سختافزار و نرمافزار امنيت
يك لحظه خود را از ايران خارج كنيم و در مقام يك شهروند كشورهاي همسايه يا ساير كشورها درآييم و سپس از آن زاويه به ايران نگاه كنيم، به طور عادي نگاهمان فرق خواهد كرد و شايد يكي از مهمترين چيزهايي را كه خواهيم ديد، امنيت ايران در منطقهاي ناامن است؛ موضوعي كه وقتي در ايران هستيم به آن كمتر توجه ميكنيم. مثل ماهي، تا وقتي كه در آب است متوجه تنها چيزي كه نميشود آب است، زيرا آن را چنان احاطه كرده كه جز آب برايش معنايي ندارد، فقط هنگامي كه او را از آب صيد كنند و دچار حنّاق شود، متوجه وجود آب ميشود. ما نيز چنين وضعيتي داريم. اوضاع اطراف خودمان را كه با ايران مقايسه ميكنيم، اين تفاوت آشكارتر است. در سلسله مراتب نيازها، گفته ميشود كه تامين نيازهاي جسماني مثل خوراك، پوشاك و سرپناه در بالاترين اهميت است و پس از آن امنيت قرار دارد. ولي واقعيت اين است كه امنيت در رديف اول و در كنار خوراك و بالاتر از ساير نيازهاي مادي قرار دارد. بنابراين هميشه بايد فكر كنيم كه هر عمل و سياست و رفتار ما از حيث تاثيري كه بر ثبات يا بيثباتي امنيت خواهد گذاشت چگونه است؟ پرسش كليدي اين است كه عامل امنيت در جامعه ما يا هر جامعه ديگري چيست؟ اين روزها به عنوان هفته سربازان گمنام كه تعبير رسمي از فعاليتهاي وزارت اطلاعات است شناخته ميشود؛ وزارتخانهاي كه يك وجه مهم آن حفظ امنيت به ويژه در مقابله با اقدامات تروريستي و برونمرزي است و
بدون تبليغات در حال جمعآوري اطلاعات از دشمنان ايران و خنثي كردن اقدامات بدخواهان آنان عليه اين مردم و تمدن و كشور است. تلاشهاي قابل تقديري كه حاصلش امنيت پايدار در جامعه است. سخنان روزهاي گذشته وزير اطلاعات نشان داد كه متاسفانه برخي نيروهايي كه درك درستي از موضوع امنيت ندارند، ناخواسته ميكوشند وزارت اطلاعات را درگير مسائلي كنند كه وظيفه ذاتي آن نيست. همان گروهي كه براي قبضه كردن اين وزارتخانه اعتراض 11 روزه را پيشه كردند و در پي وارد كردن ابزار اطلاعات در رقابتهاي سياسي داخلي بودند، هم آنان امروز به گونه ديگري ميكوشند كه وزارت اطلاعات را از مهمترين وظيفهاش كه دفاع و حراست از امنيت كشور است غافل كرده و آن را وارد مجادلات سياسي كنند. در طول سه دهه گذشته از تاريخ اين وزارتخانه، هرگاه شايبه دخالت در امور سياست داخلي براي آن به وجود آمد، انجام وظيفه اصلياش تحت خطر قرار گرفت. خوشبختانه دولت تدبير و اميد، در مورد اين وزارتخانه به گونهاي سياستگذاري كرده است كه آن را از دخالت در امور سياسي بينياز كرده. استقلال امور سياسي مشروط به عدم دخالت نيروي نظامي و اطلاعاتي در آن است، زيرا سياسيون فاقد اين دو ابزار هستند. جوامعي كه از ثبات و امنيت كافي برخوردارند، جوامعي هستند كه اين دو نهاد مهم امنيت يعني اطلاعات و نيروي نظامي را از سياست دور نگه ميدارند؛ كاري كه در مورد نهاد اطلاعاتي در دو سال گذشته نيز انجام شده است، هرچند هنوز تا رسيدن به نقطه مطلوب فاصله است. متاسفانه با نزديك شدن به انتخابات مجلس، برخي نيروها كه از پيش خود را بازنده ميدانند، ميكوشند كه ابزارهاي غيررقابتي را وارد فرآيند انتخابات كنند و چشم اميدشان به وزارت اطلاعات است. ولي سخنان وزير اطلاعات نشان داد كه نه تنها از منظر سياسي و جناحي، بلكه از منظر شكافهاي قومي، زباني و ديني نيز حساسيت لازم را داشتهاند و اجازه نخواهند داد كه اين شكافها ابزاري براي رقابتهاي سياسي شود و امنيت كشور را دچار اشكال و وزارت اطلاعات را درگير امور سياسي- جناحي كند. امنيت هر جامعهاي دو وجه سختافزاري و نرمافزاري دارد؛ وجه سختافزاري آن نيروي نظامي و قدرت اطلاعاتي است، ولي تا وقتي كه وجه نرمافزاري امنيت تامين نشود، امنيت سختافزاري ثبات و دوام كافي نخواهد داشت. وجه نرمافزاري امنيت شامل اعتماد مردم به حكومت و نهادهاي آن است، سرمايه اجتماعي است، مشاركتجويي و از خود دانستن حكومت و جامعه است، داشتن نهادهاي حل اختلاف بيطرف و منصفانه است. بنابراين هر نيروي نظامي و امنيتي براي تثبيت قدرت امنيتي و دفاعي خود نيازمند وجود وجوه نرمافزاري امنيت كه در بالا ذكر شد نيز هست و اگر اقداماتي صورت گيرد كه از اين نظر نقض غرض باشد، امنيت سختافزاري را دير يا زود به چالش خواهد كشاند.