سيد علي خرم در گفت و گو با «اعتماد» مطرح كرد
راهي نيست جز الحاق اسراييل به ان پي تي
گروه ديپلماسي| در رابطه با آخرين اجلاس بازنگري معاهده منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي با سيدعلي خرم، سفير اسبق ايران در مقر اروپايي سازمان ملل و كار‌شناس مسائل هسته‌اي گفت‌وگويي داشتيم كه در ادامه مي‌آيد:
چه چالش‌هايي در رابطه با معاهده منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي وجود دارد كه موجب برگزاري اجلاس بازنگري از سوي كشورهاي عضو اين معاهده بين‌المللي شده است؟
هنگامي در سال ۱۹۹۵ ميلادي قرار شد تا معاهده منع گسترش سلاح هسته‌اي نهايي شود، كشورهاي مختلف عضو اين معاهده و به ويژه كشورهاي خاورميانه و كشورهاي عضو جنبش عدم تعهد بيان كردند كه تاكنون، در خصوص مهم‌ترين اصل معاهده عدم گسترش سلاح هسته‌اي يعني خلع سلاح هسته‌اي كشورهاي دارنده اين نوع تسليحات اقدامي نشده است و نبايد روند تلاش‌ها فقط روي اين مساله تمركز يابد كه براي كشورهاي غيرهسته‌اي محدوديت ايجاد شود بلكه فضاي بين‌المللي بايد به سمت جهان عاري از سلاح هسته‌اي پيش رود. در مقابل اين خواست، كشورهاي داراي سلاح هسته‌اي تلاش مي‌كردند همگان را قانع سازند كه ان‌پي‌تي فقط همين است و نمي‌توان اقدام ديگري كرد. در برابر اين سياست پنج كشور دارنده سلاح هسته‌اي، كشورهاي خاورميانه و عضو جنبش عدم تعهد بر خواسته خود پافشاري كردند و از خواسته‌شان به عنوان اهرم فشاري در برابر كشورهاي داراي سلاح هسته‌اي استفاده كرده و بيان كردند كه اين هدف عاري از سلاح‌هاي هسته‌اي بايد حداقل در خاورميانه رخ بدهد. با اين وجود، كشورهاي داراي سلاح هسته‌اي به دليل حمايتي كه از رژيم صهيونيستي داشتند، ديگر بار در برابر اين خواسته مقاومت كردند. به دليل اين كشمكش‌ها، با پايان كنفرانس معاهده عدم گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي يعني ان‌پي‌تي موافقت نشد و به‌جايش قرار شد تا هر پنج سال يك‌بار، اجلاسي براي بازنگري در ان
پي‌تي و بررسي دستاورد‌هاي آن تشكيل شود. تا به امروز نيز حداقل پنج كنفرانس بازنگري تشكيل شده اگرچه در هر اجلاس، قطعنامه خاورميانه عاري از سلاح‌هاي هسته‌اي از سوي كشورهاي عضو جنبش عدم تعهد و خاورميانه مطرح شده ولي قدرت‌هاي هسته‌اي در برابر ايجاد اجماع مقاومت كرده‌اند و بنابراين اين نشست‌ها بدون هيچ نتيجه‌اي به اتمام رسيده است و تا زماني كه اين خواسته‌ها برآورده نشود، اجلاس بازنگري اجبارا تشكيل مي‌شود تا كشورهاي دارنده سلاح هسته‌اي قبول كنند كه منطقه عاري از سلاح هسته‌اي حداقل در خاورميانه تشكيل و اسراييل خلع سلاح هسته‌اي شود.
در خصوص معاهده منع گسترش سلاح هسته‌اي شاهد رفتار دوگانه برخي كشور‌ها هستيم. مشكل چيست؟ رفتار دوگانه كشور‌ها يا ايراداتي كه اين معاهده دارد؟
مشكل سياسي است زيرا نمي‌خواهند كشوري رقيب‌شان باشد و از اين فناوري برخودار باشد. ايراد از ان‌پي‌تي نيست بلكه نشأت گرفته از رفتارهاي دوگانه سياسي است.
شرايط برگزاري اجلاسي كه اخير در اين‌باره در نيويورك برگزار شد، چگونه بود؟
در اين اجلاس نيز مجددا همان خواست پيشين براي خلع سلاح هسته‌اي در خاورميانه از سوي كشورهاي خاورميانه و جنبش عدم تعهد دنبال مي‌شد و در برابر اين فشار نيز مجددا امريكا و چند كشور ديگر در برابر آن مقاومت كرده و در نتيجه كنفرانس بازنگري ان‌پي‌تي امسال نيز بدون توافق برسر سند نهايي پايان يافت. اين مساله حل نخواهد شد مگر آنكه اسراييل به ان‌پي‌تي بپيوندد و درب زرادخانه‌هاي خود را روي بازرسان آژانس باز كند.
به نظر شما اين فشار‌ها مي‌تواند در نهايت منجر به عضويت رژيم صهيونيستي در ان‌پي‌تي و ايجاد منطقه خلع سلاح هسته‌اي شود؟
اينكه اسراييل عضو اين معاهده بشود يا نشود، خود يك مساله مجزاست ولي بايد بگويم كشورهاي خاورميانه و جامعه بين‌المللي حق دارند از وضعيت زرداخانه اسراييل و توان هسته‌اي آن مطلع شوند و از سوي ديگر تحت نظارت‌هاي بين‌المللي آژانس قرار گيرد.
آسوشيتدپرس مدعي شده است كه امريكا در حال گفت‌وگو با اسراييل درباره منطقه عاري از سلاح‌هاي هسته‌اي است. فكر نمي‌كنيد اين رفتار امريكا با اقدامي كه در اجلاس امسال بازنگري ان‌پي‌تي انجام داد، منافات دارد؟
امريكا با درك مسائل و اتفاقاتي كه در خاورميانه در حال رخ دادن است و البته توجه به خواست اكثريت كشور‌ها، در حال فشار روي اسراييل در اين راستا است؛ البته اين مساله از سوي دولت دموكرات اوباما دنبال شده و مي‌شود نه دولت‌هاي جمهوريخواه.
برخي تحليل‌ها وجود دارد مبني بر اينكه چون امريكا و رژيم صهيونيستي در رابطه مساله هسته‌اي با يكديگر اختلاف نظر دارند، ديگر امكان انعطافي براي امريكا در عدم حمايت كامل از اسراييل در ديگر زمينه‌ها باقي نگذارده است. نظر شما در اين باره چيست؟
فكر نمي‌كنم. ۲۰ سال است كه اين مساله در حال رخ دادن است و امريكا مانع از تحقق اين مساله شده است. به نظر مي‌آيد تا زماني كه امريكا اسراييل را قانع كند تا اطلاعات هسته‌اي خود در زرادخانه‌ها و ديگر تاسيسات هسته اي‌اش را در اختيار آژانس بدهد، اين نوع حمايت‌ها نيز ادامه خواهد داشت و اينگونه نيست اگر مساله هسته‌اي و اختلاف امريكا و اسراييل در اين باره وجود نداشت، دست از حمايت بردارد.
فكر مي‌كنيد شكست اجلاس بازنگري نيويورك چه پيامدهايي را در عرصه ديپلماسي هسته‌اي كشورهاي ديگر مي‌تواند داشته باشد؟
فكر نمي‌كنم چنان تاثيري داشته باشد و مساله ساز شود. در چند دوره قبلي اين اجلاس بازنگري، همين خواسته‌ها مطرح شد ولي محقق نشده بود.