مرور فراز و فرودهاي هفته تئاتري كه گذشت
درخشش مهندسان ايراني بر صحنه سالن اصلي تئاترشهر
بابك احمدي
تئاتر در هفته‌اي كه گذشت شاهد اتفاق‌هاي مثبت و منفي بود. از تغيير اجباري زمان اجراي آثار نمايشي روي صحنه گرفته تا تعطيلي بعضي نمايش‌ها به دليل قطعي اينترنت و ناتواني تماشاگران در خريد بليت اينترنتي. گرچه شايد همين مشكل اخير موجب شود دست‌اندركاران حوزه هنرهاي نمايشي كمي به زنده كردن سنت‌هاي خوشايند گذشته مثل ايجاد شرايط خريد حضوري بليت را براي مخاطبان فراهم كنند. گرچه بعيد است ذهن مديران سالن‌ها و برنامه‌ريزان عرصه فرهنگ در همين حد هم آينده‌نگر و استراتژيك باشد كه اگر بود با بحث افزايش ماليات گروه‌هاي تئاتري و هنرمندان مواجه نمي‌شديم. آن‌هم كسر ماليات از فروش آثار كه در دوران غيبت حمايت‌هاي دولتي، تمام دارايي گروه‌هاي نمايشي محسوب مي‌شود. تازه علاوه بر اين، گروه‌ها موظف به پرداخت ماليات بر ارزش افزوده هم هستند. اتفاقاتي كه اولي بايد از سوي مراجع مسوول رسيدگي و برطرف شود تا چرخه عرضه و تقاضاي فرهنگ و هنر دوباره حركت كند و دومي هم كه به پيگيري رسانه‌ها، مديران، هنرمندان و نمايندگان مجلس نياز دارد. اما در اين ميان خبري هم رسيد كه روزنه اميد در دل‌ها روشن كرد. وقتي خبر رسيد سالن اصلي مجموعه تئاترشهر بعد از ماه‌ها تعطيلي قرار است با حضور جمعي از هنرمندان و مسوولان و خبرنگاران شروع فعاليت‌هايش را جشن بگيرد.
در دوران آموختن– آماتوري- فن بيان، معلم دنيا ديده‌اي داشتم كه پيش از انقلاب در دانشگاه فيزيك خوانده بود. تعريف مي‌كرد كه در دهه 70 ميلادي وقتي قرار شد ما هم مثل بسياري از كشورهاي جهان نيروگاه اتمي راه‌اندازي كنيم، غربي‌ها طوري برخورد مي‌كردند كه شما را چه به اين حرف‌ها! با توجه به اوضاع و احوال جاري، قصد ندارم بحث را به سياست بكشانم ولي چه مي‌توان كرد كه همين شام شب سر سفره‌مان هم به هرحال محصول سياست است. باري، مي‌گفت روزي كه ديدم آنها مي‌گويند نبايد نيروگاه داشته باشيد ولي دانشمندان و مهندسان جوان ما دست به كار شده‌اند تا پشت حرف زور را خم كنند، اشك شوق در چشم‌هايم حلقه زد و احساس غرور كردم. اصلا بياييد اين طور در نظر بگيريم كه بخشي از اين ماجراها قرار نيست حتما به توان هژمونيك و علمي پيوند بخورد، بلكه پاي غرور يك ملت در ميان است. آنكه كه گفت نه، آنكه گفت آري. آنكه گفت نمي‌شود، آنكه گفت مي‌شود.
بخشي از حس غرور ناشي از بازسازي كامل سالن اصلي مجموعه تئاترشهر به دست مهندسان ايراني هم براي من چنين جنسي دارد. شايد زماني كه علي سردار افخمي، طراحي اين بناي زيبا و مدور تئاتري را انجام مي‌داد چندان تصوري وجود نداشت كه روزي تمام امور فني و به قولي ماشينريِ سالن اصلي به دست متخصصان وطني انجام شود. چنانچه طبيعي هم بود كه همان از مهندسان و متخصصان خارجي – فرانسوي اگر اشتباه نكنم- دعوت شد تا امكانات فني را به ايران بياورند و بعد هم بحث آموزش به نيروي ايراني و غيره. اين هفته اما در مراسمي با حضور سورنا ستاري، معاون رياست‌جمهوري و معاونان هنري و پشتيباني وزارت ارشاد، دكتر دورعلي، استاد دانشگاه شريف و مدير پروژه بازسازي سالن اصلي تئاتر شهر از دستاوردهاي مهندسان ايراني در مهم‌ترين سالن تئاتري كشور رونمايي كرد.
در اين بازديد محمدحسين شجاعي، نماينده شركت «دورعلي» مراحل طراحي، توليد، نصب و راه‌اندازي سيستم غيب‌شو، ليفت اركستر، سيستم پل نوري، چهار مجموعه سيستم پرده جانبي، سيستم پرده جلو و عقب، سيستم ليفت پشت صحنه، تجهيزات برقي پرده اصلي، سيستم سِن گردان، سيستم كنترل مركزي، تعويض و نوسازي صندلي‌ها را براي هنرمندان و خبرنگاران توضيح داد.
بعد از بازديد از تجهيزات ماشينري سالن اصلي، مراسم اصلي بازگشايي اين سالن برگزار شد كه در ابتداي مراسم سعيد اسدي، مدير مجموعه تئاترشهر ضمن ابراز خرسندي از نوسازي و بازگشايي اين تالار از تلاش مهندسان جوان ايراني براي بازگشايي اين مجموعه تشكر كرد.
طبق گفته دكتر دورعلي اكنون سالن اصلي تئاتر شهر داراي يك سن گردان با امكان سرعت‌هاي متغير است. در اين سن‌گردان يك ليفتينگ با تحمل بار قابل‌توجهي وجود دارد كه پيش از اين از كار افتاده بود و بخش مهمي از عملكرد آن به شكل دستي صورت مي‌گرفت. هم‌اكنون ليفتينگ سالن اصلي تئاتر شهر به كارگردانان اين امكان را مي‌دهد تا دكورهاي خود را به صورت عمودي روي صحنه تغيير بدهند.
اين تنها تغييرات ماشينري سالن اصلي نيست بلكه از حالا به بعد در ميان صحنه سالن اصلي يك غيب‌كن وجود دارد. غيب‌كن، آسانسوري است كه مي‌تواند بازيگر را از روي صحنه خارج كند يا او را از صحنه به روي صحنه بياورد. همچنين در اتفاقي جديد، گروه فني اقدام به ايجاد ليفتينگ در قسمت اوانسن – جلو و پيشاني- سالن اصلي كرده‌اند كه به گروه موسيقي اجازه مي‌دهد، جدا از صحنه اجرايي در عمقي پايين‌تر از سطح استيج استقرار يابند.
چند سال قبل بود كه پيشاني تئاتر شهر براثر بار اضافي فرو ريخت و از كار افتاد. اين پيشاني به كارگردانان اجازه مي‌داد ابعاد قاب صحنه تئاتر شهر را متناسب با صحنه و دكور خود تغيير دهند. اكنون علاوه بر بازطراحي و تعمير پيشاني سالن اصلي، دو وينگ استيج نيز با جابه‌جايي ماشيني اين اجازه را به كارگردانان مي‌دهد تا ابعاد طولي صحنه را نيز تغيير دهند. اين تغييرات در عرض بين 16 تا 11 متر و در ارتفاع بين 8 تا 4 متر است.
18 Flybar به سالن اصلي تئاتر شهر با تحمل 200 كيلوگرم بار اضافه شده است كه پيش از اين به صورت دستي كار مي‌كردند. اين Flybarها به كارگردانان امكان مي‌دهد از دكورهاي هوايي بهره ببرند. اين تكنولوژي به واسطه عملكرد هوشمندانه خود مي‌توانند دكورها را بر اساس توابع پيچيده متحرك سازند. همچنين دو Flybar نوري با تحمل يك تن بار در اين سالن تعبيه شده است. در تعميرات اخير تمام پرده‌هاي سالن اصلي تعويض شده است، پرده‌هايي كه نزديك به 50 سال بر تارك سالن اصلي حضور داشتند و بارها و بارها مورد مرمت قرار گرفته بودند.
در تعميرات اخير علاوه بر اصلاح آكوستيك استيج و فضاي زير استيج، صندلي‌هاي سالن اصلي تعويض شده‌اند. صندلي‌هاي پيشين همواره محل اعتراض هنرمندان و مخاطبان اين سالن بود. در طرح تعويض صندلي - كه بر پايه همان شكل سابق سالن اصلي بود - ظرفيت سالن اصلي دستخوش تغييري نشده است. حالا كه سالن اصلي مجموعه نفسي تازه كشيده و جاني دوباره گرفته است، بايد اميد داشته باشيم كه از نمايش‌ها و كارگردانان كاردان هم براي اجرا در سالن دعوت شود ولي تا آن زمان، فعلا دل‌خوشيم به اتفاق مباركي كه به دست مهندسان جوان كشور رقم خورد.