صباح زنگنه در گفت‌وگو با «اعتماد»:
ايران به دنبال بهره‌برداري سياسي از كمك‌رساني‌هاي انسان‌دوستانه نيست
محمد ابراهيم ترقي‌نژاد/ از ۱۲ روز پيش، كشتي نجات ايران كه حاوي كمك‌هاي انسان‌دوستانه كشورمان به ملت يمن است، به سمت اين كشور حركت كرد و در آخرين اقدام به بندر جيبوتي رفته و قرار است تا از طريق اين كشور، كمك‌هاي دارويي و غذايي ايران به دست ملت يمن برسد. هم اينك محموله ۲۵۰۰ تني كمك‌هاي انسان‌دوستانه ايران در حال تخليه شدن است و قرار است اين كمك‌ها، تحويل نمايندگان سازمان ملل شوند تا از اين طريق كمك‌ها به دست مردم يمن برسد. قرار است در روزهاي آينده نيز مذاكرات صلح در ژنو با محوريت مساله يمن و با حضور تمامي گروه‌هاي يمني برگزار شود. در همين راستا با صباح زنگنه، سفير پيشين كشورمان در سازمان همكاري‌هاي اسلامي و كار‌شناس مسائل منطقه‌اي درباره كمك‌هاي انسان‌دوستانه و اجلاس ژنو گفت‌وگويي داشتيم كه در ادامه مي‌آيد:
قرار است از هفته آينده اجلاس مذاكرات صلح يمن با حضور تمامي گروه‌هاي يمني تشكيل شود. انصارالله نيز خواستار مشاركت ايران در مذاكرات شده است. ارزيابي‌تان از اين نشست و نقشي كه ايران مي‌تواند در اين روند داشته باشد، چيست؟
از حدود چهار، پنج سال گذشته به اين سو و با توجه به بحراني شدن مسائل يمن، دبيركل سازمان ملل نماينده‌اي را در جهت رسيدگي و يافتن راه‌حلي براي از بين بردن اختلافات و ايجاد شرايط آشتي ملي تعيين كرد. با توجه به اين مساله مي‌توان گفت كه سازمان ملل در مركزيت ارزيابي اختلافات و درگيري در يمن حضور داشته و تلاش‌هاي بسياري نيز از سوي نمايندگان دبيركل سازمان ملل در امور يمن انجام شده است. اكنون نيز كه تغييرات بسياري در فضاي ميداني يمن و صحنه درگيري‌ها رخ داده، سازمان ملل مي‌تواند نقش واسطه‌اي براي حل بحران يمن ايفا كند و برخلاف نقشي كه سازمان‌هاي منطقه‌اي ايفا كرده و جانب اقليتي را گرفته‌اند، مي‌تواند تمامي مجموعه را در نظر گيرد و به راه‌حل‌هايي نيز برسد. طبيعي است هنگامي كه كشوري با امكانات زياد به كشوري حمله كند و در واقع اقدامش نيز كمكي به مسائل مورد اختلاف اين كشور نمي‌كند و مي‌كوشد تا گروه و بخشي از مولفه اجتماعي سياسي يمن را تضعيف كند و به راه‌هاي تحميلي رضايت بدهند، نمي‌تواند نقش كمك‌كننده داشته باشد. از سويي، در روزهاي اخير شاهد بوديم كه اين كشور و برخي اعضاي سازمان همكاري كشورهاي خليج فارس، برخي اعضا و گروه‌هاي يمني را به اجلاس رياض دعوت كردند كه با شكست مواجه شد زيرا نيروي موثر در يمن يعني انصارالله با اين طرح مخالف بودند و عربستان را نيروي خارجي و متجاور معرفي مي‌كرد و نه عامل صلح و توافق. با وجود اين مسائل، تنها راه‌حل باقي مانده اين است كه تمامي گروه‌هاي يمني- يمني زيرنظر سازمان ملل به گفت‌وگو با يكديگر بپردازند.
نقشي كه ايران در اين ميان بازي كند، چيست؟
جمهوري اسلامي ايران از پيش‌قدمان و پيش قراولان صلح و استقلال در منطقه و مذاكرات گروه‌هاي يمني با يكديگر بوده است. در برابر جبهه جمهوري اسلامي ايران، جبهه جنگ‌طلبان است. بنابراين سازمان ملل براي ايفاي نقش خود كه در منشور اين نهاد بين‌المللي آمده و آن، حفاظت و تلاش براي صلح و امنيت جهاني است و همچنين استقرار آرامش و امنيت و صلح در يمن به ديدگاه ايران نزديك‌تر است و با رسيدن به مفهوم مشترك نيز طبعا كشورهاي ديگر نيز به سمت يافتن راه‌حل‌هاي صلح آميز خواهند رسيد و اين جبهه قوي‌تر مي‌شود و بنابراين رايزني با ايران، رايزني با جبهه طرفدار صلح و حل بحران‌هاي منطقه‌اي است.
در مقابل ايفاي نقش ايران، كشوري مانند عربستان نيز مي‌تواند ايفاگر نقش باشد؟
عربستان براي حل بحران يمن نه تنها اقدامي نكرده بلكه در طول اين سال‌ها و همچنين با حمله‌اي كه به يمن داشته، شرايط را در اين كشور پيچيده‌تر كرده است و از سويي، تجاوزي را انجام داده كه موجب كشته شدن صد‌ها يمني بي‌گناه و از بين رفتن زيرساخت‌هاي اين كشور شده و كاري روال خلاف عرف و قوانين بين‌المللي و كيفري انجام داده است و بايد از سوي محاكم بين‌المللي نيز مورد تعقيب و مجارات قرار گيرد. به نظرم، كشورهايي مي‌توانند در مذاكرات ژنو تاثيرات مثبت از خود به جاي بگذارند و نقش مناسبي ايفا كنند كه از ابتدا مخالف جنگ بوده و به راه‌حل‌هاي مسالمت‌آميز اعتقاد داشته‌اند و از روز اول بحران يمن و حمله عربستان و كشورهاي عضو ائتلاف از ضرورت توقف عمليات نظامي و ارسال كمك‌هاي انسان‌دوستانه سخن گفته و طرفين را به راهكارهاي مبتني بر صلح و گفت‌وگوهاي سياسي دعوت كرده‌اند.
با توجه به اين شرايط چقدر مساله ارسال و دريافت كمك‌هاي انسان‌دوستانه ضرورت دارد؟
بديهي است كه اين اقدامات نفي‌كننده ضرورت تعجيل كمك‌رساني به مردم نيست زيرا اكنون بر اثر عمليات نظامي گسترده عربستان و متحدانش ۱۲ ميليون يمني در معرض فاجعه انساني و گرسنگي و قحطي فراگير قرار گرفته‌اند و بنابراين اولويت اصلي و اساسي بايد رساندن كمك‌هاي انسان‌دوستانه باشد و به همين خاطر نيز جمهوري اسلامي ايران، با وجود اقتدار نظامي در مواجهه با بازي‌هاي
نظامي‌گونه عربستان، تاكيد دارد كه بايد به كمك‌هاي انسان‌دوستانه اولويت بخشيد.
فكر مي‌كنيد كمك‌هايي كه از سوي ايران به يمن ارسال شده، به تغيير روند بحراني يمن جهت دهد؟
اصل مطلب از نظر ايران بهره‌برداري سياسي از اين مساله نيست بلكه تاكيد بر ضرورت احياي انسان از هر قشر و گروهي و جلوگيري از بروز فاجعه انساني است. برخي كشور‌ها در اين مدت، كمك رساني‌هايي را به گروه‌هاي طرفدار خود انجام داده‌اند ولي ايران خواستار كمك رساني‌هاي انسان‌دوستانه به شكل بي‌طرفانه است.
اين كمك‌هاي انسان‌دوستانه كشورمان چقدر مي‌توانند به ايجاد آرامش و ايجاد صلح در يمن موثر باشند؟
طبيعي است به هر اندازه كه شاهد ادامه توقف حملات و آتش‌بس باشيم و در ارسال كمك‌هاي انسان‌دوستانه تعجيل شود، فضا و زمينه مناسب‌تري را مي‌تواند براي فضاي مذاكره و يافتن راه‌حل‌هاي توافقي ميان گروه‌هاي يمني ايجاد كرد و با توقف كمك‌هاي انسان‌دوستانه تنها بر خشونت و انتقام‌گيري تاكيد مي‌شود و انتقام و خشونت نيز خط پاياني ندارند.
با اين تفاصيل، به چه ميزان مي‌توان اميدوار بود كه بحران يمن در مذاكرات صلح ژنو حل شود؟
مذاكرات ژنو يك گام در مسيري طولاني است و نبايد انتظار داشت كه با يك اجلاس، همه‌چيز حل شود. از سويي، عوامل بحران‌زا در يمن، در همسايگي اين كشور است و اين عوامل باقي مي‌ماند اما هر چقدر نيز كه يمني‌ها با يكديگر به رايزني بپردازند و همديگر را در خصوص استقلال مواضع از كشورهاي همسايه اقناع كنند، مي‌توان انتظار حل مسائل را داشت.