نگاهي به نمايش «بوقلمون»
در جست‌وجوي لذت گمشده
پيام رضايي/ نمايش‌هاي ايراني گرچه روزگاري پيش‌تر نقش پررنگي در شكل‌دهي جان و جهان ايراني داشتند، اما سال‌هاست كه ديگر خبري از آن درخشش نيست. حتي «جشنواره بين‌المللي نمايش‌هاي آييني و سنتي» هم نتوانسته است چنان كه شايد و بايد تاثيري در بازگشت اين گونه نمايشي به جايگاه راستينش يعني ميان مردم داشته باشد. با اين همه در توفان ميل به متون و شيوه‌هاي اجرايي غيرايراني هنوز هستند كساني كه دلبسته اين شيوه‌هاي نمايشي و اجرايي هستند. «بوقلمون» نمايشي از اين گونه است. نمايشي به نويسندگي و كارگرداني خيرالله تقياني‌پور كه توانست در سي و سومين جشنواره بين‌المللي تئاتر چهار تنديس جشنواره و دو تقدير در بخش‌هاي كارگرداني، نويسندگي، بازيگري زن، موسيقي، بازيگري مرد و طراحي لباس كسب كند. «بوقلمون» داستان تزويرهاست. داستاني از بي‌ايماني‌ها و رنگ‌عوض‌كردن‌ها در جريان‌هاي قدرت است. از اين جهت است كه اين نمايش تنها از اين شيوه اجرايي در فرم بهره نبرده است. بلكه نقد اجتماعي را هم كه اغلب به زباني طنز بيان مي‌شود- به عنوان درونمايه اصلي نمايش‌هاي ايراني- به كار بسته است. تقياني‌پور تلاش بسياري كرده است تا در حد امكان به پارامترهاي نمايش ايراني وفادار بماند. موسيقي زنده، اجراي بحر طويل، بازي در بازي و... عناصري است كه در اجراي اين نمايش به كار رفته است. اما شايد جالب‌ترين نكته اين نمايش حضور يك زن به عنوان قهرمان اصلي داستان باشد. «مه لقا باقري» نقش زني را بازي مي‌كند كه در پي انتقام خون پدر پهلوان خود است. در اين راستا او با ايفاي نقش در گستره‌اي از شمايل تيپيكال زن تا شيرزني پهلوان، پهلوانان ساختگي شهر را از پيش رو برمي‌دارد اما در نهايت چنين نگاهي مي‌تواند نوعي بازخواني و بازآفريني در نمايش‌هاي ايراني تلقي شود. تغيير شخصيت اصلي از مرد به زن ظرفيت‌هاي حسي و منطقي تازه‌اي را به نمايش افزوده است. ظرفيت‌هايي كه در لحظه‌هايي از نمايش با وجود طنازي خاص اين شيوه‌ها، فضايي رمانتيك را هم درون نمايش ايجاد مي‌كند. با وجود اينكه «پري» راوي و به نوعي شخصيت اصلي نمايش محسوب مي‌شود اما «بوقلمون» كسي است كه وضعيت تراژيك پري در مواجهه با او شكل مي‌گيرد. اين دوگانگي شخصيت هدف يكي از ضعف‌هاي اصلي نمايش است. در نمايش «بوقلمون» با برجسته‌سازي‌هاي صحنه‌اي گاهي «پري» و گاهي هم «بوقلمون» شخصيت اصلي است كه البته با توجه به نام نمايش مخاطب انتظار ديگري دارد. در هر حال مي‌توان نمايش«بوقلمون» را به عنوان يكي از اتفاقات فضاي نمايشي ايران نه‌تنها به مخاطبان تئاتر بلكه به خانواده‌هاي ايراني پيشنهاد داد. مي‌توان با ديدن اين نمايش لذتي فراموش شده- نوعي لذت فرحبخش از مشاهده نوعي طنز- را تجربه كرد. حتي مي‌توان نگاهي زيرچشمي به مخاطبان اين تئاتر داشت و واكنش‌هايي را ديد كه سال‌هاست در انضباط مسكوت نمايش‌هاي مدرن گم شده است. در نمايش «بوقلمون» كه نوشته و كارگرداني خيرالله تقياني‌پور است و تهيه‌كنندگي آن را جوادنوري بر عهده دارد، بازيگراني همچون علي سليماني سرنسري، سيروس همتي، مه‌لقا باقري، محمد صادق ملك، جواد پورزند، وحيد نفر، سامان دارابي، محمدهادي عطايي، حسين شفيعي، ابوالفضل حاجي عليخاني، محمد شكري، مهدي پناهي، ميلاد ابراهيمي و محسن سليماني ايفاي نقش مي‌كنند. اين نمايش هر شب در تالار چهارسوي مجموعه تئاتر شهر به صحنه مي‌رود.