گروه اجتماعي
شايد روزي اما و اگرهاي تخصيص بودجه مقابله با گرد و غبار در استان خوزستان سرخط خبرها بود، اما حالا و پس از دو سال از تخصيص ميلياردها تومان از صندوق اعتبارات ارزي، نتيجه عملي اين بودجه محل پرسش است. از سوي ديگر استاندار خوزستان بحثي را تحت عنوان «مسموميت پولي» مطرح و در آن بر اين موضوع تاكيد كرده است كه اعتبار به استان خوزستان مي‌رسد ولي هيچ پروژه‌اي با آن به نتيجه نمي‌رسد. اين ادعا را مي‌توان در پروژه احداث شبكه آب و فاضلاب اهواز ملموس‌تر يافت. از سال 1383 تاكنون كه فاضلاب در بارش‌ها به معضل جديد اهواز تبديل شد، اين شبكه به سرانجام نرسيده و اين در حالي است كه در يك قلم دست‌كم 109ميليون دلار از محل بانك جهاني براي آن وام گرفته شده است كه محل هزينه شدن آن مشخص نيست. اين در حالي است كه همين ديروز بهنام مريدي، مدير آب و فاضلاب شهر اهواز در گفت‌وگو با «اعتماد» گفت كه دست‌كم 4هزار و 500 ميليارد تومان ديگر براي به نتيجه رسيدن شبكه آب و فاضلاب پول نياز دارند. با چنين وصفي يكي از مسائلي كه در اين سال‌ها به دغدغه مردم و مسوولان تبديل شده، بحث ريزگرد در خوزستان بوده است. ماجرايي كه حتي منجر به قطع برق و آب به‌طور همزمان در بهمن 95 در خوزستان شد. سيل فروردين 98 براي مدتي توانست خيال مسوولان را از وقوع گردوغبار در خوزستان راحت كند، اما اين سيل هر سال به وقوع نخواهد پيوست و گذر زمان نحوه تخصيص اين بودجه و خرج آن را به محك خواهد گذاشت. حالا كه «علي محمد طهماسبي»، مدير ستاد ملي مقابله با گردوغبار اعلام كرده كه بر اساس بند هـ تبصره 4 قانون بودجه سال 99 براي مقابله با پديده گرد و غبار در كشور مبلغ 100 ميليون يورو از محل صندوق توسعه ملي اختصاص داده شده است، اين پرسش مطرح مي‌شود كه بودجه سال گذشته خرج چه اموراتي شد و در حوزه استان خوزستان، نتايج خرج ميلياردها تومان از صندوق اعتبارات ارزي در عمل چه بوده است. طهماسبي در گفت‌وگو با «اعتماد» انتقادهاي وارد بر نحوه تخصيص بودجه سال 97 و 98 را در استان خوزستان، به ويژه در نحوه نهال‌كاري و نگهداري از آنها را به تقاضاي بودجه بيشتر در سال 99 تعبير مي‌كند، اما سوالي كه همچنان بي‌پاسخ مي‌ماند، اين است كه اگر طبق ادعاي طهماسبي، جداي از بودجه سال 97 كه تماما به استان خوزستان تخصيص پيدا كرد، بودجه 77 ميلياردي براي مراقبت و نگهداري از نهال‌هاي كاشته شده دقيقا چه دستاوردي را در پي داشته است. طهماسبي مي‌گويد كه 257 ميليارد تومان سال 98 به استان خوزستان براي مقابله با پديده گرد و غبار بودجه اختصاص داده شد، از اين ميان 77 ميليارد تومان صرف نگهداري و مراقبت از نهال‌ها شده است، 70 ميليارد سهم وزارت نيرو بوده است تا سيم‌هاي برق را ترميم و تجهيز كند، سهم جهاد كشاورزي 104 ميليارد بوده كه همچنان نحوه عملكرد آن مبهم است و از اين ميان فقط 3 ميليارد تومان به سازمان محيط زيست اختصاص داده شده است. طهماسبي از اين سهم 3 ميلياردي چنين تعبير مي‌كند: «انصاف را مي‌توانيد از اينجا بفهميد. براي سازماني كه متولي آن هستيم فقط 3 ميليارد تومان اختصاص داديم اما تمام كاسه و كوزه‌ها سر ما شكسته مي‌شود.»
سال 97 تمام بودجه مقابله با گرد و غبار به استان خوزستان اختصاص پيدا كرد، اما صحبت‌هايي مبني بر ناكارآمدي عملكرد اين بودجه از سمت انجياوهاي فعال استان شنيده مي‌شود، به‌طوري كه اگر امسال سيل نمي‌آمد، همچنان گرد و غبار در خوزستان مي‌توانست به وقوع بپيوندد. به عنوان دبير ستاد مقابله با گرد و غبار نحوه هزينه‌كرد اين بودجه را چطور ارزيابي مي‌كنيد؟ آيا اين بودجه ميلياردي آن‌طور كه بايد در كاهش گرد و غبار استان خوزستان موثر واقع شده است؟
مگر ملاك انجياوهاي استان هستند؟ درست است كه بودجه سال 97 به استان خوزستان اختصاص پيدا كرد، اما اين بودجه فقط صرف نهال‌كاري نشد و اقدامات مختلفي صورت گرفت. سال 97 به‌طور كلي 250 ميليارد تومان بودجه داشتيم كه طبق مصوبه مجلس اين بودجه به استان خوزستان اختصاص پيدا كرد. همراه با نهال‌كاري اقداماتي مثل بوته‌كاري و مديريت چرا و قرق نيز صورت گرفت و منابع طبيعي با وسعت‌هاي مختلفي اين اقدامات را پيش برد. برنامه چرا و قرق به‌طور كامل انجام شده و تاثيرات آن در جنوب شرق اهواز قابل مشاهده است.
وضعيت اين نهال‌ها بعد از سيل فروردين 98 به چه صورتي است؟
اينكه مي‌گويند اين نهال‌ها آسيب ديده است بايد همراه با ادله باشد. نهال‌ها آسيب ديده‌اند، به خصوص به اين دليل كه زمين آنجا شور و قليايي است، اما براي منابعي كه آسيب‌ديده، گزينه جايگزين در نظر گرفته شده است. بخشي از نهال‌ها هم با سيل فروردين آسيب ديدند اما برنامه بازكاشت داشتيم.
چه مقدار از بودجه سال 97 به كاشت اين نهال‌ها اختصاص پيدا كرد و آيا برآوردي داريد كه تخريب اين نهال‌ها چه خسارتي را وارد كرده است؟
اين بودجه بين نهادهاي مختلف تقسيم شد. بخشي از بودجه براي مثال به وزارت جهاد كشاورزي اختصاص پيدا كرد. اين وزارت با اين بودجه احداث كانال آبي را كه از سال 95 آغاز كرده بود، پيگيري و اعتباراتي براي تكميل و نهايي كردن كانال اصلي و كانال‌هاي فرعي دريافت كرد. علاوه بر آن آب‌رساني به كانون‌هاي بحراني جنوب شرق اهواز صورت گرفت. اقداماتي هم در ساير كانون‌هاي بحران و غرب كرخه و هنديجان و ماهشهر هم صورت گرفت. اينها وظايفي بودند كه وزارت جهاد كشاورزي و سازمان جنگل‌ها به عهده گرفتند. علاوه بر آن يك‌سري اعتبارات براي بهداشت و درمان و ايجاد كمربند سبز در اطراف شهر اهواز، به ويژه مناطقي كه غبار وارد شهر اهواز مي‌شد با همكاري شهرداري صورت گرفت؛ همچنين با اين بودجه تجهيزاتي براي نشست و برخاست هواپيماها و مرتبط با ناوگان فرودگاه بين‌المللي اهواز خريداري شد تا در وقوع بحران گرد و غبار اين ناوگان آسيب نبيند.
بودجه 98 صرف چه اقداماتي شد و چه بخشي از اين بودجه براي كاهش گرد و غبار در استان خوزستان تخصيص پيدا كرد؟
خوزستان شهري است كه به مناسبات اقليمي خود، مرطوب است و در صورت هجوم گرد و غبار، گرد و غبار و رطوبت تركيب مي‌شوند و گرد و غبار روي سيم‌ها مي‌نشيند و حالت هادي پيدا و كل شبكه برق مختل مي‌شود. براي تبديل اين سيستم سنتي به مدرن هم سال 97 و هم سال 98 بخشي از بودجه به وزارت نيرو تعلق گرفت تا موارد مرتبط با برق خوزستان را تعمير و تجهيز كند. اين رقم چيزي حدود 30 تا 35 درصد بود. سال 98 هم از 245 ميليارد تومان براي مقابله هزينه و حدود 350 ميليارد تومان براي برق خرج شد.
چرا ستاد مقابله با پديده گرد و غبار چنين بخشي از بودجه خود را به وزارت نيرو اختصاص داد و از آن مهم‌تر، سالانه اين بودجه بايد تمديد شود؟
بگذاريد ريالي صحبت كنم. صد ميليون يورو يعني حدود هزار و صد ميليارد تومان. 65 درصد اين بودجه براي مقابله با گرد و غبار هزينه مي‌شود و همچنان ادامه دارد كه 35 درصد آن متعلق به تجهيز و نوسازي شبكه برق است. قانون اين كار را تصويب كرده است. ستاد مقابله با گرد و غبار مجري قانون است نه قانونگذار. معضل قطع برق در اين استان جدي بود و كل زندگي خوزستاني‌ها را مختل مي‌كرد.
در مورد احياي وضعيت تالاب‌هاي اين استان چه اقداماتي صورت داديد؟
سال 97 درصدي از بودجه را به بحث انتقال آب به تالاب هورالعظيم و تجهيز ايستگاه‌ها براي پايش گرد و غبار و بحث مديريتي مناطقي كه غبارخيز هستند، مثل منطقه حفاظت شده غرب كرخه و منطقه شادگان هزينه كرديم. سال 98 هم همان‌طور كه گفتم 35 درصد بودجه براي برق خرج شد و از 65 درصد باقي، حدود 41 درصد صرف نگهداري از اقدامات سنوات گذشته مثل آبياري نهال‌ها شد. كاشت حدود 25 هزار هكتار نهال پيش‌بيني شد و علاوه بر آن سازمان جنگل‌ها و مراتع مديريت 358 هزار هكتار چرا و قرق را به عهده گرفت.
سهم نهادهاي مختلف از اين بودجه چه بود و آيا اقدامات صورت گرفته با اين بودجه اثربخش بوده است؟
حدود 35 درصد آن به جهاد كشاورزي اختصاص داده شد، 15 درصد براي سازمان اراضي زراعي در نظر گرفته شد تا به امور انتقال آب به كانون‌هاي جنوب شرق و لايروبي نظارت شود. 15 درصد هم به بهداشت و درمان و سازمان زمين‌شناسي ابلاغ شد و تاكنون تمام دستگاه‌ها 15 درصد اين مبالغ را دريافت كرده‌اند.
اشاره كرديد كه درصدي از اين بودجه براي نگهداري اقدامات سنوات قبل، مثل آبياري نهال‌ها صرف شده است. نتايج اين اقدامات را چطور ارزيابي مي‌كنيد و آيا بودجه تخصيص يافته با حجم اقدامات صورت گرفته و البته نتيجه آن همخواني دارد؟
ما نمي‌توانيم تمام بودجه را به خوزستان اختصاص دهيم، گرد و غبار مختص خوزستان نيست و سيستان‌و‌بلوچستان، كرمان و هرمزگان هم با اين مساله مواجه هستند.
صحبت از گرفتن بودجه بيشتر نيست، صحبت از نحوه خرج كردن دو بودجه قبلي است و اينكه آيا صرف اين هزينه از صندوق ذخيره ارزي نتايجي هم‌وزن با هزينه داشته است يا خير.
26 ميليون يورو براي نگهداري و آبياري نهال‌هاي يك استان صورت نگرفته، بلكه به 25 استان تخصيص داده شده است. اما بگذاريد از اعتبارات تخصيص داده شده به استان خوزستان بگويم. خوزستاني‌ها امسال 257 ميليارد تومان از ما بودجه گرفتند. 77 ميليارد تومان آن براي مراقبت و نگهداري همان نهال‌هايي خرج شد كه شما اشاره كرديد. وزارت نيرو 70 ميليارد تومان براي پخش آب گرفت و جهاد كشاورزي 104 ميليارد تومان. از كل اين بودجه فقط 3 ميليارد تومان به سازمان حفاظت محيط‌زيست اختصاص پيدا كرد. انصاف را مي‌توان از اينجا متوجه شد كه براي سازماني كه متولي آن هستيم فقط 3 ميليارد تومان بودجه اختصاص داديم. البته ما ستاد ملي هستيم و بايد نگاه ملي داشته باشيم و ما به دنبال اثربخشي هستيم.
صحبت برخي از انجياوهاي استان اين است كه برخلاف گزارش‌هاي رسمي، در حفظ و نگهداري نهال‌هاي كاشته شده دقتي به خرج نمي‌رود. اين 77 ميليارد تومان كه فقط و فقط براي حفظ نهال‌هاي اين استان خرج شد، آيا نتيجه ملموس و مشخصي هم داشته است؟
اين اعتبار تماما بر اساس فهرست بها تنظيم شده و مو لاي درزش نمي‌رود. ان‌جي‌اوها اگر صحبتي دارند بايد خود را معرفي كنند و با ارائه ادله روبه‌روي ما بنشينند و صحبت كنند. هيچ‌كس بيشتر از ما كه مسوول اين كار هستيم، نگراني ندارد و ما هم مي‌خواهيم كه هزينه صورت گرفته بهترين اثربخشي را داشته باشد.
آيا واقعا بودجه‌هايي كه صرف نهال‌كاري شد نتيجه‌بخش بود؟
روزنامه اعتماد از نيمه دوم سال 1396 پيگير روندي بود كه در آن بودجه‌هايي به استان خوزستان اختصاص يافت؛ بودجه‌هايي با تمركز بر كاهش ريزگردها و كنترل آن محل تامين برخي از اين منابع صندوق توسعه ملي بود. در گام نخست مهم‌ترين انتقادي كه محل مصرف اين بودجه‌ها بود اين بود كه نهال‌هاي نامناسبي براي كاشت انتخاب شده كه نيازمند مراقبت‌هاي چندين‌ساله‌اند و موضوع ديگر نوع خاك كانون‌هاي ريزگرد اطراف اهواز در جنوب‌شرق اين شهر بود. حالا پس از دو سال و در حالي كه سيل بهار امسال معلوم نيست چه بر سر اين نهال‌ها آورده، پرسش اين است، بودجه‌هايي كه براي رهايي خوزستان از ريزگردها صرف شده تا چه اندازه اثربخش بوده است؟ آيا اين بودجه‌ها هم به آنچه غلامرضا شريعتي، استاندار خوزستان از آن به «مسموميت پولي» ياد كرده، دچار شده‌اند؟