صداوسيما از پرداخت حق پخش شانه خالي مي‌كند
درهاي فوتبال را تخته كنيد
علي كربلايي
«حق پخش تلويزيوني را مشوقي مهم و تاثيرگذار در جهت واگذاري دو باشگاه استقلال و پرسپوليس مي‌دانم. متاسفانه در اين زمينه صداوسيما هيچ اهتمامي براي اجراي قانون برنامه ششم توسعه ندارد. جلسات مكرري در اين زمينه با صدا و سيما برگزار كرده‌ايم، ولي هيچ‌گونه همكاري از سوي رسانه ملي در اين زمينه ديده نشده است.» اين گفته‌هاي مسعود سلطاني‌فر در مورد جلسات با مديران تلويزيون دولتي و ملي ايران است كه حاضر نيستند بابت پخش فوتبال، كه منبع درآمد بسيار خوبي براي آن است، ريالي به فدراسيون فوتبال و باشگاه‌ها پول بپردازند. ناظران به خوبي اشاره مي‌كنند كه تلويزيون بابت ساخت يك سريال با بيننده‌هايي بسيار كمتر از يك مسابقه فوتبال حاضر است، ميلياردها تومان خرج كند، اما زماني كه پاي پول دادن به فوتبال در ميان باشد، با قلدري اعلام مي‌كند كه حاضر به پرداخت حق پخش نيست.
راهكار فدراسيون فوتبال در اين ميان چيست؟ وزارت ورزش چه تمهيدي بايد بينديشد؟ صداوسيما به خوبي آگاه است كه هيچ رقيبي ندارد و تنها كانال ارتباطي فوتبال و طرفداران فوتبال است. اين سازمان عريض و طويل با رديف بودجه مشخص و كلان، حاضر نيست حتي بخشي از درآمدي را كه به واسطه فوتبال كسب مي‌كند به اين ورزش برگرداند. فوتبال ايران در آستانه ورشكستگي است و اگر حمايت‌هاي دولتي در كار نباشد، باشگاه‌ها يك روز هم توان ادامه فعاليت ندارند. فدراسيون فوتبال مجبور است به مسوولان كنفدراسيون فوتبال آسيا و فدراسيون جهاني فوتبال به دروغ اعلام كند كه باشگاه‌ها زيانده نيستند و با درآمدهايي كه دارند از پس هزينه‌هاي‌شان برمي‌آيند. جداي از اينكه اين سندسازي و دروغگويي، ابعاد اجتماعي چندان خوشايندي ندارد و مخاطبان فوتبال از صغير تا كبير با واژه دروغ سيستماتيك آشنا مي‌شوند، منفعتي هم براي هيچ كس جز صداوسيما ندارد. دولت تا كي بايد از بيت‌المال هزينه باشگاه‌ها را بدهد؟
يكي از مشكلات بسيار بزرگي كه با آن روبه‌رو هستيم، اين است كه انحصار صداوسيما فقط مربوط به پخش زنده تلويزيوني نمي‌شود. هر سايت يا اپليكيشني كه بخواهد پخش زنده داشته باشد، بايد از صداوسيما مجوز بگيرد و با نظارت اين سازمان اقدام به پخش زنده مسابقات ورزشي كند. چنين مساله‌اي بدين معناست كه اگر فدراسيون فوتبال بخواهد براي مقابله با صداوسيما يك شبكه اينترنتي راه‌اندازي و مسابقات فوتبال را از اين طريق پخش كند، بايد از صداوسيما مجوز بگيرد! قانون به شكلي نوشته شده كه صداوسيما هرگز متحمل هيچ‌گونه ضرري نخواهد شد. فدراسيون فوتبال براي گرفتن حق پخش تلويزيوني، چاره‌اي جز تعامل با صداوسيما ندارد و مسوولان اين سازمان هم كه به وضعيت آگاهند، به هيچ‌وجه از موضع خودشان كوتاه نمي‌آيند. مديران اين سازمان حتي نياز به هيچ‌گونه استدلالي هم نمي‌بينند تا حداقل پاسخ افكار عمومي و هواداران فوتبال را بدهند. تيم‌هاي ايراني غرق در مشكلات مالي هستند و هواداران با محاسبه درآمد صداوسيما از پخش تبليغات در زمان برگزاري مسابقات فوتبال و همچنين برنامه‌هاي بررسي و نقد ليگ برتر مثل فوتبال برتر و شب‌هاي فوتبالي، افسوس مي‌خورند كه چرا تيم‌هاي‌شان سهمي از اين مبالغ كلان ندارند. برنامه 90 كه سال‌هاي سال به مشكلات و معضلات فوتبال ايران مي‌پرداخت، حتي يك بار هم به مساله حق پخش تلويزيوني اشاره نكرد. دليلش هم البته واضح و مبرهن است، چون چنين اجازه‌اي نداشت. سيد احسان قاضي‌زاده‌هاشمي در مورد مساله پخش مي‌گويد: نبايد از صداوسيما انتظار داشت كه به فوتبال پول حق پخش بدهد، چرا كه در رديف بودجه اين سازمان چنين چيزي پيش‌بيني نشده است. چطور است كه درآمدزايي از طريق پخش زنده و برنامه‌هاي مرتبط با فوتبال پيش‌بيني مي‌شود و پرداخت هزينه آن نه؟ تاكنون فدراسيون فوتبال چندين بار تهديد كرده دوربين‌هاي صداوسيما را به استاديوم‌ها راه نمي‌دهد، تهديدي كه چند باري هم عملي شده، اما هرگز فايده‌اي براي فوتبال ايران نداشته است. فدراسيون حتي براي رفع مشكلات و ماجراي پيش‌بيني نشدن بودجه براي اين امر، پيشنهاد كرده در بخشي از درآمد حاصل از تبليغات حين پخش مسابقات فوتبال سهيم شود، اما صداوسيما به اين پيشنهاد هم پاسخ منفي داده است.
اينكه حل اين مشكل تنها به تصميم، ميل و خواست صداوسيما مربوط است، كمي اذيت‌كننده است. اينكه قانون هيچ حمايتي از فوتبال نمي‌كند، اوضاع را تا اين حد بحراني كرده كه حتي جلسه وزير ورزش و مديران صداوسيما هم دردي از دردهاي فوتبال دوا نمي‌كند. «دولت مكلف است تا پايان سال اول اجراي برنامه ششم با مشاركت سازمان صداوسيما و وزارت ورزش و جوانان، تمهيدات قانوني لازم در خصوص نحوه تقسيم درآمدهاي تبليغاتي ناشي از پخش مسابقات ورزشي را پيش‌بيني كند.» اين بند قانوني مصوبه مجلس در برنامه ششم توسعه است كه در بند (پ) ماده ۹۲ قانون پنج‌ساله برنامه ششم قيد شده اما تاكنون اجرايي نشده است. همين گزاره كه قانون مجلس اجرايي نشده حساسيت و اهميت موضوع را نشان مي‌دهد. احسان قاضي‌زاده همچنين گفته كه وزارت ورزش هنوز پيش‌نويسي براي ارايه به صداوسيما آماده نكرده و اين وزارتخانه از اين موضوع تنها استفاده تبليغاتي مي‌كند. احد آزادي‌خواه عضو كميسيون فرهنگي مجلس نيز معتقد است كه دولت هيچ گامي براي اجرايي شدن مصوبه مجلس برنداشته است در حالي كه مجلس، دولت را مكلف به پيش‌بيني تمهيدات قانوني لازم در خصوص نحوه تقسيم درآمدهاي تبليغاتي ناشي از پخش مسابقات ورزشي كرده است.