ريكاوري اقتصاد با تنش‌هاي اخير طولاني‌تر شد
علي ديني٭
رفع تحريم‌ها علي القاعده اثرات مثبتي بر اقتصاد و ايجاد ثبات در بازار خواهد داشت اما دو نكته را بايد مد نظر قرار داد. موضوع نخست به اتفاقي كه پس از حمله به سفارت عربستان افتاد باز مي‌شود. قطع روابط ديپلماتيك با عربستان و برخي ديگر از كشورهاي عربي و كاهش سطح روابط با امارات تبعا اثرات مثبت برجام را كاهش مي‌دهد. بنابراين چشم‌انداز اقتصاد در دو سال آينده برآيندي از رفع تحريم‌ها از يك سو و شكل‌گيري تنش‌ها در سوي ديگر خواهد بود. اينكه وزن كداميك از اين دو در اقتصاد بيشتر است بسته به سناريوهايي خواهد داشت كه مي‌توان براي سال آينده در نظر گرفت. نكته بعد اينكه در صورتي كه سوريه و يمن وارد تنش‌هاي جدي‌تري با تركيه، عربستان و متحدانش شوند تاثيرات منفي براي ايران به دنبال خواهد داشت. اين تنش‌ها مي‌تواند بر تداوم كاهش قيمت نفت در مدت بلندتري تاثير داشته باشد چراكه عربستان به عنوان صادركننده بزرگ نفت از ابزار عرضه نفت در بازار جهاني در جهت پايين نگاه داشتن قيمت استفاده خواهد كرد تا ايران را تحت فشار بيشتر قرار دهد. بنابراين براي تحليل دوران پس از تحريم بايد اين نكات را در ذيل آن ديد. يكي از نكات مورد تاكيد افزايش صادرات نفت پس از لغو تحريم‌هاست اما بايد توجه داشت كه با توجه به تنش‌هاي اخير چندان نمي‌توان روي بازارهاي منطقه حساب كرد، بنابراين براي فروش نفت بايد بازارهاي جديدي در اروپا، آسياي شرقي و هند ايجاد كرد. حتي با وجود ايجاد بازارهاي جديد نيز نمي‌توان اميد به افزايش صادرات تا دو ميليون بشكه داشت و نهايتا سقف پيش بيني شده در بودجه 95 يعني يك ميليون و 500 هزار بشكه قابل تحقق‌تر به نظر مي‌رسد كه اين عدد نيز با توجه به قيمت‌هاي فعلي نفت منابع مطلوبي در اختيار كشور قرار نمي‌دهد. بنابراين مي‌توان گفت تنش‌هاي اخير تبعات لغو تحريم‌ها را كمرنگ‌تر و ريكاوري اقتصاد را طولاني‌تر كرده است. ٭كارشناس اقتصادي