صادرات از واردات پيشي گرفت
تجارت خارجي ايران 21 ميليارد دلاري شد
گروه اقتصادي | بهار تجارت خارجي ايران از 21 ميليارد دلار فراتر رفت. به گزارش «اعتماد»، بهار تجارت خارجي ايران موقعيتي متفاوت از قبل را تجربه كرد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد تراز تجارت خارجي ايران مثبت شده است صادرات از واردات پيشي گرفته است اما با اين حال اتفاقي كه مدت‌ها در صدر برنامه‌ها و اولويت‌هاي كاري دولت‌هاي ايران قرار داشت، امروز چندان موجب خوشحالي كارشناسان و دست‌اندركاران نشده است. برخي معتقدند بايد با تعميق توليد و افزايش ارزش‌افزوده كالاهاي صادراتي ايران از خام فروشي فاصله گيرد و برخي نيز با استناد به واردات محور بودن توليد، كاهش حجم واردات را نشانه بروز مشكلاتي براي توليد در آينده‌اي نزديك مي‌دانند.
آخرين آمارهاي ارايه شده از سوي گمرك نشان مي‌دهد حجم تجارت خارجي ايران به 21 ميليارد و 214 ميليون دلار رسيده است. هر چند صادرات ايران كاهشي حدود 96/9 درصد را نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه كرده است اما با اين حال حجم صادرات از واردات پيشي گرفته است. كاهش واردات نيز 48/15 درصد محاسبه شده است. بررسي‌ها نشان مي‌دهد در اين دوره زماني 10 ميليارد و 867 ميليون دلار انواع كالا از ايران به ساير كشورها صادر و در مقابل 10 ميليارد و 347 ميليون دلار نيز وارد كشور شده است. همچنين ميزان وزني كالاهاي صادراتي ايران در مدت يادشده 25 ميليون و 61 هزار تن و ميزان وزني كالاهاي وارداتي نيز هشت ميليون و 845 هزار تن بوده است.
علاقه به خام‌فروشي
هرچند ايران در بهار سال جاري تراز مثبت بازرگاني را در كارنامه خود ثبت كرد اما بررسي فهرست كالاهايي كه از ايران صادر شده‌اند، نشان مي‌دهد هنوز خام فروشي سهم عمده‌اي از بازار كالاهاي صادراتي ايران را به خود اختصاص داده است. در سال‌هاي اخير ايران نتوانسته است جايگاه مناسبي براي كالاهاي توليدي و صنعتي خود بيابد. برندهاي معروف ايران همان كالاهاي سنتي هستند كه سال‌ها از ايران راهي كشورهاي اروپايي شده‌اند.
فرش ايراني و زعفران و خشكبار، خصوصا پسته موقعيت مناسبي در بازارهاي جهاني داشته‌اند كه البته در چند سال گذشته موقعيت آنها نسبت به قبل افت كرده است.
همچنين مقايسه ميزان وزني صادرات نسبت به واردات حاكي از آن است كه صادركنندگان ايراني همچنان به صادرات موادخام علاقه‌مندند و كالاهاي ساخته‌شده سهم كمتري را همچون سال‌هاي پيش به خود اختصاص داده است.
در سه ماه گذشته همچنان ميعانات گازي و كالاهاي پتروشيمي صدرنشين صادرات از ايران بوده‌اند. هرچند حجم صادرات ميعانات گازي كاهش 32 درصدي را تجربه كرد اما جايگاه محصولات پتروشيمي بهتر شده و صادركنندگان توانسته‌اند ارزش صادرات اين محصول را در مدت يادشده 12 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزايش دهند. اقلام عمده صادرات در مدت مورد بررسي، شامل گازهاي نفتي و هيدروكربورهاي گازي شكل مايع شده به ارزش 576 ميليون دلار و سهم ارزشي 7درصد، پروپان مايع شده به ارزش 383 ميليون دلار و سهم ارزشي 65/4 درصد و قير نفت به ارزش 363 ميليون دلار و سهم ارزشي 4/4 درصد بوده است.
عمده‌ترين خريداران كالاهاي ايراني
گرچه واردات از چين همواره با انتقادات شديدي همراه بوده، اما در مقابل كشور چين بزرگ‌ترين خريدار كالاهاي ايراني نيز به‌شمار مي‌رود. اين كشور در بهار امسال پنج ميليون و 626 هزار تن كالا به ارزش يك ميليارد و 928 ميليون دلار از ايران وارد كرد. پس از اين، كشور عراق قرار دارد. صادرات به عراق نيز در اين مدت با 5/2 درصد افزايش به يك ميليارد و 509 ميليون دلار رسيد. همچنين بيشترين افزايش صادرات در بهار امسال به كشور امارات متحده عربي و هند اختصاص دارد. امارات متحده عربي در اين مدت يك ميليارد و 317 ميليون دلار انواع كالا از ايران وارد كرد و با 43 درصد افزايش نسبت به پارسال رتبه سوم را به خود اختصاص داد. هند در رتبه چهارم قرار گرفت. صادرات ايران به هند در اين مدت 729 ميليون دلار بود كه 46 درصد افزايش نشان مي‌دهد. همچنين افغانستان نيز 611 ميليون دلار كالا از ايران وارد كرد و در رتبه پنجم قرار گرفت.
اقلام عمده واردات
اين گزارش حاكي است، رتبه‌هاي نخست واردات ايران در اين مدت به دو نهاده دامي و دو كالاي اساسي اختصاص دارد. كالاهاي كشاورزي مدت‌هاست صدرنشين واردات كالا به ايران بوده‌اند. اين كالاها به ترتيب شامل ذرت دامي به ارزش 356 ميليون دلار، برنج به ارزش 243 ميليون دلار، دانه گندم به ارزش 214 ميليون دلار و كنجاله سويا به ارزش 209 ميليون دلار هستند. سهم اين كالاها از كل واردات كشورمان در مدت يادشده 88/9 درصد بوده است. اين در حالي است كه خودرو ديگر جايي در ميان پنج قلم عمده وارداتي ندارد و جاي خود را به يك كالاي سرمايه‌اي داده است. ماشين‌آلات و دستگاه‌هاي به هم فشرده، شكل دادن يا قالب‌گيري سوخت‌هاي معدني جامد، خميرهاي سراميكي و ساير محصولات معدني و ماشين‌هاي درست كردن قالب‌هاي ريخته‌گري از ماسه عنوان پنجمين كالاي عمده وارداتي كشورمان در اين مدت است كه به ارزش 209 ميليون دلار وارد كشورمان شده است.
كشورهاي عمده صادركننده كالا
چين در بهار امسال عمده‌ترين كشور صادركننده كالا به ايران بوده است. سهم اين كشور از كل واردات دوميليارد و 606 ميليون دلار بود. با اين حال صادرات چين به ايران در مدت يادشده بيش از 6 درصد كاهش داشته است. امارات متحده عربي رتبه دوم را به خود اختصاص داده و در اين مدت دو ميليارد و 395 ميليون دلار انواع كالا به ايران صادر كرده كه مجموع صادرات اين كشور نيز با 25 درصد كاهش همراه بوده است. رتبه‌هاي بعدي نيز به كره جنوبي، تركيه و هند اختصاص دارد كه هر يك از اين كشورها به ترتيب 929 ميليون دلار، 782 ميليون دلار و 636 ميليون دلار انواع كالا به ايران صادر كرده‌اند كه گرچه صادرات هند به ايران در اين مدت با كاهش چشمگيري همراه بوده اما صادرات كره‌جنوبي و تركيه به ايران افزايش يافت.
نبايد ذوق‌زده شويم
مجيد حريري ٭
آمار جديد ارايه شده از سوي گمرك اصلا موجب خوشحالي نيست چرا كه سهم كالاهاي اساسي در حجم واردات همواره كمتر از 10 درصد كل واردات كشور را رقم مي‌زند اما بيش از 4 برابر اين رقم توسط مبادي غير رسمي به صورت قاچاق وارد كشور مي‌شود. آنچه عنوان مي‌شود كه بازار از كالاهاي مصرفي اشباع شده است نيز صحيح نيست چرا كه بازار اشباع نشده بلكه قدرت خريد مردم كم شده است. اين روال موجب شد ميزان كالاهاي موجود در بازارها بيش از نياز به نظر برسد. از سوي ديگر بايد در نظر بگيريم كه با آمارهاي ارايه شده گمرك نبايد ذوق‌زده شويم و به مثبت شدن تراز تجاري ايران دل خوش كنيم چرا كه ثبت تراز 21 ميلياردي براي سه ماهه نخست سال در محاسبه كل تراز سال به 80 ميليارد دلار خواهد رسيد كه نسبت به تراز 100 ميليارد دلاري سال گذشته كاهش داشته است. اين امر نشان مي‌دهد كه روز به روز از سهم تجارت خارجي ايران كاسته مي‌شود و زماني بايد به اين تراز‌هاي تجاري دل خوش كرد و ذوق كرد كه تراز تجاري‌مان از 300 ميليارد دلار عبور كند و ميزان صادرات بيش از واردات شود. در حال حاضر كه بيشتر صادرات غيرنفتي ايران با سوبسيد انرژي محقق مي‌شود نمي‌توان تراز تجاري را مثبت خواند. عمده صادرات غير نفتي ما محصولات پتروشيمي و سيمان است كه هر دو از سوبسيد گاز دولتي استفاده مي‌كنند. قطعا نبايد با اين آمار ذوق كنيم. زماني بايد از تراز تجاري‌مان ذوق كنيم كه كالاهايي در ليست صادرات‌مان قرار گيرد كه با دسترنج نيروي انساني بومي تهيه شده است. از سوي ديگر بايد توجه كنيم كه 80درصد واردات به كشور مواد اوليه مورد نياز كارخانجات است و 10 درصد نيز گندم و برنج است. زماني كه بازار اشباع است و كارخانجات مواد‌اوليه وارد مي‌كنند و سهم تجاري تغيير خاصي نمي‌كند نشان مي‌دهد كه كارخانه‌ها با ظرفيت كامل توليد نمي‌كنند و در حال ركود به سر مي‌برند. اين يك واقعيت است كه هر روز سهم‌مان از تجارت خارجي در حال كم شدن است يعني سهم 2/1 درصدي ايران در تجارت جهاني در حال حاضر 4/0 درصد است كه براي رسيدن به سهم‌مان بايد ميزان حضورمان در بازارهاي جهاني را سه‌برابر كنيم.٭عضو اتاق بازرگاني
روزنه اميدي هست
مهدي پورقاضي ٭
مثبت بودن تراز تجاري ايران نشانه مثبتي است و بايد از اين روند خرسند باشيم چرا كه بخش قابل توجهي از واردات كشور به صورت غير رسمي و به صورت قاچاق از مبادي غيرگمرك انجام مي‌شود يا در موارد خوداظهاري‌ها در گمرك درست انجام نمي‌شود. از سوي ديگر ميزان قابل توجهي از كالاهاي وارداتي به كشور از طريق مناطق آزاد صورت مي‌گيرد كه اين آمار در واردات لحاظ نمي‌شود. پس بايد بگوييم آمار اعلام شده جديد از سوي گمرك صحيح نيست. در كنار اين آمارها، گردش عمليات ورود كالاها در مناطق آزاد نشان مي‌دهد قاچاق از اين مناطق ادامه دارد؛ پس آمار واقعي به نفع واردات است نه صادرات. در واقع با احتساب ميزان نفت و فرآورده‌هاي نفتي اين تراز صفر خواهد شد. آنچه در بازار ديده مي‌شود اشباع بازار از كالاهاي مصرفي و خارجي است كه تفاوت قابل توجهي با آمار گمرك دارد ولي كفه ترازوي گمرك به سمت واردات مواد اوليه كارخانجات و ماشين‌آلات سنگين‌تر است كه اين نشان مي‌دهد عمده كالاهاي مصرفي از مبادي غيررسمي وارد كشور مي‌شود. به اين جهت نبايد به آمارهاي گمرك دل خوش كرد و خوشبين بود و برعكس بايد كمك كنيم تا حجم صادرات كالاهاي توليد كشور نه نفت و فرآورده‌هاي نفتي افزايش يابد تا بتوانيم به تراز تجاري كشور اميدوار باشيم. با اين حال شايد بهتر است بگوييم بايد به آمار فعلي خوشبين باشيم و به آينده اميدوار. ٭عضو اتاق بازرگاني