از علي آموز اخلاص عمل
به مناسبت دوازدهم امرداد «روز فرهنگ پهلواني و ورزش‌هاي زورخانه‌اي»
علي‌اصغر شعردوست
هفدهم شوال مصادف با دوازدهم امرداد(مردادماه) به مناسبت روز جنگ دلاورانه مولا علي(ع) با عمروبن عبدود در تقويم رسمي كشور به عنوان «روز فرهنگ پهلواني و ورزش‌هاي زورخانه‌اي» نامگذاري شده است. اين روز همگاه با روزي است كه حضرت علي با عمروبن عبدود، پهلوان معروف عرب مبارزه كرد و او را شكست داد. مولاي متقيان پس از شكست دادن عمروبن عبدود به طرف او رفت تا سرش را از بدنش جدا كند كه عمرو آب دهان خود را به صورت علي(ع) انداخت. حضرت از جاي خود برخاست و مقداري در ميدان جنگ قدم زد سپس به سمت او رفت. عمرو علت اين كار را جويا شد حضرت فرمود: آن لحظه كه آب دهانت را به صورت من انداختي من را غضب گرفت نمي‌خواستم تو را به اين حالت بكشم؛ مقداري قدم زدم تا آرام شوم و آنگاه تو را به خاطر رضاي حق تعالي بكشم. «لا فتي الاّ علي، لا سيف اِلاّ ذوالفقار» .
به دليل اين پهلواني، ايثار، شجاعت و ازخود‌گذشتگي اين روز به عنوان «روز فرهنگ پهلواني و ورزش زورخانه‌اي» ناميده شده و در تقويم رسمي كشور ثبت شده است. آن‌گونه كه در متون تاريخي آمده است، ورزش پهلواني و زورخانه در 700 سال پيش به وسيله پورياي ولي(محمود بن ولي‌الدين خوارزمي) به صورت امروزي تجديد سازمان يافته و بدون شك آنچه پيش از آن بوده مي‌توانسته تاريخي بسيار كهن داشته باشد. اما حركت جهاني كردن ورزش‌هاي پهلواني و زورخانه‌اي در كشورمان با رهنمود مقام معظم رهبري در سال ١٣٨٠شمسي و تاسيس كميته «فراملي كردن ورزش‌هاي باستاني و زورخانه‌اي» آغاز شد و با انجام پژوهش‌هاي ورزشي، فرهنگي و اجتماعي و مطالعات علمي و رايزني‌هاي بين‌المللي، فدراسيون بين‌المللي ورزش‌هاي زورخانه‌اي با مشاركت مقامات عاليرتبه ورزشي 22كشور جهان در مهر ماه ١٣٨٣ تاسيس شد و اكنون با پشت سر گذاشتن بيش از يك دهه فعاليت، اين تنها فدراسيون جهاني ايراني توانسته است، ورزش زورخانه را در 66كشور دنيا معرفي كند. رياست فدراسيون بين‌المللي ورزش‌هاي زورخانه‌اي كشورمان براساس آراي كشورهاي عضو برعهده مهندس محسن مهرعليزاده، معاون اسبق رييس‌جمهور و رييس اسبق سازمان تربيت بدني كشور است و نايب‌رييس اين فدراسيون بين‌المللي وزير سابق ورزش تاجيكستان و رييس فعلي فدراسيون ورزش‌هاي پهلواني و زورخانه‌اي آن كشور جناب سليمان عبدالواحد است. اين ورزش جوانمردانه و رمزآلود كه زادگاه آن كشورمان است، در تاجيكستان نيز رشد چشمگيري داشته است. به‌دليل رشد فزاينده علايق تاجيكان با مساعدت جمهوري اسلامي ايران و تخصيص مكاني مناسب ساخت و تاسيس زورخانه‌اي جهت احيا و رونق اين ورزش در شهر «دوشنبه» پايتخت آن كشور جامه عمل پوشيده است. اين زورخانه كه به نام «حكيم ابوالقاسم فردوسي» نامگذاري شده است، يكي از مهم‌ترين اماكن ورزشي تاجيكستان بوده و منشا تربيت پهلوانان و ورزشكاران زبده‌اي شده است كه در مسابقات منطقه‌اي و جهاني جايگاه‌هاي مهمي را به دست مي‌آورند. در دوراني كه مسووليت سفارت جمهوري اسلامي ايران در دوشنبه بر عهده اينجانب بود، علاوه بر كليه فعاليت‌هاي مرتبط با اين ورزش، بعضا برنامه‌هاي ديني، فرهنگي، هنري و ورزشي كشورمان به‌صورت مستقل يا مشترك با تاجيكان عزيز در فضاي معنوي و روحاني «زورخانه حكيم ابوالقاسم فردوسي» شهر دوشنبه برگزار مي‌شد. برگزاري دو دوره مسابقات بين‌المللي ورزش‌هاي زورخانه‌اي در تاجيكستان و پخش مشروح آن از تلويزيون‌هاي برخي كشورهاي منطقه و به ويژه سيماي جمهوري اسلامي ايران از جمله برنامه‌هاي مهم زورخانه حكيم ابوالقاسم فردوسي بود. همچنين احداث سالن و مجموعه‌اي براي كشتي پهلواني با مساعدت كشورمان در دوشنبه در حال اجراست. علاوه بر كشورهاي فارسي‌زبان، در برخي كشورها و شهرهاي مهم از جمله شهرهاي مقدس نجف اشرف و كربلا ساخت زورخانه‌هايي با جلب مساعدت‌هاي خيرين كشورمان و پيگيري‌هاي فدراسيون بين‌المللي در حال انجام است كه اميدوارم به سرانجامي نيكو منتهي شود. با احترام به پهلوانان كشورمان اعم از آنان كه به عالم بقا كوچ كرده‌اند و آنان‌كه رسم فتوت و جوانمردي را با منش پهلواني در كشورمان و ساير نقاط جهان ترويج مي‌كنند، اين يادداشت را با نقل ابياتي از سروده معروف مولانا در بيان نبرد اسدالله الغالب علي(ع) با عمروبن عبدود به پايان مي‌برم:
از علي آموز اخلاص عمل / شير حق را دان مطهر از دغل /در غزا بر پهلواني دست يافت / زود شمشيري بر آورد و شتافت / او خدو انداخت در روي علي / افتخار هر نبي و هر ولي/ در زمان انداخت شمشير آن علي/ كرد او اندر غزااش كاهلي / گشت حيران آن مبارز زين عمل / وز نمودن عفو و رحمت بي‌محل/ گفت بر من تيغ تيز افراشتي / از چه افكندي مرا بگذاشتي / در شجاعت شير ربانيستي / در مروت خود كي داند كيستي
گفت من تيغ از پي حق مي‌زنم / بنده حقم نه مامور تنم/ شير حقم نيستم شير هوا/ فعل من بر دين من باشد گواه / رخت خود را من ز ره بر داشتم/ غير حق را من عدم انگاشتم/ كه نيم كوهم ز حلم و صبر و داد/ كوه را كي در ربايد تند باد/ باد خشم و باد شهوت باد آز/ برد او را كه نبود اهل نماز