مرگ و سقوط بن علي

اين قاعده كه ديكتاتورها بعد از سقوط زياد عمر نمي‌كنند درباره زين‌العابدين بن علي هم صدق مي‌كند و هم صدق نمي‌كند. او سال 2011 بعد از گسترش اعتراضات مردمي از تونس گريخت و سال 2019 در چنين روزي در عربستان از دنيا رفت. آن قاعده درباره‌اش صدق مي‌كند چون به هر حال بعد از سقوط ديكتاتوري‌اش مرد و صدق نمي‌كند چون زمان مرگ 83 سال داشت و شايد حتي اگر در قدرت هم باقي مي‌ماند باز زندگي‌اش همين زمان به پايان مي‌رسيد. بيشتر از 23 سال قدرت را در دست داشت و اگر آن خودسوزي‌هاي اعتراضي و خيزش موج‌هاي خشم بعد از آن نبود تصميم به كناره‌گيري نمي‌گرفت. مانند بسياري ديگر از ديكتاتورهاي سرنگون ‌شده، بعد از سقوط هميشه مردم كشورش را لعنت مي‌كرد و مي‌گفت بعد از آن همه خدمت و كارهاي بزرگي كه براي تونس كردم نبايد با من چنين مي‌كردند. احتمالا منظورش از خدمت، بيكاري گسترده و فقر فراگير در جامعه و فساد اداري و تبعيض‌هاي تنيده شده در بافت حكومت بود. در دوران سيطره‌اش، هم خود او و هم اعضاي اصلي خانواده‌اش ثروت هنگفتي اندوختند و بيشتر اين پول‌ها را هم نه در تونس كه در بانك‌ كشورهاي اروپايي ريختند يا در كانادا سرمايه‌گذاري كردند. البته چند كشور اروپايي از جمله سوييس بعد از سقوط بن علي حساب‌هاي بانكي او را بستند و اجازه دسترسي و استفاده از پول‌ها را به او ندادند. عجيب اينكه او هم رييس و همه‌كاره كشورش بود و هم در پروژه‌هاي بزرگ اختلاس مي‌كرد و هم از اين و آن رشوه مي‌گرفت. سهم بزرگي از صنايع غذايي و خودروسازي تونس به خانواده بن علي تعلق داشت و سايه آنها بر پروژه‌هاي بزرگ عمراني هم سنگيني مي‌كرد. بيشتر اين دارايي‌ها بعد از فرار آنان در تونس باقي ماند و دولت نوپاي بعدي، بخشي از آن را ضبط و بخش ديگرش را حراج كرد. رسانه‌هاي اروپايي از يورونيوز و دويچه‌وله و بي‌بي‌سي گرفته تا روزنامه لوموند اخبار خانواده بن علي را - كه فسادشان هم حيرت‌انگيز و هم از نظر خبري بسيار جذاب بود - پيگيري مي‌كردند و هر از چندي به آنها مي‌پرداختند. مثلا روزنامه لوموند بود كه نخستين بار خبر فرار همسر بن علي به امارات و از آنجا به جده عربستان، آن ‌هم با يك و نيم تن طلا را منتشر كرد. چند نفر از اعضاي نه چندان نزديك اين خانواده زمان اعتراضات سراسري در تونس گير افتادند و موفق به فرار نشدند. مي‌گويند مردم خشمگين همان روزها برخي از آنان را يا به ضرب چاقو يا زير مشت و لگد كشتند و به جاي بن علي فراري، از كساني كه به نوعي به او وصل و نزديك بودند انتقام گرفتند. خود بن علي ديگر به تونس برنگشت، اما دادگاهي در اين كشور او را غيابي محاكمه و به حبس ابد محكوم كرد. بن علي زماني رييس سازمان امنيت تونس بود و پس از آن دوره‌اي كوتاه مقام نخست‌وزيري را در اختيار داشت. بعد از آن در حركتي شبيه به كودتا اما بدون خونريزي و خشونت، رييس‌جمهور قانوني را به بهانه پيري و ناتواني كنار زد و قدرت را از آن خود كرد. به كمك طرفدارانش قوانين را هم تغيير داد و محدوديت زماني براي تصدي مقام رياست‌جمهوري را حذف كرد. جالب و مسخره اينكه بن علي و ‌دار و دسته‌اش سال 1994 انتخاباتي براي تعيين رييس‌جمهور برگزار كردند كه در آن بن علي فقط با خودش رقابت كرد و با 99/99 درصد آرا پيروز ميدان شد.