گروه اقتصادي| آمارها در ايران مستقل از دولت‌ها و عملكرد آنها نيست. اين وابستگي به آساني از چگونگي اعلام آمارها
قابل برداشت است. در سال‌هايي كه رشد اقتصادي رو به پس رفت بود دولت قبل آنچنان آمارها را با تاخير اعلام مي‌كرد كه همه از صرافت نقد عملكردها مي‌افتادند و اين رويه امروز گويي به دولت يازدهم هم سرايت كرده و دولت مبتلا به ديراعلامي شده است. روز گذشته و درست در روزي كه «آمار» نام نهاده شد، رييس دستگاه آمارگيري كشور از به تاخير افتادن اعلام آمار نرخ رشد اقتصادي خبر داد و گفت: نرخ رشد
از اين به بعد شش ماهه اعلام مي‌شود. اساسا رسم اعلام فصلي آمار رشد اقتصادي آن هم در كوتاه‌ترين زمان پس از اتمام فصل را دولت يازدهم بنا نهاد. وقتي پس از سه سال متوالي، نرخ رشد اقتصادي شروع به افزايش كرد و ارقام مثبتي را به نمايش گذاشت بلافاصله بانك مركزي از اين اعداد رشد يافته فصلي رونمايي كرد. آن زمان كه كارشناسان به اعلام سالانه آمار به عنوان رسم دولت احمدي‌نژاد عادت كرده بودند از اين اقدام دستگاه‌هاي متولي آمار متعجب شده و البته مبنا قرار دادن آمار فصلي را در تحليل وضعيت اقتصاد نادرست خواندند ولي اين رويه يعني اعلام فصل به فصل نرخ رشد اقتصادي در سال گذشته ادامه يافت؛ رويه‌اي كه در سال 94 با توقف رشد اقتصاد و كمرنگ‌تر شدن رونق از دستور كار خارج شد و گويا قرار است از اين به بعد آمارها به جاي سه ماهه، شش ماهه اعلام شود تا عملكردهاي منفي مشمول زمان شده و كمتر در تيررس انتقادات قرار گيرند.
آمار غلط، تصميم‌گيري‌هاي اشتباه و در نهايت بحران را به دنبال دارد
اين درحالي است كه اهميت اعلام صحيح و به موقع آمار مورد تاكيد مسوولان است و روز گذشته در همايش «بزرگداشت روز آمار و برنامه‌ريزي» متوليان دستگاه آمار كشور بر اين مهم تاكيد كردند. اسحاق جهانگيري، معاون اول رييس‌جمهور از جمله افرادي بود كه در سخنراني خود اعلام شفاف آمارها را امري ضروري دانست. او گفت: در فقدان كيفيت داده‌هاي حاصل از آمار، آمارها به درستي
منتشر نمي‌شود و بر اين مبنا از تحليل‌هاي آماري فاصله گرفته مي‌شود و اين تحليل‌ها به سوي حدس و گمان پيش خواهند رفت و نتيجه اين امر تنها متكي بر شانس است و براساس آن نيز تصميمات غلطي اتخاذ مي‌شود. اين در حالي است كه آثار اين تصميمات غلط متوجه فرد تصميم‌گير در همان مقاطع زماني نخواهد بود و ممكن است كه سال‌هاي بعد كشور را به بحران بكشاند. در تامين نيازهاي آماري بايد به تحولات جهاني و تغييرات جامعه توجه و شاخص‌هاي متناسب با تعاريف آماري تدوين شود. معاون اول رييس‌جمهور با اشاره به تفاوت‌هاي جوانان ۱۰ سال پيش با امروز و نيازهاي آنها و نگرش‌شان نسبت به حاكميت متذكر شد: اين‌گونه موضوعات جديد در كشور به وجود مي‌آيند كه آمارگيران بايد نسبت به آنها توجه داشته باشند.
برخي از زندگي مردم خبر ندارند
جهانگيري متذكر شد: مهم‌ترين اقدام دولت در دوران پساتحريم، اجراي اقتصاد مقاومتي است. ما با رگ و پوست خود مشكلات جامعه را احساس مي‌كنيم. برخي كه از زندگي مردم خبر ندارند، دنبال ادامه مسير قبلي بودند زيرا خود آنها مشكل نداشتند اما ما مشكلات جامعه را درك مي‌كنيم و اميدواريم با كمك نخبگان كشور بتوانيم بر اين مشكلات غلبه كنيم.
منتظر انجام تعهدات طرف تحريم‌كننده هستيم
وي در بخش ديگري از صحبت‌هاي خود با اشاره به مساله پرونده هسته‌اي كشور، يكي از چالش‌هاي ابتداي كار دولت تدبير و اميد را همين موضوع ذكر و بيان كرد: تحريم‌كنندگان با يك برنامه‌ريزي به دنبال اهدافي بودند و از ايران يك چهره خشن و ترسناك به جهانيان معرفي كردند اما ما با يك برنامه‌ريزي كوتاه‌مدت، سه هدف حفظ دستاوردها، حفظ حقوق ملت ايران و برداشته شدن تحريم‌ها را دنبال كرديم. براساس آن نيز بررسي كرديم كه چگونه به هدف خواهيم رسيد؛ نتيجه آن مذاكره، تعامل، گفت‌وگو، استدلال و منطق بود. جهانگيري تيم مذاكره‌كننده قوي جمهوري اسلامي را يك سرمايه دانست و گفت: مذاكره‌كنندگاني مانند ظريف و تيمش منحصر به فرد هستند. معاون اول رييس‌جمهور با اشاره به اينكه در تمام نظرسنجي‌ها، ملت ايران با راي بالايي با توافق موافقت كردند، افزود: براساس توافقات، ايران بايد تغييراتي را در آب سنگين اراك انجام دهد اما طرف مقابل هم بايد كارهايي را صورت دهد، اين در حالي است كه
مقام معظم رهبري در مهم‌ترين نكته نامه خود خطاب به رييس‌جمهور تاكيد كردند كه اين كارتان را وقتي انجام دهيد كه طرف مقابل هم اقدامات لازم را انجام داده باشد، چون ما نسبت به آنها بدبين هستيم، بنابراين ما منتظر مي‌مانيم كه طرف مقابل به تعهدات خود طبق برنامه زمان‌بندي عمل كند.
ادامه مسير گذشته امكان صادرات يك بشكه نفت
را هم مي‌گرفت
جهانگيري با تاكيد بر اينكه از فرصت توافق براي حل مسائل جامعه استفاده خواهيم كرد، گفت: ما اگر مسير قبلي را مي‌رفتيم، امروز ديگر حتي يك بشكه نفت نمي‌توانستيم صادر كنيم اما آن راه را ادامه نداديم و ما راه توسعه را در پيش گرفتيم، اين در حالي است كه در پساتحريم، فرصت‌ها و تهديدها پيش‌روي ما است. وي از تدوين برنامه‌هايي براي اجراي اقتصاد مقاومتي خبر داد و گفت: اين برنامه‌ها را به زودي اعلام مي‌كنم. معاون اول رييس‌جمهور تصريح كرد: مركز رسمي آماري كشور، مركز آمار است و آمارهاي اين مركز مورد استناد ما است، اما توليد و انتشار آمار توسط ساير دستگاه‌ها نيز ممانعتي ندارد اما آنها بايد آمارهاي‌شان را با آمارهاي مركز آمار تطبيق دهند. ما هيچگاه به دستگاه توليدكننده آمار نمي‌گوييم كه آمارتان غلط است و توليد آمار براساس ملاك علمي است.
نرخ رشد بهار مثبت است
در اين همايش عادل آذر، رييس مركز آمار ايران نيز با اعلام اينكه نرخ رشد اقتصادي نيمه اول امسال تا پايان ماه جاري اعلام مي‌شود، گفت: دولت تصميم دارد كه زمان اعلام اين نرخ را طولاني‌تر كرده و آن را شش ماهه اعلام كند. او همچنين تاكيد كرد: نرخ رشد اقتصادي بهار ۹۴ مثبت است. آذر با بيان اينكه نرخ رشد اقتصاد شش ماهه تا پايان آبان اعلام مي‌شود، درباره علت اعلام شش ماهه نرخ رشد توضيح داد: دوره اعلام نرخ رشد اقتصادي را بلندتر در نظر مي‌گيريم تا جامعه راحت‌تر بتواند از آن استفاده كند، زيرا اعلام و استفاده فصلي از نرخ رشد ممكن است كه سخت باشد. با توجه به اينكه مقطع فصلي براي اعلام نرخ رشد اقتصادي كوتاه است، دولت تصميم دارد كه زمان را طولاني‌تر كرده و آمارهاي نرخ رشد اقتصادي را به صورت شش ماهه اعلام كند. البته نرم اعلام اين‌گونه نرخ‌ها به صورت سالانه است اما مركز آمار به لحاظ حساسيت‌ها اين آمارها را در مقاطع زماني كوتاه منتشرمي‌كند. او با بيان اينكه نرخ رشد فصل بهار مثبت بوده است، در پاسخ به اين سوال كه اما مركز آمار هنوز به صورت رسمي نرخ رشد اقتصادي پايان سال ۹۳ را اعلام نكرده است، گفت: رقمي كه توسط سخنگوي دولت براي نرخ رشد اقتصادي پايان ۹۳ اعلام شده، مورد تاييد مركز آمار است. آمارهاي مركز آمار، براي استناد دولت به آنها ارايه مي‌شود تا مبناي تصميم‌گيري قرارگيرد.
دستگاه‌ها با مركز آمار موازي‌كاري مي‌كنند
رييس مركز آمار ايران در پاسخ به اين پرسش كه شما اعلام كرديد كه برخي نهادها با مركز آمار ايران به صورت موازي (موازي‌كاري) آمار توليد و منتشر مي‌كنند؟ گفت: صحبت‌هاي من متوجه نهاد خاصي نيست و بحث كلي است اما نظام آماري ما هنوز به آن انسجام لازم و واحد كه در قانون پيش‌‌بيني شده، نرسيده، اين در حالي است كه قانون تكليف را مشخص كرده و مركز آمار ايران مرجع رسمي تهيه، توليد، اعلام و انتشار آمارهاي رسمي كشور است. آذر گفت: اما برخي دستگاه‌ها با مركز آمار موازي‌كاري مي‌كنند، البته در تمام دنيا چنين است و ايران الان مستثني نيست، اما بايد به قانون عمل شود. رييس مركز آمار ايران در پاسخ به اين سوال كه چرا در برخي موارد اختلاف زيادي بين آمارهاي بانك مركزي و
مركز آمار ايران، وجود دارد، تصريح كرد: درخواست از دولت و معاون رييس‌جمهور بر اين بوده كه قانون اجرايي شود و البته تلاش بر اين بوده و نهايت همكاري صورت گرفته است، ولي اينكه چرا ديگر دستگاه‌ها (بانك مركزي)، آمار اعلام مي‌كنند و اختلاف دارد، بايد از آنها پرسيده شود.
دستگاه‌هايي كه آمار نمي‌دهند
رييس مركز آمار همچنين در بخش ديگري از صحبت‌هاي خود در مراسم سخنراني با بيان اينكه خوشبختانه همكاري مردم در ارايه اطلاعات به مركز آمار ايران مطلوب است، افزود: اما برخي دستگاه‌ها براي دادن اطلاعات به مركز آمار گروكشي مي‌كنند. نظام آمار ثبتي يعني اينكه همه دستگاه‌ها كنار شما بيايند. خوشبختانه همكاري مردم در ارايه اطلاعات خيلي خوب است اما متاسفانه دستگاه‌ها براي دادن اطلاعات به مركز آمار ايران گروكشي مي‌كنند و با چنين شيوه‌اي نظام آمار رسمي نمي‌تواند شكل بگيرد. رييس مركز آمار با اشاره به نيم قرن تجربه و توليد آمار توسط اين مركز، گفت: گزارش‌هاي ارايه شده از سوي آن به دليل وجود چنين پشتوانه‌اي از اعتبار متقن برخوردار است، شعار ما نظام آماري نيمه متمركز است. آذر با اشاره به تهيه آمار سه شاخص مهم تورم، رشد اقتصادي و بيكاري، گفت: همه اين شاخص‌ها حتي پيش از زمان موعد توسط كارشناسان خبره مركز آمار ايران تهيه مي‌شود.
سهم اقتصاد روستا 26 درصد است
وي با بيان آنكه مركز آمار ايران بدون يك ريال هزينه توانسته سهم اقتصاد روستا در اقتصاد كل كشور را تهيه كند، افزود: اين سهم در اقتصاد ايران ۲۶ درصد است. رييس مركز آمار ايران با بيان آنكه نبايد زماني كه مركز آمار ايران نرخي را اعلام مي‌كند دستگاه حاشيه‌اي همان نرخ را ارايه دهد، ادامه داد: معنا ندارد دستگاهي كه استانداردهاي آماري ندارد، مبادرت به تهيه آمار كند، مركز آمار بايد سند باشد. به گفته آذر، آماري كه توسط اين مركز تهيه مي‌شود مي‌تواند به بهبود وضعيت اقتصادي و ارتقاي سطح زندگي مردم كمك كند. براساس ماده ۵۴ قانون برنامه پنجم توسعه، مركز آمار ايران مرجع رسمي آمار در كشور است اما اين موضوع بايد نهادينه شود.