پذيرش توافق
نقطه عطفي در اجراي برجام
يوسف مولايي*
برنامه جامع اقدام مشترك كه در 14 جولاي (23 تير) ميان جمهوري اسلامي ايران و گروه 1+5 به دست آمد، نتيجه يكي از سخت‌ترين، طولاني‌ترين و استثنايي‌ترين مذاكرات در طول تاريخ ديپلماسي است. با توجه به فضاي بي‌اعتمادي موجود ميان مذاكره‌كنندگان، طرفين بيشترين تلاش را انجام دادند تا به فرمول‌هايي برسند تا در عين بي‌اعتمادي، راهي را براي خروج از بن‌بست به دست آورند.
اعمال حسن نيت بسيار حايز اهميت بود چراكه مذاكرات به گونه‌اي انجام شد و نتيجه آن، برجام به گونه‌اي به دست آمد كه امكان بازگشت‌پذيري براي هر يك از دو طرف مذاكره وجود داشته باشد و اين بزرگ‌ترين تضمين براي طرفين در مقابل بدعهدي و عدم پايبندي طرف مقابل بود و اين نشان از اين دارد كه مراقبت از نتيجه توافق براي هر دو طرف داراي اهميت بسياري است. اين مساله كه طرفين مذاكره‌كننده گام به گام در حال نزديك شدن به مسائل تفاهم شده هستند، براي همه طرفين و همچنين جامعه جهاني حايز اهميت است زيرا اجراي برجام موجب تقويت و گسترش صلح و امنيت جهاني مي‌شود و در مقابل، عدم اجرا يا شكست آن، نتايجي بسيار خطرناك براي جامعه بين‌الملل خواهد داشت. روز گذشته و پس از 90 روز از تصويب قطعنامه 2231 در شوراي امنيت سازمان ملل، طرفين مذاكره‌كننده طبق جدول زماني توافق شده در برجام با اعلام رسمي پايبندي به اين توافق ارزشمند نشان دادند كه به تعهدات خويش پايبند هستند. بر اين اساس، رييس‌جمهوري امريكا و اتحاديه اروپايي با صدور بيانيه‌هايي جداگانه، دستور بر لغو و توقف تحريم‌هاي صادرشده عليه ايران را دادند.
من فكر مي‌كنم اين مرحله، از با اهميت‌ترين و در عين حال سخت‌ترين مراحل از نظر فني است زيرا بايد اقدامات براساس اقدامات متناظر و همزمان صورت مي‌گرفت و در صورت عدم دستيابي به اين راهكار، يكي از طرفين بايد گام نخست را برمي‌داشت و سپس طرف مقابل اقداماتش را اجرايي مي‌كرد كه اين مساله با وجود آن بي‌اعتمادي موجب عدم اجراي برجام مي‌شد اما اين فرمول نشان داد كه از نظر حقوقي طرفين مذاكره‌كننده به تعهدات‌شان پايبند و وفادار هستند. با اين وجود، دستيابي به روز پذيرش را مي‌توان نقطه عطفي در اجراي برجام دانست و نشان از آن دارد كه طرفين اراده‌هاي سياسي لازم را براي اجراي كامل توافق دارند.
٭ استاد حقوق بين‌الملل دانشگاه تهران