نگاهي بر عوامل موثر بر استحكام سلامت و امنيت در خانواده
دكتر عفت‌السادات محمودپناهي
بحث تحكيم بنيان خانواده يكي از مهم‌ترين بحث‌ها و چالش‌هاي امروزي جامعه است. چند سالي است كه بحث تحكيم خانواده به عنوان هسته تشكيل‌دهنده جامعه از نكاتي است كه نه‌تنها مورد توجه كارشناسان مسائل اجتماعي و خانوادگي بلكه مورد عنايت و گاهي تذكر مقام معظم رهبري قرار گرفته است.
مقام معظم رهبري در مورد اهميت بركت و رحمتي كه خداوند به واسطه پيوند زناشويي در خانواده ايجاد مي‌كند، مي‌فرمايند: «خانواده كلمه طيبه است. كلمه طيبه هم خاصيتش اين است كه وقتي يك جايي به وجود مي‌آيد مرتب از خود بركت و نيكي مي‌تراود و به پيرامون خودش نفوذ دهد.»
استحكام خانواده از مهم‌ترين عوامل استحكام اجتماع است. امنيت روحي و رواني در خانواده مهم‌ترين عامل تحقق امنيت رواني در جامعه است. بر اين اساس بايد تلاش كرد كه نهاد خانواده كاملا مستحكم و امن باشد. اولين قدم‌ها براي برداشتن يك زندگي خوب و سالم در خانواده صورت مي‌گيرد. به همين دليل امنيت رواني خانواده يكي از مهم‌ترين مواردي است كه افراد مي‌توانند رشد و تعالي داشته و مجموعه رفتارهايي را درون خود نهادينه كنند. اگر امنيت رواني خانواده حفظ شود افراد مي‌توانند در جامعه نيز سالم زندگي كنند. در ادامه به معرفي راه‌هاي موثر بر افزايش امنيت رواني و استحكام خانواده مي‌پردازيم.
روابط نامناسب و غلط و ناسالم به سرعت به كاهش امنيت رواني خانواده مي‌انجامد. روابط صميمانه، محترمانه و به دور از خصومت يكي از پايه‌هاي اصلي داشتن خانواده سالم است. اهميت دادن به اهداف يكديگر و ياري رساندن به هم: خانواده سيستمي فعال است. افراد در خانواده بايد مانند گروهي پويا در جهت اهداف مشترك و فردي يكديگر را ياري دهند و موجبات رسيدن اعضا به موفقيت در اهداف‌شان را فراهم كنند. اين امر به احساس امنيت كمك شاياني مي‌كند. وجود قواعد و مقررات روشن در خانواده: قوانين در خانواده به روشن شدن حقوق و وظايف كمك مي‌كند و افراد با وظايف بدون ابهام و مشخص خود آشنا هستند. همچنين با قوانين منطقي و مشخص افراد مي‌توانند خود را با سيستم خانواده و ديگر اعضا هماهنگ كنند و از آشفتگي‌ها و مشكلات پيچيده به دور باشند.
جلوگيري از توهين و سرزنش و تهديد:
تحقير و توهين باعث از بين رفتن حرمت نفس در افراد مي‌شود و به تبع آن افراد در رسيدن به معيارها و اهداف خود نيروي رواني كافي را ندارند. در صورتي كه در خانواده‌هايي كه به جاي سركوب و سرزنش صبورانه به گفت‌وگو مي‌پردازند فضاي امني را جهت رشد و پيشرفت براي يكديگر فراهم مي‌كنند.
تفريح و ورزش و فراغت جمعي و فردي:
افراد براي انجام وظايف و فعاليت‌هاي فردي و اجتماعي نيازمند نيرو و انرژي جسمي و رواني هستند در غير اين صورت به مرور زمان انرژي و نشاط خود را از دست مي‌دهند. به عبارتي ديگر انسان جهت ادامه فعاليت و پيشروي در زندگي به بازانرژي‌زايي يا شارژ رواني و جسمي نياز دارد تا نشاط و سرزندگي كافي را داشته باشد، از اين رو بخشي از زمان خود را بايد صرف تفريح و ورزش و سفر كند كه مي‌تواند فردي يا خانوادگي باشد و خانواده سالم به نيازها و علاقه‌مندي‌هاي يكديگر احترام مي‌گذارند و موجبات آن را فراهم مي‌كنند.
شناخت يكديگر و تفاوت‌ها:
اين امر باعث مي‌شود تا افراد از قضاوت و برچسب زدن نابجا دوري كرده و بحران‌ها و تفاوت واكنش يكديگر را درك كنند.
رعايت مرز و حريم خصوصي يكديگر:
اين مرزها حدود غيرقابل مشاهده‌اي هستند كه ميزان تماس و دخالت افراد را در حريم يكديگر مشخص مي‌كنند. مرزهاي خشك و انعطاف‌ناپذير باعث سردي و دوري و حس تنهايي در افراد مي‌شود و مرزهاي درهم تنيده باعث از بين رفتن احترام و استقلال افراد و وابستگي اعضا به يكديگر مي‌شود. مرزهاي خانواده بايد متعادل و منعطف باشد به صورتي كه افراد حين حمايت و دلگرمي به يكديگر به حريم هم تجاوز نكنند و حس استقلال و اعتماد به نفس را در يكديگر رشد دهند.
برخورداري از مهارت‌هاي ارتباطي موثر:
در يك رابطه خوب طرفين رابطه مي‌توانند به‌طور شفاف در مورد تعارضات گفت‌وگو كنند و به جاي سرزنش و شكايت و انتقاد يا غر زدن انتظارات منطقي خود را به آرامي و با عبارات مناسب مطرح مي‌كنند.
همچنين شهروندان محترم مي‌توانند در اين خصوص جهت دريافت مشاوره و راهنمايي از مشاوران با تلفن 096580 سامانه پاسخگوي پليس تماس و مشاوره رايگان بگيرند.
عضو اداره مشاوره و مددكاري
فرماندهي انتظامي تهران بزرگ