بازار شب عيد ايران تحت تاثير كرونا
روزهاي سخت كسب و كارهاي كوچك
گروه اقتصادي
همان طور كه شيوع كرونا در چين، سال نوي چيني را تحت تاثير قرار داد و از تعطيلات اين كشور گرفته تا سفرهاي چند ميليون نفري پيش‌بيني شده همگي تعليق شدند حالا شيوع اين ويروس در ايران نيز شرايطي مشابه را دنبال مي‌كند. همزماني شيوع كرونا در ايران با ماه اسفند كه به دليل ختم شدن به تعطيلات سال نو، پرتحرك‌ترين ماه اقتصادي ايران در ميان كسب و كارهاي كوچك است، باعث شده اين نگراني به وجود كرونا شب عيد امسال در ايران معني خود را از دست بدهد؟ اقتصاد ايران در طول ماه‌هاي گذشته با مشكلات و محدوديت‌هاي فراواني مواجه بوده، از آغاز دور جديد تحريم‌هاي اقتصادي امريكا عليه ايران گرفته تا برخي تلاطم‌هاي به وجود آمده در نرخ ارز و شاخص تورم همگي منجر به آن شدند كه شرايط اقتصادي در برخي بخش‌ها بسيار دشوار شود.
هر چند بر اساس برآوردهاي صورت گرفته از شرايط اقتصادي امسال ايران، در صورت حذف بخش نفت، نرخ رشد منفي سال گذشته جبران شده و به صفر رسيده است اما همچنان براي جبران عقبگردهاي سال قبل، نياز به تداوم تحرك در چرخ‌هاي اقتصادي كشور وجود دارد.
برآوردها از وضعيت صادرات غيرنفتي ايران نشان مي‌دهد كه در پايان بهمن، ميزان اين صادرات به 40 ميليارد دلار رسيده و با توجه به تداوم تحريم‌ها و تغيير در قيمت پايه محصولات صادراتي، اين عدد قابل اعتنا خواهد بود. ولي با عبور از سطح كلان و رسيدن به حوزه كسب وكارهاي خرد، شرايط متفاوت مي‌شود. كسب وكارهايي كه ميزان درآمد و گردش سرمايه‌شان مستقيما با ميزان خريد و تقاضاي مردم در جامعه تعريف مي‌شود و اگر اين تقاضا كاهش پيدا كند، نمي‌توان بسياري از اين مشاغل را براي بلندمدت حفظ كرد.
كرونا در اقتصاد
فارغ از نزديكي به روزهاي پاياني سال، شيوع اين ويروس در كشور بسياري از مشاغلي كه ارتباط مستقيم با تجمع يا تغذيه مردم دارند را مختل كرده است. به دنبال اطلاعيه‌اي كه هفته گذشته از سوي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي منتشر شد فعلا تمام برنامه‌هاي فرهنگي كشور مانند اكران فيلم، تئاتر، كنسرت و ساير برنامه‌هاي هنري به تعليق درآمده و تا كاهش قطعي خطر شيوع، اين دستور به جاي خود باقي خواهد بود. اين شرايط بسياري از گروه‌هاي هنري و سرمايه‌گذاران اين عرصه را تحت تاثير خود قرار داده و نگراني‌هايي براي اين اقشار به وجود آورده است. گفت‌وگوي «اعتماد» با يك بازيگر تئاتر از اين حكايت دارد كه گروه‌هاي هنري بسياري پس از ماه‌ها تمرين و آماده‌سازي، امروز شرايطي براي اجراي كارهايشان ندارند. او مي‌گويد: بسياري از اعضاي گروه ما را جوانان تشكيل مي‌دهند كه براي گذران زندگي روي اجراهاي خود حساب باز مي‌كنند. تعطيلي برنامه‌ها كه احتمالا چند هفته تمديد خواهد شد از سويي شرايط اقتصادي اين افراد را دشوار مي‌كند و از سوي ديگر اين نگراني وجود دارد كه در ماه‌هاي پس از نوروز، برنامه‌ريزي فشرده شده و مشخص نيست چه زماني امكان آغاز به كار اين گروه‌ها وجود خواهد داشت.
در كنار برنامه‌هاي هنري، بخش ديگري كه تحت تاثير شيوع كرونا قرار گرفته، كسب وكارهاي وابسته به تغذيه مردم است. با تاكيدات مكرر وزارت بهداشت بر لزوم حفظ بهداشت و جلوگيري از فعاليت‌هايي كه خطر انتقال كرونا را افزايش مي‌دهد، بخشي از تذكرها نيز به خوردن و نوشيدن بيرون از محيط خانه اختصاص دارد و همين مساله فعاليت رستوران‌ها و كافه‌ها را تحت تاثير خود قرار داده تا جايي كه بخشي از آنها تعطيل كرده‌اند يا عملا بدون مشتري به كار خود ادامه مي‌دهند. اصغر ميرابراهيمي، رييس اتحاديه دارندگان رستوران و سلف سرويس از كاهش ۳۰ تا ۳۵ درصدي فروش رستوران‌ها در روزهاي اخير در پي شيوع ويروس كرونا خبر داده و گفته: از طريق پيام در شبكه‌هاي مجازي و سايت اتحاديه به همكاران‌مان در رستوران‌ها توصيه كرديم حتما از ماسك و دستكش استفاده كنند و ميزها را هر ۱۵ دقيقه يك بار با الكل و آب ضدعفوني كنند. همچنين تاكيد كرديم كه رستوران‌ها بايد غذاي تماما پخته عرضه كنند و از فروش غذاهاي خام و نيم‌پز خودداري كنند. گفت‌وگوي «اعتماد» با صاحب يك كافه در تهران نيز نشان مي‌دهد كه ميزان فروش آنها به شكل قابل توجهي كاهش يافته است. او مي‌گويد: در روزهاي ابتدايي شيوع كرونا، مغازه را باز مي‌كرديم و با وجود تمام تمهيدات بهداشتي عملا مشتري نمي‌آمد. از اين رو در روزهاي اخير ترجيح داده‌ايم كه مغازه باز نشود. هر چند حفظ سلامت جامعه اهميت فراواني دارد و بر هر موضوعي ارجح است اما بايد فكري نيز به حال مشاغل ما كرد. ما مواد اوليه فاسد شدني داريم و در پايان ماه بايد كرايه مغازه را بپردازيم و همين براي ما نگران‌كننده شده است.
بازار شب عيد
در كنار شغل‌هايي كه به دليل كرونا در روزهاي اخير تغيير شرايط داده‌اند، برخي شغل‌ها نيز به دليل موقعيت فصلي به وجود آمده با محدوديت‌هايي مواجه شده‌اند كه تداوم آن برايشان گران تمام خواهد شد. فعالان بازارهايي مانند لباس، كيف و كفش، تجهيزات خانه و برخي شغل‌هاي خدماتي مانند آرايشگران و... شغل‌هايي هستند كه تمام سال را سر مي‌كنند تا در هفته‌هاي پاياني سال با افزايش فروش، سود مدنظر خود را داشته باشند، موضوعي كه امسال به شكل قابل توجهي متفاوت شده و با كاهش خريدها و تقاضا براي صاحبان اين كسب وكارها مشكل‌ساز شده است.
يك فروشنده وسايل آرايشي و بهداشتي به «اعتماد» مي‌گويد: ما در طول سال، ماه‌هايي داريم كه فروش در آنها به شدت كاهش پيدا مي‌كند و در مقابل در برخي ماه‌ها، سفارشات بالا مي‌روند و هفته‌هاي پاياني اسفند، اصلي‌ترين فرصت فروش است.
به گفته او در شرايطي كه سال گذشته، فروش اسفند بسيار بالا بود در روزهاي اخير سفارش‌ها بسيار پايين آمده و با توجه به تعطيلي بسياري از آرايشگاه‌ها به نظر نمي‌رسد در شب عيد امسال بازار شرايط خوبي داشته باشد. يك آرايشگر نيز به «اعتماد» مي‌گويد در شرايطي كه در روزهاي پاياني سال، مشتري‌ها از هفته‌ها قبل وقت مي‌گرفتند، امسال چنين برنامه‌اي نيست و حتي تعداد زيادي از كساني كه وقت گرفته بودند نيز آن را لغو كرده‌اند.
هر چند شرايط شغلي بسياري از اين كسب وكارهاي خرد بر هم ريخته و مشخص نيست چه زماني بهبود خواهد يافت اما آنچه هيچ‌كس در آن ترديدي ندارد، لزوم حفظ امنيت و سلامت مردم است و با توجه به سرعت بالاي شيوع كرونا قطعا نمي‌توان انتظار داشت بسياري از اين شغل‌ها و برنامه‌ها مانند سابق ادامه پيدا كنند. از سوي ديگر اما با توجه به تحت تاثير قرار گرفتن بسياري از كسب وكارهاي كوچك در هفته‌هاي گذشته، در صورت تداوم اين شرايط، صاحبان و سرمايه‌گذاران بسياري از آنها با فشارهاي مالي قابل توجه مواجه خواهند شد كه اگر فكري به حال آنها نشود، ورشكستگي محتمل‌ترين گزينه است. بسياري از كشورهاي درگير با كرونا در هفته‌هاي اخير برنامه‌هاي حمايتي جديدي براي فعالان اقتصادي در نظر گرفته‌اند و از كمك‌هاي مالي گرفته تا طرح‌هاي جبراني تلاش مي‌كنند كه از اقشار مختلف مردم در اين حوزه حمايت كنند. با وجود آنكه در موج نخست ابتلا به كرونا در ايران، بخش قابل توجهي از تمركز دولت و دستگاه‌هاي اجرايي معطوف به كنترل سرعت شيوع اين ويروس شده اما احتمالا براي جلوگيري از يك شوك جديد اقتصادي بايد در آينده نزديك فكري جدي براي كسب وكارهاي كوچك كرد.