نظرخواهي
از سبزي مذاكرات تا سرخي شاخص
هاشم باروتي ٭
پس از سقوط آزاد شاخص بورس در ديماه سال 91 و به دنبال آن متاثر شدن بازار سهام از مذاكرات پنج قدرت جهاني با ايران كه با روي كار آمدن دولت اعتدال بر ميزان اوج و فرودهاي آن نيز افزوده شد، همه چشم‌ها گاهي به لوزان و گاهي به وين و شل و سفت كردن‌هاي ديپلماتيك دوخته شده بود تا شايد تن رنجور بازار سرمايه كشور با طرح لبخندي ظريف در گيرو‌دار بيم‌ها و اميدها رمقي هر‌چند نا چيز را تجربه كند. برخي كه مال در گره زلف مذاكرات بسته بودند طالع خوش خويش را در اعلام توافقي نفسگير مي‌ديدند و با ورود مجدد به بازار سرمايه به دنبال احياي مال از دست رفته بودند. بسياري با اين رويا سر به بالين نهادند كه از فرداي توافقات بر سبز شدن شاخص افزوده شده و آب رفته به جوي باز مي‌گردد. اما درست پس از مذاكرات همه آرزوها نقش بر آب شد و سناريو نويسان بازار شروع به نگاشتن تحليل‌هايي كردند كه پيش از اين نيز به همين كار مشغول بودند. اين مقال سعي دارد اشاره‌اي نا چيز قريب به بضاعت اندك نگارنده گذري كند بر آنچه روي داد. آنچه در وهله نخست مي‌توان بر آن انگشت گذاشت باز مي‌گردد به فصل مجامع شركت‌هاي بورسي. با نزديك شدن به فصل مجامع همان‌طور كه پيش‌بيني مي‌شد بسياري از شركت‌ها نتوانستند حتي سود‌هاي ناچيز پيش‌بيني شده را محقق سازند كه اين سود ناچيز نيز گروگان افزايش سرمايه برخي شركت‌ها شده است. اواخر سال قبل و اوايل سال جاري بسياري از شركت‌هاي بورسي اقدام به پيش‌بيني سودهايي كردند كه عملا انگيزه‌اي براي ماندن در اين سهم‌ها را ايجاد نمي‌كرد از سوي ديگر شركت‌هاي سرمايه‌گذاري (شما بخوانيد حقوقي‌ها) به دلايلي چون باز پرداخت معوقات بانكي با استراتژي سفته‌بازي كه از مدت‌ها پيش در دستور كارشان قرار گرفته بود اقدام به فروش سهام خود در صف‌هاي خريد كردند تا از اين رهگذر با نا اميدي اشخاص حقيقي و انجام فروش سهام‌شان زير قيمت توقعي نمدي براي كلاه خود دست و پا كنند و اين جو نااميدي اينقدر استمرار يافت كه تا به امروز بازار سهام نتوانست كمر از اين بدبيني راست كند. از سوي ديگر برخي شركت‌هاي بورسي كه اقدام به فروش دارايي‌هاي خود كرده بودند و پيش‌بيني مي‌شد بخشي از آن عايد سهامداران شود به جاي مديريت سهام در وضعيتي بهتر بر طبل بد اقبالي شركت كوبيدند تا سهامدار مفلوك هر آنچه را در ذهن بافته بود رشته شده ببيند و حتي شركت‌هايي كه اخبار خوشي از عملكردشان به گوش مي‌رسيد با اقبال سهامداران يا حمايت مالكان خود رو به رو نشدند. تكنيكاليست‌هاي تحليلگر با سود جستن از فن روانشناسي بازار چنان بر فضاي خوش‌بيني حاصل از توافقات هسته‌اي تاختند كه اندك روزن اميد نيز به سقف حمايتي‌شان خورد و تا قعر حمايت قرار است نزول شاخص را رصد كنند كه اين فنون تا به امروز نه به كار دنيا آمده است نه به كار آخرت بازار. برخي نيز بر اين انديشه‌اند كه دولت دل آن ندارد كه سرمايه‌گذاران خارجي در بدو ورود به بازار سرمايه با قيمت‌هايي رو به رو شود كه دلبري آن چنگي به دل نزند و موجبات رنجش را سبب شود. بگذريم كه به اعتقاد اهل فن نه بستر آن مهياست و نه ساختار آن. از سوي ديگر برخي نيز دلواپس اين هستند كه توفيق دولت بر رستگاري آينده‌شان آسيب رساند و از توان خود در بي‌كفايتي اقتصادي دولت كه برگ برنده‌اش در انتخابات بود، سود جويند تا بازاري كه در اوج تحريم‌ها و تهديد‌ها رشد‌هاي افسانه‌اي داشت اين‌بار با همه توانمندي‌ها و خوش‌بيني‌ها توشه‌اي باشد براي مانورهاي سياسي‌شان. به هر تقدير براي نخستين‌بار همه اركان اقتصادي كشورمان به‌طور يكپارچه يك سمفوني هارمونيك را مي‌نوازند كه آن، روياي فردايي است خوشتر زير سايه رونق و تلاش و همدلي ملي و آن روز است كه با رشد و رونق اقتصادي، بازار سرمايه نيز شاهد شكوفايي باشد به شرط آنكه تيم اقتصادي دولت به جاي پروردن بازارهاي پولي همانند ساير بلاد رشد يافته بيش از پيش به بازار سرمايه اميد بندند تا اندك اميد و توشه سهامداران خرد به سرابي سوخته بدل نشود.
٭كارشناس بازار سرمايه
پاسخي براي وضعيت فعلي بورس ندارم
محمد حسن نژاد٭
وضعيتي كه در دو سه هفته اخير در بازار سرمايه ايران به وجود امده است، يك وضعيت عجيب و خاص است. حداقل شخص من، كه مدت‌ها در بورس فعال بودم و امروز هم عضو كميسيون اقتصادي مجلس شوراي اسلامي هستم، نمي‌توانم توضيح اين وضعيت را پيدا كنم. بسياري از كارشناسان اقتصادي با اتكا به علم اقتصاد فكر مي‌كردند توافقات مي‌تواند وضعيت بازار سرمايه را بهبود بخشد اما بعد از توافقات نه تنها اين اتفاق نيفتاد بلكه بورس با شتابي بيش از گذشته به سمت منفي شدن حركت كرده است. اتفاق عجيب در اين ميان اين است كه قبل از رسيدن به توافق، بورس به هواي توافق احتمالي مثبت شد اما بعد از توافق و در شرايطي كه همه انتظار شتاب بيشتر بورس و رشد دو سه هزار واحدي شاخص را داشتند، شاخص‌ها منفي شدند. برخي اين مساله را به كمبود نقدينگي در كشور نسبت مي‌دهند اما اين حرف درستي نيست، زيرا قبل از توافقات هم نقدينگي تفاوت چنداني با امروز نداشت اما شاخص‌ها مثبت بودند. از طرف ديگر در شرايطي كه وضعيت بانكي كشور رو به بهبود مي‌رود يا پتروشيمي‌ها و پالايشگاه‌ها براي خريد و فروش آزاد مي‌شوند، نه تنها به بهبود وضعيت نتوانستند ياري برسانند، بلكه در اين بخش هم شاخص‌هاي بازار سرمايه منفي مي‌شود. برخي ديگر ادعا مي‌كنند به دليل اختلافات سياسي، بخش زيادي از حقوقي‌ها اقدام به فروش كردند تا به چهره و وجهه دولت آسيب بزنند. اين مساله از نظر من يك توهم توطئه است و فكر نمي‌كنم كسي آنقدر بي‌عقل باشد كه دست به چنين كاري بزند. من به عنوان نماينده مردم در مجلس، عضو شوراي عالي بورس و فعال سابق بازار سرمايه، در توضيح دادن وضعيت موجود ناتوان هستم و به هيچ روي نمي‌توانم تحليل كنم كه چرا اين اتفاق افتاده است.
٭ عضو كميسيون اقتصادي مجلس و شوراي عالي بورس
بازار سرمايه در چند هفته آينده مثبت مي‌شود
حسين عبده تبريزي٭
اولا ذهن كسي به سمت نظريه توطئه نرود. بازار سرمايه منطق خود را دارد و ازآن تبعيت مي‌كند و كسي نمي‌تواند آن را براي مدت كوتاهي (بيش از يك هفته) مثبت يا منفي كند. در واقع اين عقل جمعي شركت‌كنندگان در بازار است كه سطح قيمت‌ها را تعيين مي‌كند.
تشخيص اوليه بازار علي‌الاصول آن است كه در مقام اجرا آثار لغو تحريم‌ها در ماه دسامبر به بعد ظاهر خواهد شد. بنابراين در سود و زيان شركت‌ها در سال 1394 تاثيري نخواهد داشت. انتظارات نيز قبلا آثار خود را بر بازار گذاشته است و بازار از مدتي قبل با توقع اصلاح وضعيت حركت داشته است.
مادامي كه سختگيري‌هاي بانك مركزي درباره سود و زيان شركت‌ها، تعديلات منفي شركت‌ها، مشكلات سيمان و فولاد و موارد مشابه ادامه داشته باشد، بازار سرمايه در حال انعكاس بخش واقعي اقتصاد است. با همه اينها و لحاظ نكات بسيار مثبتي كه از توافق ايران و قدرت‌هاي بزرگ حاصل خواهد شد، پيش‌بيني اينجانب آن است كه بازار سرمايه حركت خواهد كرد و بي‌شك شاخص در كوتاه‌مدت (ظرف چند هفته) حركت خود را با پيش‌بيني مثبتي از وضعيت آتي به سمت بالا دنبال خواهد كرد.
٭عضو شوراي عالي بورس و دبيركل سابق بورس اوراق بهادار تهران