والدين نگران، آينده نوجوان
مريم زينالي
فرزند شما در سال دوازدهم قرار دارد و چند وقت ديگر مي‌خواهد كنكور بدهد. يادمان نرود كه نتيجه كنكور فرزند ما فقط نتيجه كنكور او نيست نتيجه تلاش تمام خانواده است. به هر حال دوازده سال فرزند شما در منزل و محيط خانواده شما رشد كرده و شكل گرفته و قرار است آزموني را در مقايسه با همتايان خود بدهد. اين آزمون به مثابه يك پروژه جمعي است كه همه در آن تاثيرگذار هستند. پس بهتر است توجه شما را به رعايت يك‌سري نكات جلب كنم. پدر و مادر‌ها بايد در مواقع بحراني و سخت با فرزند كنكوري‌شان همدلي كرده و فضاي مناسبي را ايجاد كنند تا آنان بتوانند خود را در آن فضا قرار داده و توانمندي‌هاي‌شان را اثبات كنند. ضمنا اگر تاكنون نتوانسته‌ايد توانايي‌هاي هوشي فرزند خود را بشناسيد و برآورد درستي از توانايي او نداريد بايد متاسفانه به اطلاع شما برسانم كه دچار اشتباه بزرگي شده‌ايد. بهتر است توقع خود را متناسب با سابقه تحصيلي فرزند خود بسازيد و قواعد سرعت رشد او را در زمان‌هاي محدود هرگز فراموش نكنيد اگر انتظارات بيش از توانايي‌هاي فرد باشد، استرس به وجود مي‌آيد و باعث ايجاد قضاوت منفي و خودخوري مي‌شود. بعضي از والدين فراموش مي‌كنند فرزند آنها بزرگ شده است و با نظارت و كنترل همه رفتار و حركات فرزند نوجوان خود و تفسير آن با عينك بدبيني، فقط آنها را دچار نگراني و خشم مي‌كنند كه متاسفانه نگراني و خشم فرو خورده در فرزندان به شدت باعث كاهش عزت نفس و خودباوري آنها مي‌شود و نتايج جبران‌ناپذيري به بار مي‌آورد. والدين عزيز! سعي كنيد با مقايسه نكردن فرزندان با ديگران و تقويت نكات مثبت و توانمندي آنها، احساس اطمينان به خود را در آنها افزايش دهيد. و به آنها بياموزيد كه با مثبت‌انديشي ضمن تقويت نكات مثبت خود مي‌توانند نقاط منفي خود را نيز مديريت كنند. خوب است بدانيد نوجوانان هنگامي كه نمي‌توانند فاصله خودشان را با افرادي كه پدر و مادر با آنها مورد قياس قرار مي‌دهند، پر كنند، حس شكست و طرد‌شدگي خواهند داشت، حس ناخوشي كه آغاز آسيب‌هاي رواني زيادي است. پس به جاي مقايسه آنها با ديگران، به استعدادها و علايق‌شان احترام بگذاريد. با اين كار، عزت نفس فرزندتان رشد كرده و تقويت آنها در مسيري كه دوست دارند، سبب شكوفايي‌شان مي‌شود و در نتيجه با توجه به قابليت‌ها و مهارت‌هاي‌شان حس برتري و سرآمد بودن كرده و اضطراب كمتري را تجربه خواهند كرد. والدين نگران! فكر مي‌كنند فرزندان آنها در خواب غفلت به سر مي‌برند و در حال از دست دادن زمان خود هستند و سعي مي‌كنند با ادبيات خاص خود كه بعضا حالت حملات مستمر كلامي و غير‌كلامي دارد و به صورت سرزنش ظاهر مي‌شود، آنها را هوشيار كنند كه متاسفانه هميشه پاسخ مطلوب به همراه ندارد. به ياد داشته باشيد اگر در جهت تامين آرامش فرزندان خود كاري براي آنها انجام مي‌دهيد يا اگر امكان خاصي در اختيار آنها قرار مي‌دهيد، كاملا به ميل خود آن را انجام داده‌ايد و آن را به رخ فرزندان خود نكشيد و آنها را وامدار خود نكنيد. فرزندان شما براي داشتن روحيه خوب و قوي و استمرار وضعيت مطالعه نياز به آرامش و تفريح دارند. پس نگرش سنتي كار بي‌وقفه را از خود دور كنيد و به آنها مجال استراحت بدهيد. والدين كمال‌گرا فرزندان خود را وادار به تلاش زياد و انجام كارها به بهترين نحو ممكن مي‌كنند و زماني كه آنها در كاري موفق نمي‌شوند يا شكست مي‌خورند، پدر و مادر از آنها نااميد مي‌شوند و اضطراب و پريشاني را به فرزندان خود منتقل مي‌كنند. دليل اين امر واضح است؛ والدين كمال‌گرا همواره به دنبال موفقيت‌هاي فرزندان خود هستند تا به اين ترتيب شكست‌هاي خود در گذشته را جبران كنند. فرزنداني كه والدين كمال‌گرا دارند، مي‌دانند كه اگر در كاري شكست بخورند آنگاه پدر و مادرشان ديگر آنها را قبول نخواهند داشت، زيرا عزت نفس اين فرزندان وابسته به پذيرش از سوي والدين و ترسي است كه به تدريج در وجود آنها نهادينه شده است. در نتيجه نوجواناني كه در اين خانواده‌ها زندگي مي‌كنند همواره ترس از شكست دارند و به دنبال كمال در همه كارها هستند. واقعيت اين است كه كمال‌گرايي والدين به فرزندان نيز منتقل مي‌شود، و با توجه به جنبه‌هاي منفي كمال‌گرايي و تاثير آن روي عملكرد افراد و همچنين اثر سوء كمال‌گرايي روي پيشرفت تحصيلي، منجر به ايجاد اضطراب و در برخي موارد افسردگي در فرزندان مي‌شود و اگر سطح كمال‌گرايي منفي در والدين بالا باشد، آينده فرزندان را به مراتب در خطر مي‌اندازد. از اين‌رو بهتر است به جاي تاكيد بيش از حد بر بهترين بودن يا از سوي ديگر بي‌تفاوتي نسبت به آينده و رفتار و نگرش فرزندان، با تاكيد بر كمال‌گرايي مثبت و به دوري از هرگونه اجبار و فشار آنها را به سوي كسب تجربيات جديد، عدم ترس از شكست، پذيرش خود با وجود نقص‌ها و كمبودها، ديدن واقعيت آنچه به عنوان يك زندگي كامل مطرح مي‌شود و ارزيابي عادلانه از خويش هدايت كرد. دكتراي روانشناسي