نگاهي به فيلم مجمع كاردينال‌ها(Conclave )
درام سياسي با دسيسه‌هاي مذهبي و پيچيدگي‌هاي روانشناختي
حسن تهراني
«مجمع كاردينال‌ها» به كارگرداني ادوارد برگر به عنوان يك اثر سياسي و مذهبي در دل دنياي واتيكان، براي نخستين‌بار تماشاگران را به درون پنهان‌ترين و پيچيده‌ترين فرآيندهاي انتخاب پاپ مي‌برد. اين فيلم كه بر اساس رمان رابرت هريس ساخته شده، داستان بحران روحي و سياسي يكي از كاردينال‌ها را دنبال مي‌كند كه ناگهان بايد وظيفه سنگين برگزاري اجلاس كاردينال‌ها و انتخاب پاپ جديد را به عهده بگيرد. در اين ميان، شخصيت‌هاي مختلف با انگيزه‌ها و اسرار پنهان خود وارد بازي قدرت مي‌شوند و اين رقابت‌ها نه تنها دنياي مذهبي را در معرض چالش قرار مي‌دهد، بلكه بسياري از ابعاد انساني آن را نيز زير سوال مي‌برد.
فيلم «مجمع كاردينال‌ها» داستان را از لحظه مرگ پاپ آغاز مي‌كند. كاردينال لورنز (با بازي رالف فاينس) كه دچار بحران تزلزل ايمان است، مسووليت سازماندهي و مديريت اجلاس كاردينال‌ها را بر عهده مي‌گيرد. اجلاس كاردينال‌ها فرآيندي است كه در آن گروهي از كاردينال‌ها براي انتخاب پاپ جديد گرد هم مي‌آيند و در فرآيند رأي‌گيري و گفت‌وگوهاي پشت پرده، تنها دود سفيد از شومينه به نشانه انتخاب پاپ جديد ديده مي‌شود. رقابت اصلي ميان كاردينال‌هايي است كه هر يك براي ايجاد تغييرات يا حفظ وضعيت موجود در كليساي كاتوليك مبارزه مي‌كنند.
كاردينال بِليني (با بازي استنلي توچي)، كاردينال تِدِسكو (با بازي سرجيو كستِليتو) و كاردينال آدِيمي (با بازي لوكسيان مِسامي) از جمله شخصيت‌هاي اصلي هستند كه با يكديگر به رقابت مي‌پردازند. در اين ميان، كاردينال ترِمبِلي (با بازي جان ليتگو)، كه خود نيز در كانون توجه قرار مي‌گيرد و كاردينال بِنيتز (با بازي كارلوس ديهز) كه به شكلي مرموز وارد ميدان مي‌شود، رازهاي جديدي را افشا مي‌كنند و وضعيت رقابت‌ها را پيچيده‌تر مي‌سازند.
فيلم به‌خوبي به بررسي بازي‌هاي قدرت و پيچيدگي‌هاي روانشناختي اين شخصيت‌ها پرداخته و تماشاگر را به دنبال خود مي‌كشد. كاردينال لورنز، به عنوان شخصيت محوري، درگير تضادهاي دروني بسياري است. از يك‌سو وظيفه‌اش ايجاب مي‌كند كه در اجلاس كاردينال‌ها نظارت داشته باشد و از سوي ديگر، دچار ترديد‌هايي عميق درباره نقش و مسووليت‌هاي كليسا در دنياي امروز است. اين كشمكش‌هاي دروني فاينس را به يكي از برجسته‌ترين بازيگران اين فيلم تبديل كرده است.
ادوارد برگر، كارگردان آلماني كه پيش از اين با فيلم «در جبهه غرب خبري نيست» شناخته شده بود، فيلمي كه 9 نامزدي در نود و پنجمين دوره جوايز اسكار را دريافت كرد و برنده چهار اسكار شد (بهترين فيلم بين‌المللي، بهترين فيلمبرداري، بهترين موسيقي فيلم و بهترين طراحي صحنه)، در «اجلاس كاردينال‌ها» رويكردي متفاوت و بسيار پيچیده در پيش مي‌گيرد. او به‌خوبي توانسته است فضاي سنگين و مذهبي واتيكان را به فضاي يك فيلم پر از رمز و راز تبديل كند. در حالي كه فيلم با توجه به محيط بسته اجلاس كاردينال‌ها و فضاي سرشار از گفت‌وگوهاي سياسي و مذهبي روايت مي‌شود، برگر موفق شده تا تنش‌هاي دروني و بيروني شخصيت‌ها را به‌صورت گام‌به‌گام به نمايش بگذارد.
در حالي كه شخصيت‌ها در ابتدا براي تماشاگر تقريبا در سايه قرار دارند و تنها از طريق رفتارهايشان شناخته مي‌شوند، فيلم به تدريج لايه‌هاي پنهاني از شخصيت‌هاي مختلف را آشكار مي‌سازد. فيلم به‌ويژه در قسمت‌هايي كه رازها و انگيزه‌هاي پنهاني شخصيت‌ها برملا مي‌شود، موفق عمل كرده و توانسته تماشاگر را درگير سازد.
بدون شك، يكي از نقاط قوت فيلم «اجلاس كاردينال‌ها» بازي‌هاي فوق‌العاده بازيگران است. رالف فاينس در نقش كاردينال لورنز، به‌خوبي توانسته است تنش‌هاي دروني يك شخصيت مذهبي كه از ايمان خود دور شده است را به تصوير بكشد. او در لحظات مختلف با ترديدها و كشمكش‌هاي روحي‌اش مي‌درخشد و اين بازي پيچيده را با تسلط و دقت به نمايش مي‌گذارد. استنلي توچي، جان ليتگو، لوكسيان مِسامي و سرجيو كستِليتو نيز در نقش‌هاي خود بسيار قوي عمل كرده‌اند، به‌ويژه توچي كه شخصيت كاردينال بِليني را با ظرافت‌هاي خاص خود مي‌سازد و به‌خوبي به نمايش مي‌گذارد.
از ديگر بازي‌هاي برجسته فيلم، بايد به ايزابلا روسليني اشاره كرد كه در نقش خواهر آجنِس، نگاهي نافذ و پرقدرت به وضعيت داخلي اجلاس كاردينال‌ها دارد. حتي اگر شخصيت او به‌طور مستقيم در مركز داستان قرار نداشته باشد، حضورش در فيلم باعث مي‌شود كه برخي از پيچيده‌ترين تصميمات پشت پرده به‌خوبي تحليل شوند.
فيلم از لحاظ بصري يك اثر شگفت‌انگيز است. ستايش‌هاي ويژه بايد به استيفن فونتين، مدير فيلمبرداري و ليزي كريستِل، طراح لباس، تعلق گيرد. طراحي لباس‌هاي كاردينال‌ها با رنگ‌هاي قرمز و سفيد پر زرق و برق، به‌طور خاص نمايانگر سنت و وقار مذهبي است. در عين حال، دكوراسيون و طراحي صحنه فيلم به‌گونه‌اي است كه همزمان با ايجاد حس مرموز بودن و قدرت، به تصوير كشيدن كاخ واتيكان و فضاهاي مذهبي آن نيز به‌خوبي انجام مي‌شود.
فيلم با ايجاد تضاد ميان رنگ‌هاي گرم و سرد و تركيب آن با صحنه‌هاي داخلي زيبا، تصويري شگفت‌انگيز از سنت‌هاي مذهبي در دنياي مدرن به دست مي‌دهد. اين كارگرداني تصويري دقيق و زيبا، به‌ويژه در لحظات بحراني داستان، اثر را از حالت يك تريلر ساده به يك تجربه بصري تبديل كرده است.
اجلاس كاردينال‌ها فيلمي است كه در آن تركيب درام سياسي، دسيسه‌هاي مذهبي و پيچيدگي‌هاي روانشناختي شخصيت‌ها به‌خوبي با هم تلفيق شده است. گرچه فيلم در برخي قسمت‌ها در پرداخت مسائل مذهبي و فلسفي دچار سطحي‌نگري مي‌شود، اما توانسته است به‌خوبي تماشاگر را درگير كشمكش‌هاي پنهان قدرت كند. بازيگران برجسته و كارگرداني محكم اين اثر، فيلم را به يكي از جذاب‌ترين و متنوع‌ترين تجربه‌هاي سينمايي امسال تبديل كرده است.
شايد تنها نقطه ضعف فيلم تدوين آن است كه ضرباهنگ لازم را به فيلم نمي‌بخشد و بعضي از سكانس‌ها را ملال آور مي‌سازد.
فيلمساز، نويسنده و منتقد سينما