گروه سياسي
پس از پايان چهليمن روز از شهادت امام سوم شيعيان، زائراني كه بيش از 100 كيلومتر را پياده رفته‌اند، گروه گروه و دسته به دسته به كشور بازمي‌گردند. بر اساس آمار و ارقام بيش از 5/3 ميليون زائر در يك ماه گذشته از ايران به عراق سفر كرده‌اند كه با پايان روز اربعين سفر زيارتي‌شان پايان مي‌يابد. به گفته احمد محمدي‌فر، دبير ستاد اربعين حسيني در روز شنبه 27 مهر 98، 99 هزار و 624 نفر وارد كشور شده و در همين روز 3 هزار و 336 نفر از كشور خارج شده‌اند. او با اشاره به تعداد زائراني كه از مرز مهران تردد كرده‌اند، گفت:«58 هزار و 201 زائر روز شنبه از مرز مهران وارد كشور شده و 804 نفر از اين مرز از كشور خارج شده‌اند. همچنين 2 هزار و 580 نفر از مرز شلمچه وارد كشور شده و 360 نفر از همين مرز از كشور خارج شده‌اند.»
به گفته دبير ستاد اربعين «229 نفر از مرز خسروي وارد كشور شده و 117 نفر از كشور خارج شده‌اند همچنين 12 هزار و 177 نفر از مرز چذابه وارد كشور شده و از همين مرز 174 نفر از كشور خارج شده‌اند.»
محمدي‌فر با اشاره آخرين آمار تردد هوايي نيز توضيح داد:«2 هزار و 611 نفر از طريق مرز هوايي امروز وارد كشور شده و هزار و 579 نفر از مرز هوايي از كشور در امروز خارج شده‌اند.» دبير ستاد اربعين حسيني با اشاره به تعداد زائران خارج شده از كشور نيز گفت:«از اول محرم 3 ميليون و 459 هزار و 226 نفر از كشور خارج شده و از اول ماه صفر 3 ميليون و 55 هزار و 614 نفر از كشور خارج شده‌اند. همچنين از اول ماه محرم دو ميليون و 712 هزار و 19 نفر و از اول ماه صفر 2 ميليون و 355 هزار و 357 نفر وارد كشور شده‌اند.»
تمهيدات و توصيه‌ها
وزارت كشور از زمان آغاز به سفر زائران كربلاي معلي تا زمان بازگشت آنها به ايران، متولي اصلي سر و سامان دادن به اين رفت‌‌و‌آمد و راهپيمايي عظيم بود. در همين راستا روز شنبه عبدالرضا رحماني‌فضلي، وزير كشور و محمد اسلامي، وزير راه و شهرسازي به محل سازمان راهداري و حمل‌و‌نقل جاده‌اي كشور رفته و از مركز مانيتورينگ راه‌هاي كشور بازديد و در جمع خبرنگاران سخنراني كردند.
وزير كشور در آغاز به بيان آماري در زمينه تردد زوار اشاره كرد و گفت:«حدود ۶۰ درصد از زوار با وسيله شخصي رفتند» و در ادامه توصيه كرد: «بهتر است راننده‌ها به محض رسيدن به ماشين‌هاي‌شان سريع رانندگي نكنند، جا و مكان و خدمات مهيا شده چند ساعتي استراحت كنند.» رحماني‌فضلي ادامه داد:«با هماهنگي، همدلي و همكاري دستگاه‌هاي اجرايي، مردم و زوار توفيقات مهمي در مراسم اربعين امسال داشته‌ايم. بيش از يك ميليون و پانصد هزار نفر زائر بيشتر به سال قبل داشته‌ايم، قطعا موانعي بوده كه براي رفع موانع اقدام مي‌كنيم.» او همچنين تاكيد كرد:«هيچ مشكلي در حوزه تردد، خدمات و امنيت نداشته‌ايم. اين بدان معنا نيست كه كاستي نبوده؛ چراكه ما براي رفع آنها اقدام مي‌كنيم. يكي از نگراني‌هاي ما براي برگشت زوار بود كه در زمان ازدحام بازگشت بتوانيم هماهنگي‌هاي لازم را انجام دهيم. در اين بخش با مديريت، برنامه‌ريزي، تكنولوژي و علم در كنار مسووليت‌پذيري شاهد رواني جاده‌ها و كم‌خطر بودن آنها بوديم.» وزير كشور ادامه داد:«حدود ۶ ميليون و 200 هزار نفر تردد داشته‌ايم؛ اين آمار ركوردهاي جديدي است كه نشان دهنده قدرت و قوت برنامه‌ريزي است.» او يادآور شد:«ما وارد كشور ديگري مي‌شويم و با قوانين و مقررات آنان مواجهه هستيم، كشور عراق همكاري‌هاي خيلي خوبي داشت؛ اما زيرساخت‌هايي هم لازم است كه با همكاري هم در آينده آنها را حل مي‌كنيم.» وزير كشور در پايان و پس از بيان تمهيدات انديشيده شده براي خدمات‌رساني به زائران توصيه كرد:«توصيه مي‌كنم پس از زيارت، زوار سريع بازگردند. حدود ۶۰ درصد از زوار با وسيله شخصي رفتند بنابراين به محض رسيدن به ماشين‌هاي‌شان سريع رانندگي نكنند. جا و مكان و خدمات مهيا شده چند ساعتي استراحت كنند.» به‌جز وزارت كشور كه يكي از نهادهاي خدمات‌رساني به زوار اربعين است، وزارت راه و شهرسازي نيز در اين زمينه مسووليت مهمي در حوزه حمل‌و‌نقل بر عهده داشت. محمد اسلامي صبح روز اربعين با حضور در قرارگاه مركزي حمل‌و‌نقل زائران اربعين حسيني از برنامه‌ريزي‌ها براي رفت‌و‌برگشت زوار گفت. اسلامي با اشاره به ارتباط پيامكي ستاد اربعين با مردم از انطباق 90 درصدي ارتباط ستاد اربعين و زائران از طريق پيامك خبر داد و گفت:«به همين دليل مي‌توان گفت اين برنامه‌ريزي جواب داد. الان حدود ۸۰۰ هزار نفر در عتبات حضور دارند و در حال بازگشت تا دو روز ديگر هستند.»
همچنين به گفته وزير راه و شهرسازي پيش‌بيني‌هاي لازم براي وسايل نقليه لازم جهت بازگشت زوار در هر 4 مرز موجود صورت گرفته است. در همين راستا ۱۱ هزار اتوبوس براي اين كار در مرزها مستقر هستند. بنا به گفته اسلامي، امسال ناوگان هوايي كشور براي انتقال زوار با حداقل تاخير مواجه بوده و بنا بر آمار اعلام شده «حدود ۳۰ الي ۳۵ درصد بيشتر از سال گذشته پرواز، حدود ۱۰۰ درصد سفر با قطار بيشتر بوده و ميزان مسافران در حمل و نقل جاده‌اي نيز با افزايش يك ميليون و ۵۰۰ هزار نفري مواجه شده است.» با اين حال برخي خبرگزاري‌ها از تاخيرهاي 10 ساعته هواپيماها براي بازگشت به ايران خبر داده‌اند.
هر زائر يك پيام‌رسان نهضت عاشورا
اسحاق جهانگيري، معاون اول رييس‌جمهوري صبح شنبه همزمان با اربعين حسيني راهي عراق شد. او در بدو ورود به فرودگاه نجف از سوي استاندار نجف و رييس نمايندگي جمهوري اسلامي ايران در عراق مورد استقبال قرار گرفت. معاون اول رييس‌جمهوري در ديدار با «لوي الياسري» استاندار نجف اشرف ضمن قدرداني از مراجع بزرگ تقليد نجف و مقامات عراقي در ميزباني از بيش از 3ميليون، ميزباني از اين تعداد زائر با توجه به برخي كاستي‌ها در زيرساخت‌ها را كار دشواري توصيف همچنين از طرف دولت و مردم ايران از مهمان‌نوازي دولت و ملت عراق تشكر كرد. استاندار نجف نيز در اين ديدار با اشاره به اينكه مردم عراق و شهر نجف افتخار مي‌كنند كه ميزبان زائران امام حسين(ع) به‌‌ويژه زائران ايراني و معاون اول رييس‌جمهور ايران هستند، گفت كه مراسم اربعين نقش بسزايي در تحكيم روابط دو كشور و دو ملت ايفا كرده و بايد براي ارتقاي مناسبات فيمابين از همه ظرفيت‌ها بهره گرفت. معاون اول رييس‌جمهوري همچنين در جريان سفر به عراق با نخست‌وزير عراق گفت‌وگويي تلفني داشت و در اين گفت‌وگو از خدمت‌رساني به ميليون‌ها زائر تشكر و اين خدمات‌رساني را وظيفه دولت‌هاي منطقه دانست او در ادامه سفر يك روزه خود به عراق از مركز پزشكي مشترك جمعيت هلال احمر ايران و عراق نيز بازديد كرد. جهانگيري سپس به زيارت بارگاه مقدس اميرالمونين رفت و پس از آن در مسير نجف به كربلا در راهپيمايي بزرگ اربعين شركت كرد. مسعود سلطاني‌فر وزير ورزش و جوانان، محسن حاجي‌ميرزايي وزير آموزش و پرورش و حسينعلي اميري معاون امور مجلس رياست‌جمهوري در اين سفر معاون اول رييس‌جمهور را همراهي كردند.
معاون اول رييس‌جمهوري حين حضور در مراسم راهپيمايي اربعين با خبرنگاران حاضر در عراق نيز صحبت و هدف خود از سفر به عراق و شركت در مراسم ديني و مذهبي اربعين را عرض ارادت به ساحت مقدس ائمه اطهار(ع) و اعلام حمايت و همراهي دولت ايران از زائران ايراني و عاشقان امام‌حسين(ع) عنوان كرد. جهانگيري تاكيد كرد كه دولت و مردم عراق ميزبانان خوبي براي زوار بوده و بايد از همه موكب‌داران و مردم اين كشور كه در مسير نجف به كربلا تمام دارايي خود را خالصانه در اختيار زائران قرار مي‌دهند، قدرداني كرد.
جهانگيري همچنين با مقايسه تعداد زائران و افرادي كه در اين تجمع عظيم شركت مي‌كنند، اعلام كرد:«ظرف 10 سال اخير تعداد ايرانياني كه از مرزهاي جمهوري اسلامي وارد عراق شده‌اند از 50 هزار نفر به بيش از 3 ميليون و 500 هزار نفر اضافه شده و اين روند ادامه خواهد داشت.» او با بيان اينكه اربعين امروز به يك رسانه اجتماعي تبدبل شده است، گفت:«راهپيمايي اربعين كه هر سال با شكوه‌تر از سال قبل برگزار مي‌شود به پديده و تجربه‌اي نوين به يكي از نمادهاي جهان اسلام در پيگيري آرمان ظلم‌ستيزي، آزادي، آزاديخواهي و آزادگي مبدل شده است. ... با وجود همه مقاومت‌ها براي شنيده نشدن پيام عاشورا امروز هر زائر به يك رسانه اجتماعي تبديل شده و منادي پيام ظلم‌ستيزي و آزاديخواهي امام حسين است.»
پيام اربعين؛ فارغ از رنگ، نژاد، زبان و قوميت
وزير دفاع نيز از ديگر مقامات جمهوري اسلامي بود كه راهي كربلا شد. امير سرتيپ حاتمي، وزير دفاع نيز روز شنبه در تماس تلفني با وزير كشور و رييس ستاد ارتش عراق از مقامات عراقي برقرار‌كننده امنيت راهپيمايي بزرگ اربعين حسيني تقدير و تشكر كرد. امير حاتمي كه همگام با خيل عظيم عاشقان و دلدادگان حسيني (ع) در راهپيمايي بزرگ اربعين حسيني (ع) به كربلاي معلي و نجف اشرف عزيمت كرده است، در تماس تلفني با وزير كشور و رييس ستاد ارتش عراق از تلاش‌هاي ارزنده مقامات و مسوولان عراقي به ويژه مهمان‌نوازي ملت عراق تقدير و تشكر كرد و و آن را نمادي از برادري، همبستگي و پيوندهاي عميق فرهنگي دو كشور ارزيابي كرد.
وزير دفاع اين راهپيماي را زمينه‌ساز تمدن نوين اسلامي در عصر حاضر دانست و افزود: «ملت‌هاي آزاديخواه فارغ از رنگ، نژاد، زبان و قوميت نشان دادند، همواره خواهان آزادي و آزادگي‌اند و امروز با صلاي «لبيك يا حسين(ع) » در جهاني كه استكبار جهاني درصدد است تا با رفتارهاي شيطان صفتانه خود چراغ فروزان مكتب روح‌بخش اسلام را خاموش كند زير بيرق افراشته و سرخ عاشورا نداي «حب‌الحسين يجمعنا» را معنا كردند.» امير حاتمي با اشاره به اينكه مراسم راهپيمايي اربعين موجب كوري چشم بدخواهان و دشمنان اسلام شده است، افزود: «تلاش‌هاي بسياري براي ديده و شنيده نشدن اين اتفاق و رويداد استثنايي جهان اسلام از سوي امپراتوري‌هاي رسانه‌اي نظام سلطه صورت مي‌گيرد ولي غافل از اينكه اربعين به يك رسانه اجتماعي و مردمي جهاني تبديل شده و امروز هر زاير خود يك رسانه و مركز اطلاع‌رساني است كه پيام حق‌طلبي و آزاديخواهي و ظلم‌ستيزي امام سوم شيعيان و ياران باوفايش را به اقصي نقاط جهان مخابره مي‌كند.»
سردار حسين سلامي، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامي از جمله نظامياني جامانده از راهپيمايي اربعين بود كه همراه با باقي جاماندگان مسير ميدان امام حسين(ع) تا شهرري را پياده‌روي و در جمع مردم سخنراني كرد. سرلشكر حسين سلامي ظهر ديروز در راهپيمايي جاماندگان اربعين حسيني در شهرري در جمع خبرنگاران گفت: «اربعين روزي است كه همه رودخانه‌هاي بزرگ عشق و محبت الهي به سمت امام حسين(ع) پيش مي‌روند و نشان مي‌دهند كه امام حسين(ع) حقيقت جاري است كه از مرز زمان عبور كرده و همه دل‌هاي مشتاق را متوجه خود كرده است. زايران اربعين قطراتي از درياي بيكران هستند كه به امام حسين(ع) مي‌پيوندند و اين پياده‌روي نشان‌دهنده وحدت امت اسلامي است.»
او ادامه داد: «امت اسلام بر مبناي عاشورا و امام حسين(ع) است و اين مراسم پياده‌روي اربعين ريشه ظلم و استبداد را از بين خواهد برد.» سلامي با بيان اينكه نهضت امام حسين(ع) فراگير است و همه نسل‌ها و عصر‌ها را در خود ذوب مي‌كند، گفت: همه شركت‌كنندگان در مراسم پياده‌روي به يك مساله فكر مي‌كنند و آن هم امام حسين(ع) است. امام حسين (ع) جهاني است و متعلق به تمامي بشريت است و امروز تمام هستي تحت تاثير درخشان نور اباعبدالله (ع) است.» سرلشكر سلامي با بيان اينكه راهپيمايي اربعين باعث مي‌شود استكبار جهاني مانند يخ ذوب شود، افزود: «اين حرارتي كه مشتاقان امام حسين(ع) ايجاد كردند استكبار را ذوب خواهد كرد.»
حضور متفاوت
محمدجواد آذري‌جهرمي، وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات نيز از ديگر دولتمرداني بود كه راهي كربلا شد. او در اينستاگرام خود عكسي خانوادگي از حضور در مراسم اربعين را با هشتگ باخانواده و در مسير اربعين و الحسين يجمعنا منتشر كرد و نوشت: «همسرم و من و علي و محمد در پياده‌روي اربعين. متاسفانه سينا درس داشت و نيامد. اتحاد و همدلي دو ملت عراق عالي‌تر از هميشه است، امسال كلي رفيق جديد عراقي هم پيدا كردم. اگر قابل باشم، نايب‌الزياره همه شما دوستان هستم.»
سيدابراهيم رييسي، رييس قوه قضاييه نيز روز شنبه در راهپيمايي اربعين شركت كرد و عكس‌هايي از او در اين راهپيمايي در فضاي رسانه‌اي و مجازي منتشر شد.
سيدمحمود علوي، وزير اطلاعات هم از آن دسته دولتي‌هايي بود كه حرف و سخن و مصاحبه‌اي از او در مسير راهپيمايي منتشر نشد اما همچون آذري جهرمي از او و همراهانش فريمهاي عكسي در مسير راهپيمايي اربعين منتشر و در فضاي مجازي دست به دست شد. وزير اطلاعات در حالي كه عبا و عمامه را كنار گذاشته و با لباس معمول به كربلا سفر كرده بود، در حال و اوضاعي در عكس‌ها ديده شد كه به زواري كه توانايي لازم براي راه رفتن را نداشته و ويلچر‌نشين بودند، براي حركت در اين مسير كمك مي‌كرد.
از ميان سياستمداران سيدعباس عراقچي هم از زايران كربلا بود. امور ايثارگران و مركز بسيج وزارت امور خارجه در كربلا موكبي برپا كرده بود كه عراقچي در آن حضور يافت. او كنار خانواده معظم شهدا و ايثارگران وزارت امور خارجه در كربلاي معلي حاضر و در جمع آنان سخنراني كرد.
دريابان علي شمخاني، دبير شوراي عالي امنيت ملي نيز يك روز پيش از برگزاري مراسم اربعين حسيني در پايانه مرزي چذابه حاضر و از موكب‌هاي مستقر در اين منطقه بازديد كرد. او در اين بازديد در جمع خبرنگاران از امنيت بالاي اين مراسم گفت و البته يادآور شد كه «هيچ كشوري نمي‌تواند گزند امنيتي به ايران وارد كند؛ چراكه توانمندي‌هاي كشور ما براي همه جهانيان ثابت شده است.» او همچنين از برادري ميان 2 ملت ايران و عراق گفت و تاكيد كرد كه «پياده‌روي اربعين به بركت خون اباعبدالله الحسين(ع) بايد به محوري براي آزاديخواهي و دفاع از خون مردم مظلوم فلسطين و تجمع ضد صهيونيستي تبديل شود.»
چذابه كه مقصد سفر دريابان شمخاني بود در 110 كيلومتري شمال غرب اهواز و شلمچه در 15كيلومتري غرب خرمشهر، 2 گذرگاه مرزي استان خوزستان براي تردد زايران اربعين است.
خدمات‌رساني گمنام
پيروز حناچي، شهردار تهران نيز از ديگر مقاماتي بود كه به خيلي عظيم راهپيمايان اربعين حسيني پيوست و فريمهاي عكس او با با چفيه‌اي بر گردن در فضاي رسانه‌اي و مجازي منتشر شد. او در حاشيه اين حضور به محل اسكان خادم‌الحسين(ع) در كربلا رفت و در جمع خبرنگاران از خدمات شهرداري تهران براي زوار گفت.
به گفته حناچي در ستاد اربعين كشور ١٣ كميته فعاليت مي‌كنند كه شهرداري تهران مسووليت كميته خدمات شهري را برعهده داشته است. همچنين نيروهاي شهرداري تهران در مناطق مرزي، شهرهاي كربلا و نجف و حدفاصل اين دو شهر حضور داشتند و آن‌طور كه شهردار تهران مطرح كرده «امسال شهرداري در 2 حوزه ورود كرده است؛ يكي حوزه مردمي با مخاطبين هيئات و افرادي كه داوطلبانه در طول مسير اقدام به نظافت و پاكسازي مسير مي‌كنند و موكب‌هاي عزاداري حضرت در طول مسير و ديگري همكاري و برقراري تعامل با شهرداري‌هاي نجف و كربلا.» شهردار تهران در حاشيه اين راهپيمايي توضيح داد كه ۴٠٠ نيروي خدماتي در نجف و هزار نيرو در كربلا براي خدمات‌رساني به زايران مستقر هستند. ضمن اينكه، امسال هزار دستگاه اتوبوس در محل ورود زايران به عراق خدمات‌رساني مي‌كنند كه تا دو روز بعد از اربعين ادامه خواهد داشت. اما نكته جالبي كه امسال درمورد خدمات‌رساني شهرداري تهران وجود داشت و به گفته حناچي با پرسش مردم نيز روبه‌رو شده نحوه حضور نيروهاي شهرداري است. حناچي به خبرنگاران گفت كه «امسال مردم از ما مي‌پرسيدند كه چرا شهرداري حضور ندارد. واقعيت اين است كه ما حضور داريم اما بدون نام و نشان و به سنت بسياري از خادمان بي‌نام و نشان امام حسين(ع) خدمات‌رساني مي‌كنيم. ما اصراري به تبليغ در اين زمينه نداريم و مي‌خواهيم گمنام، خاضعانه و عاشقانه به زائرين امام حسين(ع) خدمات رساني كنيم.»
جاماندگان اربعين
جاماندگان اربعين حسيني رسمي است كه چند سالي است در تهران برگزار مي‌شود. آنها كه موفق نمي‌شوند قدم در راه يك سفر معنوي به سوي كربلا بگذارند، همزمان با چهلمين روز شهادت امام سوم شيعيان از تهران به سمت حرم حضرت عبدالعظيم حسني در شهرري حركت مي‌كنند و نواي لبيك يا حسين سر مي‌دهند. اين مراسم از ميدان امام‌حسين(ع) همچون يك نماد و نشان پس از طلوع آفتاب آغاز و به حرم حضرت عبدالعظيم(ع) ختم مي‌شود. پيش از آغاز اين راهپيمايي در ميان عزاداران تلاوت قرآن صورت مي‌گيرد و پس از آن به سمت شهرري راهي مي‌شوند. در اين مسير موكب‌داراني هم به عزاداران حسيني كه موفق نشدند به كربلا بروند، خدمات‌رساني مي‌كنند.
عده‌اي به عزاداران پياده آب و شربت تعارف مي‌كنند، عده‌اي كفش‌هاي زوار جامانده از پياده‌روي اربعين را واكس مي‌زنند و جاماندگان نيز لبيك‌گويان و سينه‌زنان با پرچم‌ها و سربند‌ها يا عكس‌هايي از شهدا اين مسير را طي مي‌كنند.