سفر پوتين به ايران و قرآن قديمي كه تقديم شد
درك متقابل از واقعيت‌هاي دنياي اسلام
سيد محمد صادق‌خرازي٭
ديروز در رابطه چند صد ساله ايران و روسيه تاريخ، واقعه‌اي به گونه ديگر، تكرار شد. ايران و روسيه در طول تاريخ بارها با يكديگر به جنگ و مخاصمه پرداخته‌اند و هر بار روس‌ها نه تنها خاك ما را غصب مي‌كردند كه گنجينه‌ها و موزه‌ها و آثار معنوي اين ملت را نيز به تاراج مي‌بردند. در ادوار مختلف تاريخ به ويژه در زمان شاهان بي‌مايه قاجار قدرت‌هاي جهاني از غصب خاك و افتخارات ملت بزرگ ايران تا دخالت در امور حاكميتي كشور هر كار كه مي‌خواستند انجام مي‌دادند اما امروز به بركت انقلاب بزرگ اسلامي و تكيه اين ملت به رهبري امام عظيم الشان و خلف صالح ايشان بر مفاهيم والايي چون استقلال و آزادي دست يازيده‌اند؛ آري تاريخ به گونه‌اي ديگر تكرار مي‌شود. روزي روسيه تزاري به ايران حمله مي‌كرد و سپاهيانش آثار عميق و بسيار مهم ما را از اردبيل و تبريز و قزوين به غارت مي‌بردند تا گنجينه‌ها و دفينه خود را با تاريخ ملت بزرگ ايران بسازند. اما به بركت مجاهدت‌هاي اين ملت و امام راحل و مقام معظم رهبري امروز مي‌بينيم رهبر يكي از مهم‌ترين قدرت‌هاي جهان مستقيما از فرودگاه به ديدار رهبر انقلاب اسلامي مي‌رود و يكي از مهم‌ترين آثار ماندگار قرآني را كه در موزه‌هاي روسيه نگهداري مي‌شد، تحفه و هديه خود و ملتش قرار مي‌دهد و اين كتاب مقدس را به مقام معظم رهبري به عنوان نماد امت اسلامي اهدا مي‌كند. اين اتفاق مهم در حالي رخ مي‌دهد كه اسلام ستيزي و ايران‌ستيزي در برخي نقاط جهان غوغا مي‌كند. با اين حال رفتار ولاديمير پوتين نشان مي‌دهد تفاوت ديدگاه و تشخيص و تشخص ملت‌ها چگونه با يكديگر فاصله دارد. پوتين در نخستين ديدار با رهبر معظم انقلاب به‌طور آشكار و پنهان اظهار كرد «احساس كردم در نزد عيسي مسيح، پيامبر صلح و عدالت حضور دارم و در اوج امن و آرامش به توجهات جهاني و انساني ايشان خيره شده بودم.» از همان موقع و در بحث‌هايي كه پوتين با رهبر معظم انقلاب داشت به انديشه‌هاي ايران بيشتر پي برد. امروز در ايران عزيز همان مسيري دنبال مي‌شود كه امام راحل ريل‌گذاري‌اش را انجام داد. انقلابي كه گفتمان متعارفش مبارزه با تبعيض و فساد و رسيدن به عدالت، اعتدال و اصلاحات است و توانسته ريشه‌هاي خود را فراتر از مرزهاي جغرافيايي ايران بگستراند. اهداي اين قرآن از سوي پوتين را مي‌توان از زاويه ديگري نيز ديد. به راستي رييس‌جمهور روسيه به عنوان يك قدرت تاثيرگذار جهاني براي انتقال چه پيامي چنين تحفه‌اي در نظر گرفته است؟ از نگاه صاحب اين قلم، رييس‌جمهور روسيه مي‌گويد اين قرآن را به نزد رهبر فرهيخته دنياي اسلام آورده‌ام، كسي كه ادبياتش خاص است و در امنيت، قدرت، آرامش و همزيستي با نگاهي جهاني به مفاهيمي ژرف مي‌انديشد. مي‌گويد اين هديه را نزد كسي آورده‌ام كه او هم مفسر و هم متخصص شناخت مباني كلامي كلام خدا و كتاب مقدس مسلمانان است. پيام ديگرش به جهان پرآشوب امروز است. مي‌خواهد بگويد دنيا بايد بپذيرد جهان اسلام در ذات خود زندگي مسالمت‌آميز، همزيستي و درك مشترك را به عنوان يك حقيقت پذيرفته است. مي‌خواهد بگويد ما در بستر تاريخ هويت جمعي را مي‌فهميم و نبايد درك خود را از جهان اسلام محدود به عده‌اي كنيم كه هيچ دين و آييني ندارند و از اسلام تنها نامش را با خود دارند. پوتين با اهداي اين هديه ارزشمند به دنياي غرب مي‌گويد به جاي نقشه كشيدن براي دنياي اسلام و توسعه مدرسه‌هاي فكري اسلام ستيزي كه نتيجه‌اش ضرر خودتان است بياييد به درك متقابل از واقعيت‌هاي دنياي اسلام و ديگر اديان بپردازيد. او چاره حل مشكل و معضل دنيا را در فهم واقعيت‌ها مي‌داند. او در پي مذاكره و مباحثه و راه‌حل پيدا كردن براي اين مشكلات است. روسيه به عنوان يك اقدام نمادين قرآن كريم و كتاب مقدس اسلام را نشانه و مويد اعتقاد مسلمانان به همزيستي مي‌داند و كساني كه داراي فهم سياسي هستند مي‌دانند اين حركت پوتين داراي يك پشتوانه فكري و فلسفي عميق است. اما در اين فرصت كمي هم درباره اين قرآن بگوييم. اين قرآن كه پوتين به همراه خود آورده است يكي از قديمي‌ترين آثار كتابت مصاحيف شريف تاريخ اسلام است و از دور مي‌توان حدس زد چه ارزش والايي دارد. علاوه بر ارزش معنوي بي‌نظير مصحف شريف اين اثر داراي يكي از مهم‌ترين ارزش‌هاي مادي است. با بررسي عكس‌هاي منتشر شده از اين خط قرآن گمان مي‌كنم اين اثر در قرن سوم كتابت شده است. با شناختي كه از نسخ خطي و قرآن‌هاي كتابت شده در قرن سوم هجري يافت شده در قرون مختلف دارم، مي‌گويم به لحاظ ارزش تاريخي و مادي اين مصحف يكي از مهم‌ترين و ارزشمندترين مصاحيف موجود در موزه‌هاي جهان است. اميدوارم اين هديه آغاز يك فهم جديد از گفتمان بين اسلام، مسيحيت و ديگر اديان الهي باشد.
٭معاون اسبق وزارت امورخارجه