گزارشي از اكران فيلم «آينه‌هاي روبه‌رو» در پاريس
موفقيت ايران در گيشه سينماي فرانسه
زهرا علي‌پور / 42 سالن سينما در پاريس از روز بيست و سوم ارديبهشت (سيزدهم مه)، فيلم «آينه‌هاي روبه‌رو» به كارگرداني نگار آذربايجاني را با عنوان فرانسوي «يك زن ايراني»
(une femme iranienne)، به نمايش گذاشتند. در پايان هفته دوم اكران، ۲۱ هزار نفر به تماشاي اين فيلم نشستند و مطبوعات فرانسه نيز در مجموع رويكردي مثبت به آن داشتند؛ پوزيتيف، مجله سينمايي معتبر فرانسه، در نقدي دو شخصيت اصلي فيلم را به « تلما و لوييز» در جاده‌هاي سرد و ناهموار ايران» تشبيه كرد.
« آينه‌هاي روبه‌رو» در سال ۸۸ به تهيه‌كنندگي فرشته طائرپور و كارگرداني نگار آذربايجاني ساخته شد. فيلمنامه فيلم نيز مشتركا نوشته شده است. اين فيلم نخستين تجربه آذربايجاني در زمينه كارگرداني است و همين مساله نيز توجه منتقدان فرانسوي را بيشتر به اين فيلم جلب كرد. فيلم روايتي است از زندگي دو زن. در خلاصه داستاني كه ايسنا از فيلم منتشر كرده است، آمده: «رعنا و آدينه دو زن جوان از دو موقعيت كاملا متفاوت خانوادگي و اجتماعي، بر اثر حادثه‌اي با هم مواجه و همسفر مي‌شوند. رعنا زني كم‌تجربه و مذهبي است كه به خاطر نياز مالي، پنهاني مسافركشي مي‌كند و آدينه دختري سركش و مرفه است كه از خانه خود فرار كرده است. در ميانه راه رعنا متوجه مي‌شود كه همسفرش داراي جنسيتي دو گانه است و قصد تغيير جنسيت دارد... واقعيتي كه درك و پذيرش آن براي رعنا، غيرممكن و به منزله عبور از همه مرزهاي اعتقادي و سنتي است.»
فيلم نگار آذربايجاني نخستين‌بار، مهرماه ۹۱ در فستيوال فيلم «شري، شري» (Chéries-Chéris) در فرانسه به نمايش درآمدكه توانست جايزه بهترين فيلم را دريافت كند. پس از آن شركت سينمايي «آوت پلي» با فرشته طائرپور، تهيه‌كننده فيلم وارد مذاكره شد و حق پخش فيلم را در فرانسه خريداري كرد. در آستانه نمايش عمومي فيلم، پوسترهاي آن در تمام ايستگاه‌هاي متروي پاريس نصب و آنونس آن نيز در آغاز فيلم‌هاي در حال اكران به نمايش درآمد. كارگردان و تهيه‌كننده فيلم نيز يك هفته پيش از آغاز اكران عمومي آن به دعوت پخش‌كننده فرانسوي فيلم به پاريس آمدند. در اين سفر آنها در چند برنامه نمايش و گفت‌وگوي رسانه‌اي فيلم در شهرهاي پاريس و نانت شركت كردند و به سوال‌هاي خبرنگارها، منتقدان فرانسوي و تماشاگران پاسخ دادند.
«آينه‌هاي روبه‌رو» كه يكي از گزينه‌هاي هيات انتخاب فيلم براي آكادمي اسكار در سال 2013 (1392) نيز بوده است و دو سال پس از اكرانش، از طريق «موسسه رسانه‌هاي تصويري» وارد شبكه نمايش خانگي شد. اين فيلم در سال 91 به صورت محدود در شش سالن سينماهاي تهران و تعداد كمي از سالن‌هاي سينماي چند شهرستان بزرگ، به مدت بيش از ۱۰۰ روز به نمايش درآمد كه با نظرات مثبت و منفي مختلفي روبه‌رو شد.
محمد حقيقت، روزنامه‌نگار و سينماگر ايراني مقيم پاريس، با اشاره به «تبليغات گسترده پخش‌كننده فيلم در سطح شهر پاريس و نقدهاي نسبتا مثبت مطبوعات»، بازتاب فيلم را در مجموع «خوب» ارزيابي مي‌كند. حقيقت مي‌گويد: «فيلم در هفته اول، بيش از ۱۳ هزار بيننده داشت كه اين تعداد در هفته دوم به هفت هزار و ۲۲۲ نفر كاهش پيدا كرد. امري كه طبيعي است و براي تمام فيلم‌ها اتفاق مي‌افتد. طبق آمار مركز ملي سينما در فرانسه فيلم در هفته دوم
41 درصد كاهش فروش داشته؛ امري كه كاهش سالن‌هاي نمايش‌دهنده فيلم در هفته سوم را محتمل مي‌كند. با اين وجود اين تعداد تماشاگر تا پايان هفته دوم، فروش خوبي براي يك فيلم ايراني در فرانسه به حساب مي‌آيد.» اين در حالي است كه فرشته طائرپور كه بازاريابي بين‌المللي اين فيلم را نيز خودش بر عهده دارد، پيش از اين در گفت‌وگويي به ابراز اميدواري پخش‌كننده، نسبت به افزايش تعداد سالن‌هاي نمايش اين فيلم تا 90 سالن اشاره كرده بود. محمد حقيقت كه مديريت سالن سينماي «كارتيه لاتن»
(La Filmothèque du Quartier Latin) را بر عهده دارد با اشاره به سابقه اكران فيلم‌هاي ايراني در فرانسه، تجربه اكران «آينه‌هاي روبه‌رو» را موفق‌تر از ديگر فيلم‌ها مي‌داند. او با اشاره به اين موضوع مي‌گويد: «اين فيلم جزو فيلم‌هاي ايراني است كه فروش خوبي داشته؛ پيش از اين فيلم‌هايي از رخشان بني‌اعتماد و نيكي كريمي در فرانسه به نمايش عمومي درآمد كه فروش پايين‌تري داشتند؛ استقبال از آنها در مقايسه با
« آينه‌هاي روبه‌رو» نسبي بود. »
حقيقت نكته جالب حضور سينماي ايران در فرانسه را، توجه به سينماگران زن ايراني مي‌داند و مي‌گويد: «پس از استقبال از فيلم ناهيد به كارگرداني آيدا پناهنده در جشنواره كن، شاهد اكران فيلمي ديگر از يك كارگردان زن در فرانسه هستيم؛ مساله‌اي كه براي سينماي ايران و به ويژه سينماگران زن از اهميت زيادي برخوردار است. اين مساله موفقيت فيلم‌سازان زن ايراني را نشان مي‌دهد؛ امري كه در سينماي بيشتر كشورها كمتر شاهد آن هستيم.»
روزنامه «لو موند» (Le Monde) در يك بازي زباني فيلم را «يك تاكسي تهران زنانه» دانسته، مي‌نويسد: فيلم «مي‌خواهد به ما بگويد تنها كافي است زماني براي گوش دادن (شنيدن) بگذاريد، در اين‌صورت همه‌چيز، نه آسان، اما كمي ساده‌تر مي‌شود. پيامي كه ممكن است ساده به نظر برسد.» و پيام فيلم؟ دعوت به «شكيبايي و اميد» كه «به طرزي شگفت‌آور، باورپذير به نظر مي‌رسد.»
منتقد روزنامه «لو فيگارو» (Le Figaro) نيز در نقدي با عنوان «يك زن يا هنر درهم آميختن رهايي و رستگاري» فيلم را «فوق‌العاده» توصيف كرده است و مي‌نويسد: «دو بازيگر زن اين فيلم نقش‌هاي خود را با ظرافت شگفت‌انگيزي ارايه كرده‌اند... اين فيلم، به شكلي صادقانه و ظريف، از تنهايي، عشق و ايمان حرف مي‌زند... »منتقد هفته‌نامه فرهنگي-هنري «تله‌راما» (Telerama) در نقدي بر آينه‌هاي روبه‌رو آن را فيلمي «تاثيرگذار كه تنها با حضور و كاريزماي دو بازيگر اصلي ساخته شده» دانسته و مي‌نويسد: «فيلم مساله زنانگي را با طرح پرسشي متفاوت به چالش مي‌كشد: رعنا راننده تاكسي و مادر يك خانواده سنتي است. اين دو زن، در طول فيلم، ياد مي‌گيرند كه از يكديگر حمايت كنند و ديگري را بپذيرند.»منتقد ماهنامه سينمايي «استوديو سينه لايو» (Studio Ciné Live) نيز، فيلم را تصويري «پرهيجان، سخت و دلخراش» از اين دو زن توصيف مي‌كند: «پرتره‌اي از دو قهرمان جسور و از هم پاشيده كه با سرسختي نااميدانه‌اي براي غرق نشدن تلاش مي‌كنند.»
پايان زمان اكران فيلم «آينه‌هاي روبه‌رو» بر اساس فروش اين فيلم در هفته‌هاي آتي مشخص مي‌شود و اين طور كه به نظر مي‌رسد، هنوز اكران اين فيلم در سينماهاي پاريس ادامه دارد.