طاعون تنش در فوتبال الجزاير
پنجشنبه خشونت‌بار در شانزه‌ليزه
فاطمه رضازاده
با پيروزي الجزاير برابر ساحل عاج و صعود اين تيم به دور نيمه‌نهايي، زخم كهنه خشونت در فوتبال الجزاير دوباره سر باز كرده؛ زخمي كه حالا بين‌المللي شده است. در جشن صعود، زني همراه با دختر نوجوان و فرزند كوچكش در جنوب شهر مون‌پليه در حال عبور از خيابان بودند كه ماشيني به‌شدت با آنها برخورد كرد. يك مقام امنيتي زن در همان صحنه تصادف جان خودش را از دست داد، در حالي كه بچه‌اش آسيب‌هاي جدي ديد و سريعا به بيمارستان اعزام شد. دختر 17ساله‌اش با جراحات جزيي از مهلكه جان سالم به در برد. پس از پيروزي 4-3 الجزاير برابر ساحل عاج در ضربات پنالتي و صعود آنها به دور نيمه نهايي و قرار گرفتن در برابر نيجريه، جشن پيروزي با اين شورش‌ها در خيابان‌هاي پاريس تلخ شد و اين تراژدي اتفاق افتاد. به دنبال غارت حداقل دو فروشگاه در پاريس از جمله نمايندگي موتوسيكلت دوكاتي، پليس بيش از 70 نفر را دستگير كرد.
الجزيره مستعمره سابق فرانسه است كه در سال 1962 و پس از هشت سال جنگ و 132 سال قانون امپرياليستي به استقلال رسيد. در حال حاضر تقريبا پانصدهزار نفر فرانسوي - الجزايري در فرانسه زندگي مي‌كنند. وزير كشور فرانسه، كريستوف كاستانير اين خشونت مرتبط با فوتبال را با «غير قابل پذيرش» خواندن آن محكوم كرد. او اعلام كرد كه 74 نفر در سراسر كشور دستگير شده‌اند، از جمله 10 فرد زير 18 سال كه آتش روشن كردند و به سمت پليس سنگ انداختند. اما اين خشونت‌ها تازگي ندارند.
سال‌هاست كه طاعون خشونت فوتبال الجزاير را درگير خود كرده است. در سال 2014، مهاجم كامروني تيم القبائل با پرتاب سنگي از سوي سكوهاي هواداران به قتل رسيد. اما نه شوك حاصل از اين تراژدي، نه تحريم‌ها و نه كمپين‌هاي بازي جوانمردانه نتوانسته‌اند اين پديده را ريشه‌كن كنند. بهمن ماه گذشته، درگيري بين هواداران در دربي دو تيم آماتور در شرق الجزاير منجر به فوت يك نفر شد. در فروردين، در درگيري به وجود آمده در ديدار نيمه نهايي جام الجزيره، 100 نفر زخمي شدند كه باعث شد وزارت كشور كميته‌اي براي پايان دادن به اين خشونت‌ها تشكيل دهد. در حادثه‌اي خشونت در فوتبال الجزاير باعث زخمي شدن 300 نفر و دستگيري صدها تن شد. عيسي نايلي رييس امنيت عمومي الجزاير در نشستي با خبرنگاران در پايتخت اين كشور، شهر الجزيره، اعلام كرد كه در فصل جاري 2019-2018، 80 حادثه خشونت‌آميز گزارش شد. از اين گزارش‌ها 28 مورد مربوط به ليگ برتر و 8 مورد مربوط به ليگ دسته دو است، به علاوه تعداد ديگري كه مربوط به بازي‌هاي محلي و بين‌المللي مي‌شوند.
اين حوادث 316 زخمي بر جاي گذاشت كه 215 نفر از آنها افسران پليس بودند. 726 هوادار فوتبال از جمله 82 فرد زير 18 سال در ارتباط با اين خشونت‌ها دستگير شدند، به دنبال آن 198 نفر از آنها به دادگاه فرستاده شدند. به ماشين‌ها هم آسيب وارد شد كه بيشتر آنها متعلق به نيروي امنيتي الجزاير بود. يكي از مسوولان، دلايل متعددي را براي مشكل ادامه‌دار خشونت‌هاي فوتبال برشمرد و آن را «سرطان كهنه فوتبال الجزاير» توصيف كرد. او نشان داد كه تنش بين تيم‌ها و اختلاف نظر در مورد جنبه‌هاي قانوني بازي، علت اصلي اين خشونت است.
در مورد علت اين خشونت‌ها، مي‌توان اول از «بيكاري» نام برد. بيكاري باعث مي‌شود كه جوانان استاديوم را محلي براي خالي كردن خشونت به حساب بياورند. نورالدين بكيس، جامعه‌شناس الجزايري، معتقد است كه اين ناآرامي‌ها در استاديوم‌هاي الجزيره با سطح نگراني جامعه همخواني دارد. اين استاد دانشگاه معتقد است كه نبود موسسه‌هاي قدرتمند براي هدايت جوانان يكي از علت‌هاي اين خشونت است، جمعيت جوان زير 30 سالي كه بيش از نيمي از جمعيت الجزاير را تشكيل مي‌دهند. يك چهارم نيروي كار جوان الجزاير بيكار هستند. او مي‌گويد: «استاديوم‌ها يكي از معدود مكان‌هاي رايگاني هستند كه مي‌توان واقعيات اجتماعي را در آن بيان كرد. جوانان به ورزشگاه مي‌روند در حالي كه پر از خشم هستند؛ خشمي كه ناشي از نداشتن فرصت ابراز خودشان است. آنها حس مي‌كنند كه نمي‌توانند آينده خودشان را شكل دهند.» هواداران از ساعت‌ها قبل وارد ورزشگاه مي‌شوند و زمان زيادي براي تحريك يكديگر دارند. ابراهيم، هوادار 17 ساله مي‌گويد: «بعضي از جايگاه‌ها صندلي ندارند. اشتباه داور، گل نداشتن بازي و رفتار تماشاگران حريف مي‌تونه باعث انفجار هواداران بشه.»
يكي ديگر از مشكلات موجود در استاديوم وجود سلاح است. بنابر تحقيقات انجام شده، اين سلاح‌ها را هواداران ميزبان از ماموران امنيتي دريافت مي‌كنند. همچنين هواداران به‌طور مخفيانه و قاچاقي فشفشه و چاقو به داخل ورزشگاه مي‌آورند. ناصر جبي عقيده دارد اين سطح از خشونت اصلا جاي تعجب ندارد. جبي مي‌گويد: «كنترل موقعيت از دست همه خارج شده بود. مثل اين بود كه فقط مساله فوتبال مطرح نبود و بحث مرگ و زندگي وسط بود. در چنين موقعيتي دخالت پليس بسيار دشوار است، براي كنترل اين تنش به اندازه كافي نيرو در اختيار نداشتند. فكر مي‌كنم مقامات هم تا حدودي مقصر اين رفتار طرفداران هستند. بيشتر كساني كه به ورزشگاه‌ها مي‌روند جوانان هستند تا بتوانند اضطراب و نگراني‌هاي‌شان را نشان دهند. آنها مي‌خواهند عصبانيت خود را نسبت به وضعيت اقتصادي خالي كنند. مقامات فوتبال الجزاير هواداران را به تحمل وضعيت غيرانساني وادار مي‌كنند. براي مسابقه‌اي كه قرار است 5 يا 6 بعد از ظهر آغاز شود، آنها هواداران را وادار مي‌كنند ساعت 7 يا 8 صبح وارد ورزشگاه شوند. فقط يك در ورودي دارند و گاهي هواداران را كتك مي‌زنند يا تحقير مي‌كنند. هواداران حتي حق ندارند كه ساندويچ يا بطري آب با خودشان حمل كنند. بايد وضعيت استاديوم‌ها در الجزاير را بهتر و درهاي ورزشگاه را به روي گروه‌هاي ديگر باز كنيم. خانواده‌ها و زنان هم بايد بتوانند به تماشاي مسابقات بروند. استاديوم‌ها بايد بيشتر تنوع جامعه الجزاير را نشان دهند. در فصل 2018- 2017 پليس الجزاير 830 نفر از هواداران فوتبال را در استاديوم‌ها بازداشت كرد. وزارت كشور در فروردين اعلام كرد كه قصد دارد تدابيري اتخاذ كند تا به اين خشونت پايان دهد اما اين تدابير تا به امروز اعلام نشده است.