اشيا تاريخ را روايت مي‌كنند
ع. پاشايي از آثار تازه‌اش گفت
اشيا تاريخ را روايت مي‌كنند، 100 شيء تاريخي در بريتيش ميوزيوم از انسان آغازين تا كارت اعتباري را تعريف مي‌كنند. «تاريخ جهان در 100 شيء» نام اين كتاب است كه ع. پاشايي آن را به فارسي ترجمه كرده و قرار است از سوي نشر چشمه به زودي منتشر شود.
به گفته پاشايي، اين اثر نوشته نيل مگ كريگور رييس موزه است كه برنامه‌هايي در راديو 4 بي‌بي‌سي داشت كه آن حرف‌ها همگي در اين كتاب آمده است.
قواعد اين برنامه را مارك دامازر، مدير يا كنترل‌كننده راديو ۴ گذاشته بود و اينها قواعد ساده‌اي بودند. همكاراني از موزه و بي‌بي‌سي مجموعه‌اي از ۱۰۰ شيء را از موزه بريتانيا انتخاب كردند كه از نظر تاريخي بايد از آغاز تاريخ انسان، در حدود دو ميليون سال پيش، شروع كند و تا همين امروز بيايد. اين اشيا بايد كل جهان را تا آنجا كه ممكن است به طور برابر شامل شوند. آنها سعي مي‌كنند به خيلي از جنبه‌هاي تجربه انسان كه عملي هستند بپردازند و از كل جوامع به ما بگويند. بنابراين، اين اشيا لزوما هم چيزهاي كم‌ارزش زندگي روزمره را شامل مي‌شوند و هم آثار بزرگ هنر را. چون هفته‌اي پنج برنامه پخش مي‌شد، اشيا به شكل يك خوشه پنج‌تايي دسته مي‌شدند، كه كره خاك را در نقاط گوناگون زمان بگردند و به پنج تصوير جهان از طريق اشيا درآن تاريخ خاص نگاه شود و از آنجا كه مجموعه موزه كل جهان را دربرمي‌گرفت، برنامه‌هاي بي‌بي‌سي در هر بخش آن از متخصصان و مفسران سراسر جهان دعوت كردند به آنها بپيوندند.
«جبين بر خاك نه» نوشته تي. سي. مكلوهان خودنگاره سرخپوست‌هاست كه پاشايي آن را به فارسي ترجمه كرده است.
به گفته پاشايي اين اثر حرف‌هاي سرخ پوستان در رابطه با قراردادها و مردم امريكا است.
اين كتاب نام اصلي‌اش زمين را لمس كن است و سال‌ها پيش احمد شاملو آن را از امريكا براي پاشايي فرستاده بود و عنوان جبين بر خاك نه را برايش انتخاب كرده بود، به همين دليل پاشايي همين عنوان را بر كتاب گذاشت.
در اين كتاب، سرخپوستها خودشان از چند و چون زندگي‌‌شان ميگويند. بندهايي كه اين كتاب را ميسازند از نطقها و به تازگي هم از نوشته‌هاي سرخپوستهايي كه از قرن شانزدهم تا قرن بيستم در همه بخش‌هاي قاره امريكاي شمالي زندگي ميكردند، گرفته شدهاند. آنها با ادب و احترام از زمين، از حيوانات و از اشيايي حرف ميزنند كه قلمرو زندگي آنها را ميساختند. آنها در تحميل خواست‌شان به محيط فضيلتي نميديدند: پيش آنها مال‌اندوزي خصوصي، تقريبا بدون استثنا، يك راه فقر بود، نه ثروت. معناي زندگي آنها از راه پيوندهاشان با همديگر و با زادگاه‌هاشان بازشناخته مي‌شود كه همه اينها از راه حافظه عمق و طنين پيدا ميكرد.
او همچنين در حال ترجمه كتاب «ايران در تاريخ جهان» است كه اين اثر نوشته ريچارد فولتس است. اين كتاب تاريخ ايران براي خارجي‌هاست.
پاشايي يادآور مي‌شود: «نويسنده اين اثر در واقع دين شناس است ولي اين بار از زاويه تاريخ سياسي كتابي نوشته است. البته هنوز انگليسي كتاب در نيامده ولي نويسنده اثر كتاب را قبل از انتشار براي ترجمه به من داد. اين اثر بعد از انتشار به زبان انگليسي در ايران هم منتشر خواهد شد.»