آیا آریا پلاگین هیبرید
میتواند نقطه شروع یک تحول باشد؟
صحبتهای معاون اجرایی ريیسجمهور درباره آغاز فرآیند هیبریدیسازی خودروها، موضوع خودروهای پاک را به صدر اولویتهای سیاستگذاری بازگرداند. وی با تاکید بر تاثیر این اقدام بر قیمت خودرو، مصرف ارز و مهمتر از همه سلامت مردم، آلودگی هوا را یکی از تهدیدهای جدی زندگی شهری در ایران دانست؛ تهدیدی که سالهاست کلانشهرها را درگیر کرده و راهکارهای مقطعی نتوانسته آن را مهار کند.
همزمان با این اظهارات، بررسی تحولات صنعت خودرو نشان میدهد که برخلاف دورههای گذشته که بحث هیبرید بیشتر در سطح وعده باقی میماند، اینبار نشانههایی از ورود عملیاتی به این حوزه در حال شکلگیری است. سایپا اواخر مهرماه امسال از خودروی پلاگین هیبرید خود رونمایی کرد؛ موضوعی که میتواند نخستین تجربه واقعی تولید این نوع خودرو در داخل کشور باشد. سایپاییها اعلام کردند که میتوانند آریا پلاگین هیبرید را برای تاکسی ملی عرضه کنند؛ اگر چنین موضوعی عملیاتی شود، شاهد اتفاقی بزرگ در ناوگان حملونقل عمومی خواهیم بود.
آنچه این تحول را معنادار میکند، خلأ تاریخی صنعت خودروی ایران در بخش خودروهای هیبریدی است. تا امروز، با وجود تمام محدودیتهای سوخت، تشدید آلودگی هوا و فشار روزافزون بر منابع انرژی، هیچ محصول پلاگین هیبریدی با طراحی و تولید داخلی به مرحله نمونه اولیه نرسیده بود و بازار این حوزه عملا در انحصار واردات محدود و گرانقیمت قرار داشت. همین خلأ باعث شده بود هیبریدیسازی بیشتر یک مطالبه روی کاغذ باقی بماند تا پروژهای در میدان عمل.
پلاگین هیبرید سایپا چه ویژگیهای دارد؟
در چنین شرایطی، معرفی یک خودروی پلاگین هیبرید از سوی سایپا با قابلیت پیمایش ترکیبی، مصرف سوخت پایین و امکان شارژ خانگی، اگرچه هنوز به تولید انبوه نرسیده، اما نشانهای از تغییر رویکرد از بیان سیاست به اجرای پروژه تلقی میشود. آریا پلاگین هیبرید از یک موتور احتراقی با چرخه اتکینسون و توان ۸۵ کیلووات در کنار یک موتور الکتریکی ۱۶۰ کیلوواتی بهره میبرد. ظرفیت باتری این خودرو حدود ۲۰ کیلووات ساعت اعلام شده و امکان شارژ خانگی و شارژ سریع را دارد. بر اساس اطلاعات فنی منتشرشده، مصرف سوخت این خودرو در چرخه ترکیبی حدود ۲.۷ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر برآورد شده و برد حرکتی آن با ترکیب موتور برقی و بنزینی به حدود ۱۲۰۰ کیلومتر میرسد؛ شاخصهایی که در صورت تحقق در تولید انبوه، میتواند الگوی تازهای از مصرف انرژی در بازار خودرو ایران ایجاد کند.
۸ میلیون خودرو فرسوده در حال تردد هستند
اهمیت این تغییر رویکرد زمانی دوچندان میشود که به ابعاد بحران مصرف سوخت و آلودگی توجه شود. حدود هشت میلیون خودروی فرسوده هماکنون در کشور تردد میکنند؛ خودروهایی که بار اصلی مصرف بنزین و تولید آلایندهها را بر دوش میکشند. در چنین شرایطی، هرگونه تاخیر در نوسازی ناوگان، به معنای تشدید فشار بر منابع انرژی و افزایش هزینههای درمانی ناشی از آلودگی هوا خواهد بود.
تجربه جهانی نشان میدهد که در کشورهایی با محدودیت زیرساخت برق، فناوری پلاگین هیبرید به عنوان مرحله گذار میان خودروهای بنزینی و تمامبرقی انتخاب میشود. این الگو به خودرو اجازه میدهد هم از برق و هم از سوخت فسیلی استفاده کند و بدون وابستگی کامل به ایستگاههای شارژ، مصرف سوخت و آلایندگی را بهطور محسوس کاهش دهد. همین ویژگی، این فناوری را برای شرایط فعلی ایران به گزینهای واقعبینانهتر از برقیسازی کامل تبدیل کرده است؛ بهویژه آنکه شبکه شارژ عمومی در کشور هنوز توسعه نیافته و برقیسازی کامل با چالشهای زیرساختی جدی همراه است.
در این میان، یکی از کاربردهای مهمی که برای خودروهای پلاگین هیبرید قابل تصور است، ناوگان حملونقل عمومی بهویژه تاکسیهاست. تاکسیها به دلیل پیمایش بالا و حضور دايمی در سطح شهر، سهم قابل توجهی در مصرف سوخت و آلودگی هوا دارند. جایگزینی تدریجی آنها با خودروهای پلاگین هیبرید میتواند در بازه زمانی کوتاه، آثار مستقیمی بر کاهش آلودگی در کلانشهرها برجای بگذارد؛ به خصوص اگر سیاستگذار از این مسیر برای تعریف «تاکسی کممصرف یا تاکسی پاک» استفاده کند.
در این مسیر بدون سیاستهای تشویقی موثر دولت، خودروهای هیبریدی به جای آنکه به ابزار عمومی کاهش آلودگی تبدیل شوند، ممکن است به محصولی محدود برای بخش کوچکی از بازار بدل شوند.
از سوی دیگر، تاکید معاون اجرایی ريیسجمهور بر اثرگذاری هیبریدیسازی بر سلامت مردم و منابع ارزی نشان میدهد که دولت اینبار نگاه صرفا صنعتی به موضوع ندارد و آن را در قالب یک راهبرد کلان اقتصادی و زیستمحیطی دنبال میکند. با این حال، تحقق این هدف نیازمند هماهنگی میان دولت، خودروسازان، نظام بانکی، شهرداریها و دستگاههای خدماترسان است.