نگراني از ادامه رشد تورم در ماه‌هاي آتي
نان ، سبزي و ميوه اوج گرفت
گروه اقتصادي |مركز آمار تورم نقطه‌اي خوراكي‌ها براي مهر ۱۴۰۴ را افزايشي برآورد كرد؛ روندي كه از نگاه تحليلگران اقتصادي قابل پيش‌بيني بوده است. نكته نگران‌كننده اين اما ، صرفا مهرماه نيست بلكه ادامه اين رشد براي ماه‌هاي پيش رو است. طبق تازه‌ترين داده‌هاي مركز آمار ايران، گروه «خوراكي‌ها و آشاميدني‌ها» در مهرماه صدرنشين جدول تورم بوده است؛ دسته‌اي از كالاها كه مستقيما با معيشت خانوار و سفره روزمره مردم گره خورده است. در گزارش مركز آمار آماده است، تورم نقطه‌به‌نقطه نان و غلات به ۹۸ درصد رسيده. به عبارت ديگر تورم نان و غلات ركورددار تورم مهرماه است. پس از آن، ميوه‌ها با ۹۴درصد و سبزيجات با ۷۷ درصد بيشترين رشد قيمت را تجربه كرده‌اند.
اين در حالي است كه ميانگين تورم سالانه بسياري از گروه‌هاي غيرخوراكي فاصله زيادي با اين ارقام دارد. مرور داده‌هاي موجود نشان مي‌دهد، در ميان اقلام اصلي خوراكي‌ها، محصولات ناني، لبنيات، روغن و چربي‌ها، شيريني‌جات و نوشيدني‌ها نيز بيش از ميانگين رشد كرده‌اند. اين اقلام ستون اصلي سبد مصرف خانوار را تشكيل مي‌دهند و حتي افزايش جزئي در قيمت آنها، قدرت خريد دهك‌هاي كم‌درآمد را به‌شدت كاهش مي‌دهد.
تورم نزديك به ۱۰۰درصدي در كالاهاي خوراكي به‌ويژه نان و غلات سبب شده دهك‌هاي پايين براي تأمين نياز روزانه خود با مضيقه جدي روبه‌رو شوند. به نقل از مهر كارشناسان هشدار مي‌دهند اگر روند افزايش قيمت در اين بخش مهار نشود، تورم خوراكي‌ها مي‌تواند به عامل اصلي گسترش فقر غذايي در ماه‌هاي آينده بدل شود. وحيد شقاقي شهري در گفت‌وگو با « اعتماد » با تأكيد بر اينكه «وضعيت تورمي كنوني كاملا قابل پيش‌بيني بوده»، گفت: روند تورم و نوسانات اقتصادي كشور محصول عواملي است كه با وقفه خود را نشان مي‌دهند. برهمين اساس تورم در ماه‌هاي آينده وضعيت نگران‌كننده‌تري دارد. به گفته اين اقتصاددان، در ماه‌هاي اخير بي‌ثباتي‌هاي شديد يكي از اثرات مستقيم بر تورم موجود بود . او تصريح كرد: در ماه‌هاي اخير هم در ناترازي‌ها تشديد داشتيم، هم در جهش ارزي . قيمت دلار ركوردهاي متعددي ثبت كرد و افزايش شديدي را تجربه كرد.
از سوي ديگر، مكانيزم ماشه فعال شد و نگراني‌ها نسبت به آينده افزايش يافت. نااطميناني‌ها و انتظارات تورمي وضع موجود را رقم زد. شقاقي شهري گفت: تورم نقطه‌به‌نقطه به ۴۸.۶ درصد و ميانگين تورم به حدود ۳۹درصد رسيده است. در خوراكي‌ها نيز اعداد بالايي ثبت شده و دليل اصلي آن جهش‌هاي ارزي و افزايش قيمت مواد اوليه وارداتي است. او با انتقاد از سياست‌هاي ارزي دولت تأكيد كرد: «سياست‌هاي ارز ترجيحي شكست خورده و عملا فقط به توزيع رانت ميان گروهي اقليت منجر شده است. سياست ارز ۲۸۵۰۰ توماني هيچ دستاوردي نداشته و دولت با محدوديت منابع ارزي مواجه است. برهمين اساس هم بانك مركزي ناچار شد تالار دوم را نيز رونمايي كند و حتي در آن معاملات تا سطح ۱۰۰ هزار تومان براي هر دلار انجام شد. اقتصاد ايران اكنون با همين دلار ۱۰۰ هزار توماني روزگار مي‌گذراند. او هشدار داد: چنين جهش ارزي به‌طور طبيعي با وقفه موجب تورم‌هاي بالاتري خواهد شد و پيش‌بيني من اعداد بسيار بالاتر در ماه‌هاي آينده است. شقاقي شهري شرايط فعلي را «بسيار پيچيده» توصيف كرد و گفت: ناترازي‌هاي ارزي در حال تشديد است و به نظر مي‌رسد تيم اقتصادي دولت، به‌ويژه وزارت نيرو و وزارت كشاورزي، برآورد دقيقي از اين وضعيت ندارند. مساله آب يكي از پيچيده‌ترين چالش‌هايي است كه از نگاه اين اقتصاددان كشور با آن روبه‌رو است و در ماه‌ها و سال آينده فشار سنگيني بر بخش كشاورزي وارد خواهد كرد.
به گفته او اين مساله مي‌تواند منجر به رشد شديدتر قيمت محصولات غذايي شود. شقاقي شهري درباره بحران آب هشدار داد: در هفتم آبان‌ماه حتي ذره‌اي باران در كشور نباريده است. با اين وضعيت بي‌آبي، احتمال از دست رفتن بخش كشاورزي در سال آينده بسيار بالاست و اين مي‌تواند موجب افزايش شديد قيمت مواد غذايي شود. او با اشاره به ناترازي در بخش‌هاي برق، گاز و بنزين نيز گفت: هيچ راهكار روشني از دولت براي كنترل اين ناترازي‌ها ديده نمي‌شود و مجموعه اين عوامل نه‌تنها كاهنده نيستند بلكه روندي افزايشي دارند. به اعتقاد شقاقي شهري، دولت هنوز ريل حكمراني اقتصادي خود را تغيير نداده است. او تأكيد كرد: با نظام حكمراني دولتي، شبه‌دولتي، رفاقتي، غيررقابتي و توزيع رانت، مسائل اقتصادي كشور حل نخواهد شد. ما نيازمند تغيير اساسي در ريل حكمراني اقتصادي هستيم. اين اقتصاددان افزود: دولت بايد با تصميمات سخت به نفع بخش خصوصي، مسير اقتصاد را تغيير دهد. بخش خصوصي مي‌تواند در شرايط تحريم با نوآوري و خلاقيت، عرضه اقتصاد را بهبود ببخشد. اما متأسفانه در دولت انفعال شديدي ديده مي‌شود و فرصت‌ها از دست مي‌روند. اكنون كشور با مجموعه‌اي از ناترازي‌هاي اقتصادي مواجه است كه هر يك موتور تورم به شمار مي‌آيد. شقاقي شهري ادامه داد: تحريم‌ها نيز فعال شده و در حال تشديد است.
اين مجموعه عوامل باعث مي‌شود روند تورم صعودي شود. من نگرانم كه در صورت تداوم اين روند، شرايط از كنترل خارج و تورم‌هاي سهمگيني به اقتصاد كشور وارد شود. او گفت: دولت بايد فضاي حضور بخش خصوصي را فراهم كند. قيمت‌گذاري‌هاي دستوري، نبود رقابت، محيط نامناسب كسب‌وكار، نااطميناني‌هاي شديد، مصوبات شبانه، بنگاه‌داري نظام بانكي و عدم تأمين مالي بخش خصوصي موجب شده‌اند اين بخش از صحنه اقتصاد كنار برود. در نتيجه نوآوري، سرمايه‌گذاري و خلاقيت از اقتصاد حذف شده است. او با اشاره به محدوديت منابع دولت افزود: با اين وضعيت ناترازي‌هاي اقتصادي، تشديد تحريم‌ها و نبود بخش خصوصي، شرايط تورمي به مراتب سخت‌تر خواهد شد. شقاقي شهري تأكيد كرد: تحريم‌ها به‌سادگي قابل حل نيستند و نياز به مذاكرات پيچيده با طرف امريكايي دارند، اما اصلاحات اقتصادي داخلي مي‌تواند آغاز شود. متأسفانه دولت در اصلاحات داخلي و مذاكرات خارجي هر دو ضعيف عمل مي‌كند. اين دو بايد مانند دو بال يك هواپيما همزمان پيش بروند، اما اكنون هر دو متوقف شده‌اند. او همچنين با اشاره به ركود در بخش مسكن و مشكلات بخش صنعت گفت: وقتي طرف عرضه اقتصاد از كار مي‌افتد، مازاد تقاضا موجب افزايش قيمت‌ها مي‌شود. هم توليد با مشكل روبه‌رو است و هم تقاضا به‌دليل تورم‌هاي سنگين سال‌هاي گذشته توان خريد ندارد. اقتصاد ايران در وضعيتي پيچيده قرار گرفته و من نگران ناترازي‌ها و بحران آب بيش از هر زمان ديگري هستم. شقاقي شهري در پايان تصريح كرد: هر يك از ناترازي‌هاي اقتصادي - از جمله گاز، برق، بنزين، صندوق‌هاي بازنشستگي، آب، فرونشست زمين و نظام بانكي - موتورهاي تورم هستند و آثار آنها به كسري بودجه منتقل مي‌شود. ناترازي بودجه نيز خود تورم‌زا است. دولت نبايد فرصت را از دست بدهد و بايد اصلاحات اساسي در حكمراني اقتصادي كشور را آغاز كند.