گروه اقتصادي
شانزدهمين نشست كميته نظارت بر توافق اوپك پلاس پايان هفته گذشته در ابوظبي برگزار شد. در اين نشست طرفين بر همكاري و تعهد بيشتر براي ثبات بازار نفت و افزايش قيمت‌ها تاكيد كردند.
اوپك براي افزايش قيمت‌ها در اين نشست به بررسي امكان كاهش توليد از روزي يك ميليون و 200 هزار بشكه به روزي بين يك ميليون و 600 تا يك ميليون و 800 هزار بشكه پرداخت. گرچه تصميمي در اين خصوص گرفته نشد و همه اعداد و ارقام در حد پيشنهاد است، اما با وجود افزايش توليد نفت امريكا اين احتمال وجود دارد كه اعضاي اوپك و غير اوپك در نشست آتي خود بر كاهش بيشتر توليد نفت به توافق برسند تا قيمت‌ها افزايش يابد.
نشست اخير كميته نظارت اوپك علاوه بر گمانه‌زني در خصوص آينده توليد و صادرات نفت، قيمت نفت و كاهش بيشتر توافق اوپك پلاس، نكته ديگري نيز داشت و آن حضور وزير جديد نفت عربستان، عبدالعزيز بن سلمان سلطنتي بود. او كه از سال‌هاي 2005 تا 2017 معاون وزراي نفت عربستان بود، به صورت پيوسته در جلسات اوپك شركت مي‌كرد و فردي تاثيرگذار بر تصميمات است. عبدالعزيز در اولين ديدارش با ساير وزراي نفت كشورهاي خليج‌فارس بر لزوم همگرايي و نزديكي سياسي كشورهاي عضو تاكيد كرد. شايد كمي عجيب به نظر برسد كه وزير نفت مهم‌ترين توليد‌كننده اوپك در اولين اظهارنظر خود، همگرايي و وحدت بين اعضاي اوپك را مهم‌تر از اتخاذ سياستي در راستاي افزايش قيمت مي‌داند. عبدالعزيز در اين ديدار بر اهميت تبعيت تمام كشورها چه كوچك و چه بزرگ از قرارداد كاهش توليد اوپك تاكيد كرد.
قيد قيمت مهم‌تر از سهم بازار
از روز پنجشنبه، كميته نظارت بر توافق اوپك و غير اوپك موسوم به JMMC تصميم گرفتند كه در جلسه آتي اوپك كه سه ماه ديگر برگزار مي‌شود، در خصوص كاهش بيشتر توليد تصميم‌گيري كنند. هر چند در اين جلسه پيشنهاداتي نيز از سوي برخي اعضاي اوپك از جمله الجزاير براي كاهش سقف توليد روزانه بين يك ميليون و 600 تا يك ميليون و 800 هزار بشكه ارايه شد، اما هر گونه تصميم‌گيري به نشست اوپك در وين موكول شد. توافق فعلي اوپك پلاس كاهش يك ميليون و 200 هزار بشكهاي نفت در روز را شامل مي‌شود. اوپك و غير اوپك بر اين باور بودند كه با اين كار قيمت نفت افزايش مي‌يابد كه همچنان اين اتفاق رخ نداد.
نگراني از آينده جنگ تجاري امريكا و چين احتمال كاهش رشد اقتصادي جهان را افزايش داد. بالطبع اين امر تقاضا براي نفت نيز كاهش يافت تا قيمت‌ها در آستانه 60 دلاري شدن قرار بگيرد. بر اساس گزارش رويترز، روز گذشته نفت با قيمت 59.91 دلار معامله شد. اما تنها عامل نگراني اوپك و غير اوپك، قيمت‌ها نيست، بلكه از دست رفتن سهم بازار و واگذاري آن به نفت شل امريكاست. ميزان توليد نفت امريكا در ماه‌هاي اخير افزايش يافته بود به گونه‌اي كه اثر توافق اوپك پلاس را تا حدي خنثي كرده و قيمت‌ها آن طور كه انتظار مي‌رفت، افزايش نيافت. با وجود مهم بودن قيد «قيمت‌ها» براي توليدكنندگان، پيش‌بيني‌ها بر كاهش بيشتر توليد نفت توسط اوپك و غير اوپك است.
در اين راستا سهيل المزروعي، وزير انرژي امارات متحده عربي پس از نشست كميته نظارت اوپك در جمع خبرنگاران گفت: اگر كاهش توليد با قيد محدوديت بيشتري همراه شود، نفت بيشتري از بازارهاي جهاني حذف خواهد شد و ذخاير اضافي نفت موجود در بازار زودتر مصرف مي‌شوند و قيمت‌ها نيز افزايش مي‌يابد.
ميزان توليد ايران بعد از لغو احتمالي تحريم‌ها
موضوع ديگري كه در اين جلسه مطرح شد، سقف توليد نفت ايران پس از لغو احتمالي تحريم‌هاست. هر چند كه گزارش جامعي در خصوص جزييات بحث وزراي نفت اوپك منتشر نشده اما تقريبا تمام اعضاي اوپك معتقدند حذف نفت ايران از بازار غيرممكن است. در اين راستا ثامر الغضبان، وزير نفت عراق گفت: اوپك پلاس بايد قبول كند و با اين حقيقت كنار بيايد كه ايران و ونزوئلا كه صادرات نفت‌شان به علت تحريم‌ها كاهش يافته، به بازارهاي نفتي از راه عادي بازخواهند گشت.
توليد اعضاي اوپك افزايش يافت
همزمان با نشست اوپك در ابوظبي، آمارهاي ماهانه توليد و صادرات كشورهاي عضو اوپك نيز منتشر شد. بر اساس اين آمار توليد روزانه نفت ايران در ماه آگوست با حدود 24 هزار بشكه كاهش به دو ميليون و 194 هزار بشكه نفت رسيد.
چند روز پس از روي كار آمدن عبدالعزيز به جاي الفالح در وزارت نفت، ادعا كرد كه كشورش حاضر است به صورت داوطلبانه و حتي بيشتر از توافق كاهش توليد، توليد خود را كاهش داده و زير ده ميليون بشكه در روز نگه دارد. اما آمارهاي ماهانه اوپك نشان مي‌دهد كه عربستان در ماه آگوست روزانه 118 هزار بشكه نفت بيشتري توليد كرده و توليداتش را به 9 ميليون و 805 هزار بشكه رسانده است. ميزان توليد اين كشور در ماه جولاي 9 ميليون و 687 هزار بشكه در روز بود. عراق نيز توليد نفت خود در ماه آگوست را افزايش داده است. به نظر مي‌رسد عراق درصدد است كه صادرات خود را آرام‌آرام افزايش دهد. عراق در ماه آگوست روزانه 4.8ميليون بشكه نفت صادر كرد در حالي كه اين رقم در ماه جولاي 4.512 ميليون بشكه در روز بود.
در بخش ديگري از اين گزارش آمده كه كشورهاي اكوادور، گابن، نيجريه و امارات نيز افزايش توليد داشتند و بيشترين كاهش توليد نيز طبق پيش‌بيني‌ها به ونزوئلا تعلق دارد.
توليد نفت 15 كشور عضو اين سازمان در ماه آگوست 2019 حدود 29 ميليون و 741 هزار بشكه در روز عنوان شده است كه افزايش روزانه 136 هزار بشكهاي نسبت به ماه جولاي را نشان مي‌دهد. اوپك در ماه جولاي 2019 روزانه 29 ميليون و 605 بشكه نفت توليد كرده بود.
حضور يكي از خاندان سلطنتي در وزارت نفت
خالد الفالح به مدت سه سال وزير نفت عربستان بود. بسياري او را معمار مهم‌ترين قرارداد بين كشورهاي عضو و غير عضو اوپك براي كنترل و افزايش قيمت‌ها در سال 2016 مي‌دانند. اين قرارداد كه سه سال به طول انجاميد روي قيمت‌ها موثر بود ولي نتوانست نفت را به 100 دلار برساند.
بركناري ناگهاني الفالح از رياست آرامكو و وزارت نفت انرژي در كمتر از چند روز و سپردن سكان هدايت وزارت نفت به دست يكي از اعضاي خاندان سلطنتي نشان از اختلاف نظر خاندان آل سعود نسبت به اهميت نفت و جايگاهي است كه طلاي سياه براي به تعادل رساندن بودجه عربستان دارد. عامل ديگري كه در كنار گذاشتن الفالح بي‌تاثير نبود، تصميم‌هاي ناگهاني و افزايش مراوداتش با روسيه بود. چند ماه پيش و قبل از نشست اوپك، الفالح و نواك در حاشيه اجلاس G20 اعلام كردند كه توافق اوپك پلاس تمديد مي‌شود. اين امر موجبات اعتراض برخي كشورها از جمله ايران را در پي داشت و در مقاطعي زمزمه‌هايي مبني بر انحلال اوپك نيز شنيده شد. عبدالعزيز در كمتر از يك هفته‌اي كه وزير نفت شده، سياستش را در راستاي افزايش اطمينان و همبستگي اعضاي اوپك قرار داده است. عبدالعزيز و خاندان سعودي مي‌دانند در صورت كاهش قيمت‌هاي نفت همچنين نقش رهبري اوپك در بازار نفت، كسري بودجه شديدي در انتظار اين كشور است. انتظارها بر اين است كه سياست عربستان مبني بر افزايش قيمت نفت همچنان ادامه يابد. هر چند كه گمانه‌زني‌ها در خصوص رويه‌اي كه عبدالعزيز در پيش مي‌گيرد، متفاوت‌تر از الفالح است. با وجود اينكه عبدالعزيز درصدد افزايش همگرايي در اعضاي اوپك است، به نظر مي‌رسد بيشتر از روسيه به سمت كشورهاي حاشيه خليج‌فارس گرايش داشته باشد. گزارش‌ها حاكي از آن است كه مشي سياسي عربستان با وجود تغيير وزير انرژي‌اش در بازار نفت تغيير نمي‌كند و قيمت بالاتر نفت براي اين كشور همچنان در اولويت قرار دارد و به نظر نمي‌رسد اين كشور با امريكا براي كاهش قيمت نفت همكاري كند.