«اعتماد» از قيمت قبرهاي بهشت زهرا گزارش مي‌دهد
«خانه»هاي آخرت هم گران شدند
حميدرضا خالدي / شايد فرزندان و بازماندگان نخستين شهروندي كه در بهشت زهرا دفن شد، تصورش را هم نمي‌كردند كه روزي همين يك وجب خاكي كه خانه آخرت پدرشان شده، قيمت طلا را پيدا كند. محمدتقي خيال، رييس شهرباني بازنشسته شهرهاي مرزي جنوب كشور بعد از بازنشستگي، در سال 49 به تهران آمد و در كمتر از يك سال به دليل فشارخون بالا فوت كرد و شد نخستين ميهمان بزرگ‌ترين آرامستان كشور يعني بهشت‌زهرا. حالا 45 سال از آن روزها مي‌گذرد. درطول اين مدت بهشت زهرا كه روزگاري در ابتداي كارش چندان با استقبال مردم مواجه نشده بود، بيش از 5/1 ميليون فوت شده را درخود جا داده است. حالا قيمت هر متر از خاك ديار مردگان در نقاط مرغوب آن، بيشتر از قيمت زمين‌هاي بهترين و گران‌ترين مناطق و خيابان‌هاي تهران است. گفته مي‌شود قيمت قبرها در برخي نقاط آن تا 40-30 ميليون تومان هم مي‌رسد. وظيفه قيمت‌گذاري قبرها برعهده شوراي شهر است.
محمد حقاني، رييس كميته محيط زيست شوراي شهر كه خود ازمتوليان پيگيري تعيين نرخ ساماندهي قبرهاي تهران است در مورد دليل تدوين اين لايحه مي‌گويد: تا پيش از اين شنيده مي‌شد كه قبرها با قيمت‌هاي مختلفي عرضه مي‌شوند؛ قيمت‌هايي عجيب و غريب و نجومي. براي همين تصميم گرفتيم لايحه‌اي را تدوين كنيم تا يك‌بار براي هميشه تكليف نرخ‌گذاري قبور در آن مشخص شود. براساس اين لايحه قيمت قبرها در قالب ۱۱ نوع قبر با قيمت‌هاي كاملا متفاوت ارايه مي‌شود؛ قيمت‌هايي كه ارزان‌ترين آن معادل ۵۰۰ هزار در قبور جديد (در فاز يك از قطعه ۳۰۱ به بالا) و بهاي گران‌ترين قبرآن نيز ۲۰ ميليون تومان است (كه در فاز اول بهشت زهرا (س) است).
به گفته حقاني، شهرداري به استناد ماده 55 قانون شهرداري‌ها مكلف است عهده‌دار مسووليت دفن فوت‌شدگان باشد اما سازمان بهشت‌زهرا يك سازمان خودمختار و مستقل است و خودش بايد هزينه‌هايش را تامين كند. براي همين بايد بابت كفن و دفن مردگان بهايي را دريافت كند.
برمبناي آنچه در اين لايحه آمده قيمت قبرها در فازهاي سه‌گانه بهشت زهرا متفاوت است از قبرهاي 20 ميليوني در فازيك تا قبرهاي جديد در فاز 3 كه هر طبقه 750 هزار تومان قيمت دارند. تعداد طبقات همواره يكي از موضوعات بحث‌برانگيز بهشت زهرا بوده است. دراين لايحه تكليف اين ابهام نيز مشخص شده است و معلوم است كه در هر قطعه چند طبقه مي‌توان قبر ساخت.
يك بهشت زهرا و 11 مدل قيمت
بهشت زهرا حالا براي خودش شهري شده است با همان قوانين و حساب و كتاب‌هاي دنياي زنده‌ها. اينجا هم در اصطلاح «هر چقدر پول بدهي آش مي‌خوري». اگر بخواهي در يكي از نقاط خوش آب و هواي فاز يك مرده‌ات را دفن كني بايد بين 17 تا 20 ميليون بابت خانه آخرتش هزينه كني. اما اگر فوت شده، از تمكن مالي چنداني برخوردار نباشد مي‌تواند در فازهاي جديد حتي رايگان دفن شود. حقاني در مورد اينكه چه كساني رايگان دفن مي‌شوند، مي‌گويد: به تشخيص مديرعامل بهشت زهرا، فوت‌شدگان مي‌توانند به صورت رايگان در طبقه زيرين فاز 3 دفن شوند. البته طبقات 2 و 3 قبرها رايگان نيست. اقوام و فوت‌شدگان متوفي طبقه اول مي‌توانند در طبقات بالاي اين قبر رايگان با قيمت 500 يا 750 يا 2 ميليون تومان به ازاي هر قبر دفن شوند.
اينها سواي پولي است كه بايد براي تكفين و شست وشو و حمل و نقل بدهيد. قبلا براي هر مرده رقمي معادل 200 هزار تومان بابت ارايه اين خدمات اخذ مي‌شد كه در لايحه جديد، نرخ آن به 300 هزار تومان افزايش يافته است.
اما قيمت قبرها نسبت به سال گذشته چقدر افزايش داشته است؟ رييس كميته محيط زيست شوراي شهر مدعي است كه اين طرح، طرح ساماندهي خدمات بهشت زهراست و نسبت به گذشته تنها چيزي حدود 20 درصد افزايش داشته است. آن هم مطابق با تورم: «در اين لايحه پيش‌بيني شده، از اين به بعد نيز افزايش قيمت‌ها براساس تورم باشد.»
مظنه مقبره خانوادگي چند است؟
با تمام محدوديت‌هايي كه در مورد ظرفيت بهشت‌زهرا وجود دارد، هنوز هم متمولين مي‌توانند براي خود مقبره بخرند. به گفته حقاني قيمت هر قبر از مقابر روباز 5/1 ميليون و مقابر سرپوشيده 3 ميليون تومان است البته اينها در قطعات جديد قرار دارند.
طي سال‌هاي گذشته بارها از بازار داغ خريدوفروش قبر در بهشت‌زهرا گزارش‌هاي متعددي تهيه شده است. اما با اين وجود عبداللهي، معاون خدمات شهري شهرداري تهران به «اعتماد» مي‌گويد هم‌اينك ديگر چنين مواردي وجود ندارد: «اولا خريد و فروش قبر غيرقانوني است و با متخلفين به‌شدت برخورد مي‌شود. ثانيا روش‌هايي اتخاذ شده كه امكان خريدوفروش قبر را عملا غير‌ممكن مي‌كند.»
وي از همه افرادي كه مدعي‌اند قبرها به شكلي غيرقانوني خريد و فروش مي‌شوند، مي‌خواهد تا اگر گزارشي دارند، حتما آن را اطلاع دهند. عبداللهي همچنين با تاكيد بر اينكه نرخ‌هاي قبرهاي تعيين شده، واقعا معقول است، مي‌گويد: «اين‌گونه كه گفته مي‌شود، الان قيمت قبر در برخي زيارتگاه‌هاي تهران به چند صد ميليون هم مي‌رسد، در چنين شرايطي و در جايي كه هزينه‌هاي سازماني مانند بهشت زهرا واقعا سرسام‌آور است، قيمت قبرهاي جديد اصلا زياد نيست.»
مرده بر زمين مانده است!
مي‌گويند: «مرده نبايد روي زمين بماند.» اما واقعا تكليف مردگاني كه هيچ‌كس‌و‌كاري ندارند، چيست؟ عبداللهي در اين مورد مي‌گويد: «اين افراد با دستور و اختيار مديرعامل بهشت زهرا به صورت رايگان دفن مي‌شوند. البته هزينه آن را شهرداري به بهشت زهرا پرداخت مي‌كند.»
قبرهاي چندصدميليوني تا يك ميلياردتوماني
قبرهاي چند صد ميليوني؛ كجاي تهران هستند؟ در همين خصوص يكي از مسوولان مرتبط كه نمي‌خواهد نامي از وي برده شود، مي‌گويد: اين قبرها، قبرهايي هستند كه در زيارتگاه‌ها وجود دارند. مثلا قبر در امامزاده طوبي شهرري 300 ميليون تومان است و در امامزاده صالح تا يك ميليارد تومان هم مي‌رسد.
البته حقاني، عضو شوراي شهر مي‌گويد: «با توجه به اينكه دفن مردگان در داخل شهرها ممنوع است پس دفن مردگان در داخل امامزاده داخل شهر ممنوع است.»