آزمون بزرگ ديپلماسي در آلاسكا

روساي جمهور روسيه و امريكا قرار است روز جمعه ۱۵ آگوست در آلاسكا ديدار كنند. اين نخستين ديدار رهبران دو كشور از زمان بازگشت ترامپ به كاخ سفيد در ژانويه ۲۰۲۵ است. اين ملاقات در شرايطي برگزار مي‌شود كه همزمان طرح آتش‌بس پيشنهادي روسيه، شامل امتيازات ارضي قابل توجه به اين بازيگر، به امريكا و اروپا ارايه شده است. به گزارش وال‌استريت ژورنال، مسكو در اين طرح خواستار عقب‌نشيني كامل نيروهاي اوكرايني از استان دونتسك در شرق اوكراين شده و متقابلا اعلام كرده در صورت تحقق اين امر، حاضر به برقراري آتش‌بس كامل است. اين طرح همچنين شامل واگذاري كنترل استان‌هاي دونتسك و لوهانسك به روسيه به همراه شبه‌جزيره كريمه است، منطقه‌اي كه روسيه در سال ۲۰۱۴ به تصرف خود درآورده و خواستار آن است تا در سطح بين‌الملل به رسميت شناخته شود. اگرچه روسيه اكنون نيز بخش بزرگي از اين مناطق را در كنترل دارد، اما نيروهاي اوكرايني هنوز شهرهاي كليدي و مناطق مهمي را دراختيار دارند كه به سنگرهاي دفاعي اوكراين تبديل شده‌اند. نكته مبهم و مهم براي مقام‌هاي اروپايي اين است كه سرنوشت مناطق جنوبي زاپوريژيا و خرسون كه روسيه بخش‌هايي از آنها را تصرف كرده، چه خواهد شد. برداشت‌ها درباره برنامه‌هاي روسيه در اين مناطق اما متناقض است؛ برخي مي‌گويند مسكو قصد تثبيت خطوط فعلي را دارد و برخي ديگر احتمال عقب‌نشيني كامل روسيه را مطرح كرده‌اند. يك مقام امريكايي به وال‌استريت ژورنال گفت كه پوتين خواستار توقف جنگ در خطوط فعلي است و پس از آن مذاكراتي درباره تبادل اراضي صورت خواهد گرفت، اما هنوز مشخص نيست چه مناطقي در مقابل به اوكراين بازگردانده مي‌شود. ازسوي ديگر، مقامات اوكرايني و اروپايي به‌شدت با اين طرح مخالفت كرده‌اند و شناسايي كنترل روسيه بر مناطق اشغالي را رد مي‌كنند. همچنين، قانون اساسي اوكراين رييس‌جمهور اين كشور را از تغيير يك‌جانبه مرزها منع كرده است. ولوديمير زلنسكي پيش‌تر اعلام كرده كه تنها پس از برقراري آتش‌بس كامل و بدون قيد و شرط، حاضر به گفت‌وگو درباره مسائل ارضي است.

برخي ناظران مدعي‌اند طرح پوتين با هدف افزايش فشار داخلي بر زلنسكي طراحي شده است، چراكه بسياري از مردم اوكراين خواستار پايان جنگ هستند اما حاضر به واگذاري بخش‌هاي بزرگ از خاك كشور نيستند. اين طرح مي‌تواند كي‌يف را تحت فشار بگذارد تا وارد مذاكرات شود و همزمان به مسكو فرصت دهد از تحريم‌هاي جديد امريكا بگريزد. چنان‌كه مهلت تعيين شده توسط ترامپ براي موافقت روسيه با آتش‌بس در جمعه گذشته به پايان رسيد، اما ترامپ پس از اعمال تعرفه ۵۰ درصدي بر واردات نفت از هند، كه يكي از بزرگ‌ترين خريداران نفت روسيه است، ممكن است ساير تحريم‌ها را تا زمان پيشرفت مذاكرات به تعويق بيندازد. در همين راستا سي‌ان‌ان با انتشار گزارشي مدعي شد: به نظر مي‌رسد شرايط پيرامون نشست آلاسكا به‌شدت به نفع مسكو است و مشخص است چرا پوتين پس از ماه‌ها مذاكرات نمايشي، مشتاقانه اين فرصت را پذيرفته است. كي‌يف و متحدان اروپايي‌اش با نگراني به پيشنهادات اوليه استيو ويتكاف نماينده ترامپ، واكنش منفي نشان داده‌اند، چرا‌كه اين پيشنهاد، اوكراين را ملزم به واگذاري باقي‌مانده استان‌هاي دونتسك و لوهانسك در ازاي آتش‌بس مي‌كند. اروپا همچنين نگران است اين توافق مانند نمونه تاريخي معاهده مونيخ در سال ۱۹۳۸ شود؛ معاهده‌اي كه به نظر نويل چمبرلين وزير خارجه پيشين بريتانيا در آن زمان، يك سند بي‌ارزش براي مهار آلمان نازي بود. يوري اوشاكوف، دستيار پوتين اما آلاسكا را مكاني عالي براي گفت‌وگو درباره همكاري‌هاي اقتصادي ميان واشنگتن و مسكو توصيف كرده است. الكساندر گابوِف، مدير مركز كارنگي روسيه و اوراسيا، در اين رابطه به نيويورك تايمز گفت كه پوتين در نشست آلاسكا دنبال چند گزينه است: توافقي كه ترامپ آن را به اوكراين تحميل كند؛ توافقي كه ترامپ قبول كند اما زلنسكي رد كند و امريكا حمايت از اوكراين را كنار بگذارد؛ يا ادامه مسير فعلي براي ۱۲ تا ۱۸ ماه آينده تا اوكراين از نظر نيروي انساني به مشكل بخورد. گابوِف مي‌گويد پوتين مي‌داند ترامپ حاضر به ارايه امتيازاتي است كه ديگر رهبران امريكايي حاضر به آن نيستند و اين مي‌تواند اتحاد غرب را دچار شكاف كند. همزمان در تحليلي از شوراي آتلانتيك نيز آمده است كه ترامپ در دو ماهه اخير با افزايش فشارها بر كرملين زمينه ديدار با پوتين را فراهم كرده است. اين فشارها شامل ترغيب اعضاي ناتو به افزايش هزينه‌هاي دفاعي، تهديد به تحريم‌هاي جديد روسيه و افزايش تعرفه‌ها بر هند به دليل خريد نفت روسيه بوده است. در مقابل، پوتين با اعتماد به نفس اين ديدار را رقم خواهد زد و انزواي بين‌المللي خود پس از آغاز جنگ را به عنوان سد دفاعي در برابر اقدامات امريكا و اروپا مي‌بيند. اين گزارش همچنين تاكيد دارد كه احتمالا روسيه در سه تا پنج سال آينده تلاش خواهد كرد توان نظامي خود را بازسازي كند و با دقت نظاره‌گر پايبندي كشورهاي اروپايي به تعهدات افزايش هزينه‌هاي دفاعي خواهد بود و خروج گسترده نيروهاي امريكايي از اروپا فضاي ماجراجويي‌هاي پوتين را افزايش خواهد داد.