آيا تركيه و مصر رو در روي هم قرار مي‌گيرند؟
سيسي؛ بازيگر نظامي تازه ليبي
شهاب شهسواري
اعلام آمادگي مصر براي لشكركشي به ليبي براي جلوگيري از پيشروي نيروهاي دولت به رسميت شناخته شده بين‌المللي ليبي به سمت غرب، نگراني‌ها از احتمال تشديد درگيري‌ها در ليبي را افزايش داده است. در حالي كه تركيه به نيروهاي شبه‌نظامي تحت حمايت مصر هشدار داده است تا بندر كليدي سرت را تخليه كنند. رييس‌جمهوري مصر، عبدالفتاح سيسي مي‌گويد كه آماده است اگر اين نيروها يك قدم از سرت آن سوتر بروند به ليبي لشكركشي كند. دولت وفاق ملي ليبي در واكنش به اين تهديد مصر، اين اظهارات را اعلام جنگ و تجاوز نظامي به تماميت ارضي و حاكميت ملي ليبي توصيف مي‌كند. تركيه در برابر با لحني نرم‌تر به تهديدهاي رييس‌جمهور مصر واكنش نشان داده است و تاكيد كرده كه نگراني‌هاي مشروع مصر را درك مي‌كند. ابراهيم كالين، سخنگوي رياست‌جمهوري تركيه يكشنبه به خبرگزاري فرانسه گفت، آنكارا نگراني‌هاي امنيتي مشروع قاهره را در قبال مرزهايش با ليبي درك مي‌كند اما مصر در حمايت از خليفه حفتر، سركرده نيروهاي ارتش ملي ليبي مستقر در شرق سياست اشتباهي را دنبال مي‌كند.
تحريم جلسه وزراي خارجه اتحاديه عرب
دولت مصر از وزراي خارجه اتحاديه عرب خواست جلسه‌اي اضطراري براي بررسي وضعيت ليبي برگزار كنند. دولت وفاق ملي ليبي كه به نمايندگي از اين كشور عضو اتحاديه عرب است، اين جلسه را تحريم كرده است. محمد الطاهر سيالا، وزير خارجه دولت وفاق ملي در بيانيه‌اي تاكيد كرده است كه مشورتي با دولت متبوع او براي برگزاري اين جلسه انجام نشده و «قواعد و رويه‌هاي معمول براي برگزاري جلسه» رعايت نشده است. با اين حال هسام زكي، دبيركل اتحاديه عرب خبر داده است كه اين نشست اضطراري به درخواست دولت مصر هفته جاري به صورت مجازي با حضور وزراي خارجه كشورهاي عضو برگزار خواهد شد.
همزمان با اعلام آمادگي مصر براي حمله نظامي به ليبي، دولت ايالات متحده از طرفين درگير در ليبي خواسته است كه به گفت‌وگو و فرآيند سياسي بازگردند. شوراي امنيت ملي امريكا در بيانيه‌اي اعلام كرد كه واشنگتن با هر گونه تشديد اقدامات نظامي در ليبي مخالف است. در اين بيانيه آمده است: «طرف‌هاي درگير در ليبي را به پايبندي به آتش‌بس و ازسرگيري فوري مذاكرات فرا مي‌خوانيم. اين شورا در ادامه تاكيد كرد: بايد پيشرفتي كه از طريق گفت‌وگوهاي (۵+۵) سازمان ملل، ابتكار عمل قاهره و روند برلين حاصل شد را ادامه دهيم.» شبه‌نظاميان تحت حمايت خليفه حفتر از بهمن ماه سال گذشته به درخواست‌هاي بين‌المللي براي آتش بس از جمله در نشست مسكو با حمايت روسيه و تركيه و در نشست برلين با حضور بيش از 10 كشور اروپايي و منطقه، اما پس از شكست‌هاي متوالي در ميدان نبرد ليبي و وادار شدن به عقب‌نشيني از اطراف طرابلس، ماه گذشته خليفه حفتر در نشستي با عبدالفتاح سيسي، رييس‌جمهور مصر اعلام كرد كه آماده پذيرش آتش‌بس است، اين بار دولت وفاق ملي، اين اقدام را نمايشي و تلاشي براي بازسازي نيروهاي اين گروه تلقي كرد و از پذيرش پيشنهاد آتش‌بس حفتر و سيسي خودداري كرد.
تهديد مصر و واكنش ليبي
اظهارات عبدالفتاح سيسي، رييس‌جمهور مصر در مورد آمادگي اين كشور براي دخالت نظامي در ليبي به نفع شبه‌نظاميان تحت رهبري خليفه حفتر، ابعاد تازه‌اي به بحران در شمال آفريقا داده است. در حالي كه مقام‌هاي دولت وفاق ملي ليبي، دولت به رسميت شناخته شده بين‌المللي در اين كشور در حال پيشروي در مناطق تحت كنترل شبه‌نظاميان موسوم به ارتش ملي ليبي هستند، رييس‌جمهور مصر روز شنبه در مصاحبه‌اي تاكيد كرد كه اگر اين نيروها از خط قرمزهاي مصر در خاك ليبي بگذرند، قاهره حق تجاوز نظامي به خاك ليبي را براي خود محفوظ مي‌داند. سيسي گفته است: «اگر عده‌اي تصور مي‌كنند كه پاي‌شان را از خط سرت و جفره مي‌توانند آن سوتر بگذارند، بايد بدانند كه اين خط قرمز ماست.» در واكنش به اين اظهارنظر رييس‌جمهور مصر، دفتر اطلاع‌رساني دولت وفاق ملي ليبي در طرابلس گفته است «از نظر ما تمام خاك ليبي خط قرمز است.»
اين اظهارنظر عبدالفتاح سيسي با واكنش تند مقام‌هاي دولت وفاق ملي ليبي مواجه شده است كه آن را اعلام جنگ عليه ليبي و نقض قطعنامه‌هاي شوراي امنيت سازمان ملل توصيف كرده‌اند. در شرايطي كه دولت تركيه پيش از اين بر اساس توافق امنيتي با دولت وفاق ملي، نيروهاي نظامي خود را براي دفاع از طرابلس در برابر حملات شبه‌نظاميان تحت رهبري حفتر به خاك اين كشور اعزام كرده است. اعلام آمادگي رييس‌جمهور مصر براي حمله نظامي به خاك ليبي در صورت عبور نيروهاي دولت وفاق ملي از خط مركز كشور به سمت شرق، نگراني‌ها نسبت به يك درگيري فراگير ميان تركيه و مصر را افزايش داده است. دولت عبدالفتاح سيسي در قاهره، به شدت نسبت به تركيه به دليل حمايت از اخوان المسلمين و پشتيباني از دولت پيشين مصر به رياست رييس‌جمهور فقيد اين كشور محمد مرسي، كينه به دل دارد. مصر با همراهي امارات متحده عربي، عربستان سعودي و بحرين، ابتكار محاصره اقتصادي و ديپلماتيك قطر را به دليل حمايت از اخوان‌المسلمين و همكاري با تركيه اجرا كردند.
خليفه حفتر، جنگ‌سالار امريكايي- ليبيايي تحت حمايت مصر، امارات متحده عربي، عربستان سعودي و روسيه، 14 ماه پيش و بعد از تصرف بخش عمده‌اي از مناطق شرق ليبي اعلام كرد كه با هدف سرنگوني دولت به رسميت شناخته شده بين‌المللي، قصد دارد طرابلس پايتخت ليبي را تصرف كند. حفتر كه با حمايت‌هاي گسترده مالي و سياسي دولت‌هاي امارات و مصر و مزدوران پيمانكاري كمپاني وگنر روسيه توانسته است يك نيروي متشكل شبه‌نظامي مجهز به جت‌هاي جنگنده، پهپادهاي مسلح و تجهيزات زرهي سنگين درست كند، تا دو ماه پيش پايتخت ليبي را تحت محاصره خود داشت و بعد از رد كردن ميانجي‌گري‌هاي روسيه و آلمان براي آتش‌بس، اعلام كرد كه خود را تنها رهبر مشروع ليبي تلقي مي‌كند. از دو ماه پيش تاكنون، با افزايش حضور نظامي تركيه و تقويت مواضع دولت وفاق ملي، بخش‌هاي عمده‌اي از غرب ليبي از تصرف نيروهاي خليفه حفتر آزاد شده است. هفته گذشته تركيه به نيروهاي حفتر هشدار داد كه بايد از بندر كليدي سرت عقب‌نشيني كنند وگرنه با حمله همه‌جانبه دولت مركزي با پشتيباني تركيه مواجه خواهند شد. نزديك شدن نيروهاي دولت وفاق ملي به سرت، باعث نگراني مصر شده است كه بزرگ‌ترين حامي شبه‌نظاميان تحت رهبري حفتر محسوب مي‌شود.
سردار دهقان: ادعاي حمايت ايران از حفتر مضحك است
سردار حسين دهقان، مشاور مقام معظم رهبري در امور نظامي، در گفت‌وگويي با شبكه خبري الجزيره قطر تاكيد كرد ايران از حكومت وفاق ملي در طرابلس كه از سوي محافل بين المللي به رسميت شناخته مي‌شود، حمايت مي‌كند. وي برخي اظهارات درباره حمايت ايران از نيروهاي حفتر را در شرق ليبي مضحك خواند و افزود، ايران همه طرف‌ها را در خصوص ليبي به راه‌حل سياسي فرا مي‌خواند.