مراسم رونمايي از كتاب «در انديشه ايران» برگزار شد
ايران بايد روي ريل توسعه پايدار قرار بگيرد
نشست رونمايي از كتاب «در انديشه ايران» اثر اسحاق جهانگيري كه روايت ۸ سال معاون اولي او از سال‌هاي ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۰ او است، ۲۹ آبان ۱۴۰۴ ساعت ۱۰ صبح، در مركز همايش‌هاي كتابخانه ملي ايران در سالن حكمت برگزار شد. اين كتاب را انتشارات اطلاعات منتشر كرده است. در اين نشست لعيا جنيدي، هادي خانيكي، بيژن زنگنه، علي طيب‌نيا، جواد ظريف، رضا فرجي‌دانا، حسين مرعشي، محمد نهاونديان و اسحاق جهانگيري به بيان نظرات و سخنان خود پرداختند. در ادامه گزارش تفصيلي اين نشست از نظر مي‌گذرد.
هادي خانيكي، پژوهشگر و استاد ارتباطات ديگر سخنران اين نشست در ابتداي سخنانش گفت: تمامي سخنرانان جز من دولتمردان و دولت‌زنان هستند. من دولتمرد نيستم، اما دولتيار بوده و هستم و هر جا بتوانم كمكي كنم اين وظيفه را انجام مي‌دهم.او در باب معرفي كتاب به پنج نكته اشاره كرد: هر كاري كه در پاسخ به يك ضرورت باشد هم تاثيرگذار است و هم بايد آن را پاس داشت. اين كتاب تنها روايت يك مسوول اجرايي نيست و تلاشي براي فهم دوباره تاريخ معاصر ايران و فرصت‌هايي است كه به سبب منازعات و سوءتفاهم‌هاي سياسي معمولا كمتر مورد توجه قرار گرفته است. اين كتاب به پنج ضرورت پاسخ مي‌دهد. ضرورت اول بازخواني تجربه‌هاي تاريخي است. در اين جامعه كه ما با روايات پراكنده و اعتمادهاي آسيب ديده مواجه هستيم، بازخواني تجربه‌هاي معاصر دچار اختلال شده و اين يك تجربه جديد است.خانيكي گفت: كتاب آقاي جهانگيري تجربه‌اي است براي يكي از پيچيده‌ترين و حساس‌ترين مقاطع دوران حكمراني، يعني از سال ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۰. اثر به سه مساله در باب اين ضرورت پاسخ مي‌دهد. يكي اينكه چرا بعضي تصميم‌ها موفق و بعضي ناكام هستند. دو اينكه چطور مي‌شود از ذكر اين خطاها و تكرار آنها در مسير توسعه پرهيز كرد و سه اينكه اين بازخواني براي اصلاح رويكردهاي حكمراني امروز هم ضرورت دارد. وي گفت: نكته دوم اين است كه اين كتاب چگونه توسعه را روايت مي‌كند. اين كتاب تنها خاطره نيست و روايت توسعه چندوجهي است يعني تنها وجه اقتصادي نيست، بلكه سياست، اجتماع، فرهنگ و محيط‌زيست را مدنظر قرار مي‌دهد و بر اساس اين نگاه توسعه بدون ثبات و پيش‌بيني‌پذيري ممكن نيست و بدون اعتماد عمومي و گفت‌وگوي حكومت و جامعه پايدار نمي‌ماند و همچنين بدون ثبات اقتصادي به خصوص در زمينه پولي و ارزشي هيچ برنامه‌اي دوام نمي‌آورد.
روايت توسعه در ايران
سخنران بخش پاياني برنامه اسحاق جهانگيري، نويسنده كتاب و معاون اول دولت‌هاي يازدهم و دوازدهم بود كه گفت: اين كتاب روايتي ۸ ساله از معاون اولي من و روايتي است از موضوعي كه قبل و بعد از آن به عنوان توسعه ايران دغدغه من بوده است. معتقدم كه حوادث آن‌گونه كه بوده است و بدون كم و كسر بايد منعكس شود و نگران اين نباشيم كه ممكن است جناح يا گروهي از آن سوءاستفاده كنند. ما اگر به خوبي نقاط ضعف خود را نبينيم و نشناسيم بالطبع راه درمان و اصلاح خوب را پيدا نمي‌كنيم. شناخت مساله بر درمان آن مقدم است. اگر در برخورد با حوادث موضوع خودي و غيرخودي مطرح نمي‌شد ما امروز در چنين شرايطي قرار نداشتيم. اين كتاب نگاه به گذشته بر پايه فهم امروز نيست و حتي خاطره‌گويي و آرزوانديشي هم نيست، بلكه حكايتي است از منابع و عوامل مساعد و نامساعد توسعه ايران. در واقع حكايتي است كه همچنان باقي و بخشي از تجربه‌هايي است كه همچنان ناخوانده مانده است. من از زمان استانداري اصفهان در دهه ۷۰ تاكنون مسائل مهم كشور، دولت و جامعه كه در آن حضور داشتم را يادداشت كردم و مي‌كنم. اين كتاب برشي است از آن يادداشت‌ها و تجديد خاطرات نوشته شده.
جهانگيري گفت: اكنون كه فرصتي فراهم شد تا از فراز كارهاي اجرايي به گذشته و حال با مسائل و تنگناهاي كشور نگاه كنم، بخش‌هايي را در اين كتاب يادداشت كردم و نوشتم. ما در شرايطي هستيم كه با بحران‌هاي متعدد روبه‌رو هستيم. عبور از آن موانع و بحران‌ها و تحريم و تهديد و چالش‌هايي كه امروز كشور با آن روبه‌رو است، الزامات و سازوكارهايي دارد اما به دليل گريز از انباشت تجربه كه بزرگ‌ترين دارايي هر ملتي است و متاسفانه در ايران كمتر به آن توجه مي‌شود و ضعف در نقد و بررسي شيوه حكمراني كشور ما را از اصلاح رويه‌هاي غلط و بحران‌زا دور كرده است.
وي افزود: به نظر من اطلاعات و سازوكارهايي كه بايد در مقابله با چالش‌ها و بحران‌ها استفاده كرد ۵ نكته ضروري است كه قادر است در مدل حل مساله از اين تجربيات استفاده كرد و اينها تجربيات اندوخته من است. نخستين مساله انتخاب تيم مديران كاردان، قوي و شجاع است. امروز كشور به تيم مديريت نياز دارد. دوم داشتن برنامه است. يك مدير بايد بداند براي كاري كه انتخاب شده در اين زمان مي‌خواهد به كجا برسد. سوم مديريت ارشد است كه قادر باشد حوزه پيراموني تيم مديريت براي كار كردن را هموار بكند. تمام نهادهاي قدرت حامي تيمي باشند كه قصد مديريت بحران را دارد. نمي‌شود در حكومت براي گروهي كه براي حل بحراني انتخاب شدند چوب لاي چرخ آنها بگذاريم. ما همه مانند چرخ دنده‌هاي اتومبيليم و همه باعث كار كردن آن هستيم. اگر اينها در هماهنگي با هم قرار بگيرند عملكرد ماشين خوب است و بعدي سوابق اجتماعي است. نكته بعدي اين است يعني تيم بتواند نخبگان جامعه را به مشاركت ترغيب كند و افكار عمومي از آن حركت حمايت كنند. نويسنده كتاب گفت: خيلي‌ها مي‌گفتند شما دو تا هشت سال هم نمي‌توانيد تحريم‌هاي شوراي امنيت را برداريد، اما همه پنج ويژگي در آن تيم وجود داشت و توانستيم. سال نود و دو كه شروع كرديم ركود تورمي داشتيم كه با آن تيمي كه در آن موقع بودند، چون آن پنج ويژگي را دارا بودند موفقيت‌هايي به دست آوردند. به هر حال آن چيزي كه مساله ديروز و امروز ايران هست و بايد به آن توجه كنيم، اين است كه ايران بايد روي ريل توسعه پايدار قرار بگيرد. در دهه چهل مصمم شدند كه ايران توسعه پيدا كند و خيلي از نهادهايي كه امروز وجود دارد براي همان زمان است كه مسووليت توسعه را به عهده داشتند. يك سوال مهمي در برابر همه ماست چرا با آنكه مصمم شديم ايران توسعه پيدا كند، توسعه پيدا نكرد؟ سه مانع اصلي توسعه ايران دارد؛ اول، غلبه رويكردهاي فكري بر نظام سياستگذاري و اجرايي كه گمان مي‌كنند بخشي از مباني توسعه با مسائل اعتقادي در تضاد است. دوم، غلبه ساختارهاي مديريتي كه منجر به قرباني شدن منافع ملي در برابر منافع شخصي شده است. سوم، مخالفت‌هاي خارجي است. يك عده نمي‌خواهند ايران توسعه پيدا كند و براي اين مساله پول خرج مي‌كنند. لازمه خروج از اين وضعيت سه نكته است: اراده جمعي براي توسعه كشور، سياست‌هاي عالمانه و استمرار سياست‌هاي عالمانه. شرايط مردم شرايط دشواري است و ما نمي‌توانيم جدا از اين مردم زندگي كنيم و اين شرايط با توجه به مساله نه جنگ و نه صلح از زمان جنگ هم بدتر شد. مجموعه‌اي از ناترازي‌ها در كشور وجود دارد و براي عبور نياز به تغييرات اقتصادي دارد كه نه قابل تعويق و نه قابل تصميم‌گيري است.
وي در پايان افزود: هيچ كشوري با تحريم‌هاي شوراي امنيت، امريكا و اتحاديه اروپا نمي‌تواند مسائل جاري خود را نيز حل بكند و مي‌توانيم اين مسائل را عزتمندانه حل بكنيم. راه‌حل آن هم پيچيده نيست. تعامل يعني ما از دنيا سه چيز بيشتر نمي‌خواهيم؛ پول، تكنولوژي و بازار. اميدوارم به لطف خداي مهربان اصلاح رويكردها و رويه‌هاي ناكارآمد و همت همه دلسوزان كشور به خوبي بتوان از اين شرايط سخت عبور كرد./ايبنا