در مسجد گوهرشاد مشهد كه در تيرماه ۱۳۱۴ به وقوع پيوست، براي نخستين‌بار منتشر كرد كه در ادامه اهم اين سخنان را مي‌خوانيم.

* اولا راجع به مساله مسجد گوهرشاد، غير از آن كتابي كه آقاي وحيد جليلي اشاره كردند، باز هم كتاب هست.

* نكته دوم اينكه ببينيد اصلا قضيه مسجد گوهرشاد براي چه به وجود آمد؟‌ اين را فراموش نكنيم. نكته محوري، مرحوم حاج آقا حسين قمي است. مرحوم حاج آقا حسين قمي سر مساله كشف حجاب گفت: من مي‌روم با رضاشاه صحبت مي‌كنم و مجبورش مي‌كنم كه گوش كند. با همين نيت از مشهد بلند شد رفت تهران كه البته وقتي رسيد تهران، ايشان را از طرف دولتي‌ها هدايت كردند به شاه عبدالعظيم و آنجا در يك جايي نگه داشتند و شاه هم ملاقات نداد. البته ايشان گفته بود، مي‌روم و به او مي‌گويم؛ اگر گوش كرد كه هيچ، اگر گوش نكرد همانجا خودم خفه‌اش مي‌كنم، مي‌كشمش مثلا؛ با اين نيت رفته بود و نشد كه ملاقات كند و بعد هم از همانجا ايشان را تبعيد كردند به عراق. وقتي كه ايشان در تهران بود، علماي مشهد در مسجد گوهرشاد جمع شدند براي اينكه بگويند كه اولا آقاي حاج آقا حسين برگردند به مشهد؛ ثانيا حرف‌هايي كه ايشان خواسته‌اند، بايد تحقق پيدا كند. اصلا اجتماع علما در كشيك‌خانه مسجد گوهرشاد كه بعد منجر به اجتماع مردم شد، براي اين بود. يعني عنصر مرحوم حاج آقا حسين قمي فراموش نشود؛ يك ملاي واقعا مجاهد في‌سبيل‌الله نترس آماده‌اي كه حاضر بود برود در دهان شير ديگر، يعني هيچ ابايي نداشت. از اينجا هم كه بلند شد رفت، تنها رفت؛ با خودش مثلا حشم و خدم و اينها نبرد، فقط دوتا از پسرهايش ظاهرا رفتند. اين نكته قابل توجهي است.

* نكته‌ بعدي اين است كه مرحوم آقازاده فراموش نشود. آقازاده در قضاياي مسجد گوهرشاد دخالتي نداشته، لكن دستگاه دربار، او را متهم كردند. بعد هم به ‌خاطر همين اتهام، آقازاده را كه در مشهد داراي شأن خيلي زيادي بود -اصلا كسي تصور نمي‌كرد كه مامور دولتي به خانه آقازاده برود، يعني تا اين حد كه مامور جرات كند برود خانه آقازاده- ماموران رفتند در خانه گرفتند او را، كشيدندش بيرون، بدون اينكه اجازه بدهند حتي لباس مرتبي تنش كند، برش داشتند از مشهد اول بردند يزد و مدتي آنجا بود، بعد هم به تهران و بعد از يكي، دو سال مسمومش كردند و شهيدش كردند. ببينيد اينها عناصر مهم قضيه مربوط به مسجد گوهرشاد است.

* يك نكته ديگر اين است كه ببينيد يك وقت قضيه مسجد گوهرشاد را از نگاه يك فاجعه تاريخي كه اتفاق افتاده نگاه مي‌كنيد؛ آن همين است ديگر، هميني است كه تصويرهايش اين جوري كشيده مي‌شود؛ يعني يك عده مردم مومن براي خاطر مقصودي در يك جاي مقدسي جمع شدند، ماموران دولتي ريختند اينها را كشتند. البته كشتار فقط در مسجد هم نبوده، بلكه بيرون، در فلكه -آن فلكه قديم كه البته حالا ديگر نيست- بست پايين خيابان، جلوي آن به‌اصطلاح خيابان تهران، يعني خيابان امام رضا (عليه‌السلام) اينجاها همه آدم كشته شده. همين در جنوبي مسجد گوهرشاد كه الان آن در جنوبي بسته است و در محلش صحن قدس را درست كرده‌اند، آنجا به عوض صحن قدس يك راهرويي بود كه مي‌آمد در مسجد گوهرشاد و در همان راهرو عده زيادي كشته شدند كه قضايايش را من نمي‌دانم كجا خواندم و الان واقعا يادم نيست كه اين را خواندم اما مطلعم كه همانجا عده‌اي را كشتند. كساني مي‌گويند ما از بالاخانه نگاه مي‌كرديم و مي‌ديديم كه مردم را مي‌كشند و نيمه‌جان سوار كاميون مي‌كنند و مي‌برند و در منطقه علم‌دشت هم دفن مي‌كنند؛ همان حرف‌هايي كه معروف است. پس بنابراين يك نگاه، اين نگاه است؛ نگاه يك فاجعه‌اي كه در مشهد به مناسبت حجاب اتفاق افتاده.

* يك مساله كه به نظر من از اين دايره‌اش خيلي وسيع‌تر و مهم‌تر است، خود اصل مساله حجاب است. حالا من ديدم كه دوستان اينجا «روضه‌خواني ممنوع» را مطرح كرده بودند، اما «حجاب ممنوع» يك موضوع خيلي مهمي است، كه حالا خاطراتي هم كه شما اينجا نقل كرده‌ايد، غالبا درباره همين مساله حجاب است. البته در اين دو، سه تا خاطره‌اي كه من خواندم، خيلي چيزهاي برجسته‌اي نبود. خيلي چيزها را مي‌شود پيدا كرد؛ حالا در ذهنيات خود ما حرف‌هايي هست و كساني كه در سنين ما هستند از بزرگ‌ترهاي‌شان شنيده‌اند، از مادرهاي‌شان مثلا كه خودشان مواجه بوده‌اند و از خواهرهاي‌شان مثلا شنيده‌اند؛ هستند هنوز افراد زيادي از اين قبيل. مساله حجاب ديگر مخصوص مشهد و مسجد گوهرشاد هم نيست. يك قضيه وسيع همه‌جايي سراسري است در كشور و اقدامي كه رضاشاه كرد و مواجهه‌هايي كه با رضاشاه شد. اين‌قدر هم درباره‌ قضيه‌ حجاب، خاطره و داستان و اينها مي‌توانيد پيدا بكنيد كه من خيال مي‌كنم مجموعه‌اش يك چيز عظيمي خواهد شد. حالا شما گفتيد مثل اينكه يكي از آقايان هم -نمي‌دانم كدام يكي از آقايان بودند- بنا دارند رمان بنويسند. خيلي به نظر من مساله مهمي است كه باز اين هم از همان مسائلي است كه درست رويش كار نشده و توضيح داده نشده.

* جزو همين فهرست دستگيرشدگان يكي هم مرحوم آشيخ هاشم قزويني مشكلاتي را تحمل مي‌كردند.‌ هم از مادرم شنيديم و هم از زن‌هاي ديگر شنيديم. خيلي قضاياي واقعا دردناكي است كه اتفاق افتاده. اينها همه بايد ديده بشود. يعني اگر واقعا مساله حجاب بحث مي‌شود، اين قضايا ديده بشود. پس مساله حجاب يك مساله‌اي شد جداي از قضيه مسجد گوهرشاد، يعني يك مساله فراگير بزرگ مهم.